« بیشتر تلاش می کنیم تا با ما مطمئن پژوهش کنید. »نظریات سرمایه اجتماعی
به نظر پاتنام “سرمایه اجتماعی به خصوصیاتی از سازمان اجتماعی مانند شبکه‌ها، هنجارها و اعتماد اشاره دارد که همکاری و هماهنگی برای منافع متقابل را تسهیل می‌کنند”. بدین ترتیب پاتنام سرمایه اجتماعی را با سه مؤلفه به عنوان ویژگی سازمان اجتماعی تعریف می‌کند که عبارتند از: الف) شبکه‌ها: پاتنام مانند دیگر نظریهپردازان اجتماعی، روابط اجتماعی افراد و تعاملات آنها با یکدیگر را بنیادیترین جزء سرمایه اجتماعی معرفی می‌کند و شبکه‌ها را به عنوان خاستگاه دو مؤلفه دیگر سرمایه اجتماعی یعنی هنجارهای همیاری و اعتماد مطرح می‌کند.
ب) هنجارهای همیاری: از نظر پاتنام ملاک سرمایه اجتماعی اصل همیاری تعمیم یافته است:” من اکنون این کار را برای شما انجام می‌دهم بی آنکه چیزی فوراً در مقابل انتظار داشته باشم، با این اطمینان که در طول راه شما یا دیگری لطف مرا پاسخ خواهید داد”.
ج) اعتماد: از نظر پاتنام اعتماد از عناصر ضروری برای تقویت همکاری بوده و حاصل پیش بینی‌پذیری رفتار دیگران است که در یک جامعه کوچک از طریق آشنایی نزدیک با دیگران به‌دست می‌آید، اما در جوامع بزرگتر و پیچیده تر یک اعتماد غیرشخصیتر یا شکل غیر مستقیمی از اعتماد ضرورت می‌یابد.
از نظر کلمن سرمایه اجتماعی با کارکردش تعریف می‌شود. سرمایه اجتماعی شی واحدی نیست، بلکه انواع چیزهای گوناگون است که دو ویژگی مشترک دارند: الف) همه آنها شامل جنبه ای از یک ساخت اجتماعی هستند، ب) کنش‌های معین افرادی که در درون ساختار هستند را تسهیل می‌کند. همچنین او معتقد است که سرمایه اجتماعی مانند دیگر اشکال سرمایه مولد است و دستیابی به هدفهای معینی که در نبودن آن دست یافتنی نخواهد بود، امکان پذیر می‌کند.کلمن انتظارات و تعهدات را شکلی از سرمایه اجتماعی می‌داند که برای این شکل از سرمایه وجود دو عامل ضروری است:
- میزان درخور اعتماد بودن محیط اجتماعی، به‌طوریکه تعهدات بازپرداخت شوند.
- میزان تعهداتی که کنشگران به عهده گرفته اند.
به اعتقاد فرانسیس فوکویاما، دولت‌ها به طور غیرمستقیم، فرایند ایجاد سرمایه اجتماعی را از طریق تأمین کالاهای عمومی به شیوه ای کارا و به اندازه کفایت، به ویژه از طریق تعریف و تثبیت حقوق مالکیت و امنیت عمومی، ترویج و تحکیم می‌کنند. در صورت وجود یک محیط با ثبات و امن برای کنش و واکنش و برای تعریف و تثبیت حقوق مالکیت، این احتمال افزایش می‌یابد که اعتماد به‌طور خودجوش و در نتیجه تکرار کنشها و واکنش‌های افراد عقلانی به منصه ظهور برسد.
دیدگاه نهادی مدعی است که حفظ بقا و دوام شبکه‌های اجتماعی عمدتاً محصول محیط سیاسی، قانونی و نهادی است. برخلاف دیدگاه‌های اجتماعگرا و شبکهای که با سرمایه اجتماعی به عنوان متغیری مستقل برخورد می‌کنند که به ظهور پیامدهای گوناگون – اعم از خوب و بد- منتهی می‌شود، نگرش نهادی، سرمایه اجتماعی را به عنوان متغیر وابسته تلقی می‌کند.
استدلال طرفداران این رویکرد این است که خود ظرفیت گروهها برای عمل کردن بهدلیل نفع جمعی، وابسته به کیفیت نهاد‌های رسمی ای است که در آنها قرار دارند. این دیدگاه همچنین تأکید می‌کند که چگونگی عملکرد دولت‌ها و بنگاه‌ها نیز به نوبه خود از یک سو به انسجام درونی، اعتبار و صلاحیت درونی خودشان و از سوی دیگر به پاسخگویی آنها در برابر جامعه مدنی وابسته است.
این دیدگاه سعی در ادغام دو دیدگاه شبکهای و نهادی دارد و تأکید اصلی آن بر رابطه همیاری(مکمل بودن و اتکا) میان دولت و جامعه(گروه‌های اجتماعی) است. منظور از مکمل بودن، روابط حمایتی دو طرفه میان کنشگران بخش دولتی و خصوصی است و مقصود از اتکا، ماهیت و گستره پیوندهایی است که در بین شهروندان و مقامات دولتی برقرار می‌شود. بر اساس این دیدگاه سه وظیفه محوری برای سیاست گزاران پیشنهاد می‌شود: شناسایی ماهیت و گستره روابط اجتماعی یک جامعه، تعریف راهبرد نهادی مبتنی بر این روابط و تعیین اینکه مظاهر مثبت سرمایه اجتماعی – یعنی همکاری، اعتماد و کارایی نهادی – چگونه می‌توانند بر فرقهگرایی، انزواطلبی و فساد(که از موانع پیشرفت جامعه هستند) غالب آیند.
منبع
نویدی، پرویز(1394)، بررسی رابطه بین رهبری خدمتگزار با سرمایه اجتماعی با تاکید بر نقش میانجی معنویت در محیط کار در میان کارکنان بانک کشاورزی استان همدان، پایان نامه کارشناسی ارشد مدیریت آموزشی دانشگاه بوعلی سینا همدان.
از فروشگاه بوبوک دیدن نمایید
دیدگاهی بنویسید