منابع خودکارآمدي

باورهاي خودکارآمدي عمدتاً مبتنی بر منابع اطلاعاتی پنج گانه به شرح ذیل شکل می گیرد

• انطباق­هاي عملکرد: بندورامعتقد است که انتظارات کارآمدي در تجربیاتی که شخص در آنها مهارت دارد، ریشه دارد. تجارب موفق متمایلند که انتظارات سطح بالا ایجاد کنند در حالی که تجارب شکست تمایل به تولید انتظارات سطح پائین دارند. یکبار که انتظارات کارآمدي قوي و بالا ایجاد شد، به هر حال احتمال اینکه شکست­هاي موقتی تأثیر زیادي بر قضاوت فرد از قابلیت­هاي خود داشته باشد اندك است. بر عکس، یک­بار که انتظارات کارآمدي ضعیف و پائین ایجاد شد، موفقیت­هاي گهگاهی در قضاوت افراد از قابلیت­هاي خودشان چندان مؤثر نیستند. به هرحال، انتظارات سطح پائین می­تواند به وسیله موفقیت­هاي فراوان و مکرر تغییر یابد. از طریق چنین کوشش­هایی بالاخره افراد می­توانند بر مشکل­ترین موانع غالب آیند و چیره شوند.موثرترین و با نفوذترین منبع خودکارآمدی، دستاوردهای عملکرد است. افراد در کارها و فعالیت­هایی که مشغول می­شوند نتیجه اعمالشان را تفسیر می­کنند و از این تفسیرها برای گسترش باورها و عقاید درباره توانایی­شان برای درگیر شدن در کارها و فعالیت­های بعدی استفاده می­کنند. معمولاً نتایجی که به عنوان نتایج موفق تفسیر می­شوند، خودکارآمدی را افزایش می دهند و آن دسته که به عنوان نتایج ناموفق تفسیر می­شوند آن را کاهش می­دهند.-
• تجربیات جانشینی: دومین منبع شکل­گیري خودکارآمدي، تجربیات جانشینی است که به وسیله عمل دیگران ایجاد می­شود، تأثیرات این منبع نسبت به انطباق­هاي عملکردي ضعیف­تر می باشد. قسمتی از تجربه­هاي جانشینی به وسیله مقایسه­هاي اجتماعی با دیگران ساخته می­شود.مشاهده الگوهاي شکست در صورتی که مشاهده­گر توانایی خود را قابل مقایسه و شبیه به الگو بداند تأثیر منفی بر روي خودکارآمدي خواهد داشت اگر مشاهده­گر توانایی خود را بالاتر از الگو بداند تأثیري منفی بر مشاهده­گر نخواهد داشت و همچنین اگر فردي مشاهده نماید که افراد دیگر با وجود تلاش نمی­گردند وي در آن حوزه نیز تأثیرات مدل­سازی به طور ویژه­ای به این زمینه مربوط می­شود، بخصوص زمانی ­که شخص در مورد انجام کاری تجربه قبلی کمی دارد. اگر مدل­ها راه­های بهتر انجام کارها را به افراد آموزش دهند، با این وجود حتی افراد با تجربه و خودکارآمد، خودکارآمدی­شان را در سطح بالایی افزایش می­دهند. تجربه جانشینی زمانی قدرتمند است که ناظران شباهت­هایی را در بعضی ویژگی­های مشاهده شونده ببینند. مشاهده موفقیت­های چنین مدل­هایی به مشاهده گر کمک می­کند که توانایی­های خود را باور کند (اگر آن­ها می­توانند چنین کاری را انجام دهند پس من هم می­توانم). یک مدل مهم و مشخص در زندگی یک نفر می­تواند به القا کردن باورهای شخصی که راه و روش زندگی را تحت تأثیر قرار می دهد کمک کند.-
• ترغیب کلامی: باورهاي افراد نسبت به توانایی­هاي خود از طریق ترغیب کلامی که اشخاص دریافت می­کنند، تحت تأثیر قرار می­گیرد. پیغام­هاي کلامی و تشویق­هاي اجتماعی به اشخاص کمک می­کنند که تلاش بیشتري به کار برند و پشتکار مورد نیاز براي موفقیت را تداوم بخشند و این امر به رشد پیوسته مهارت­ها و کارآمدي شخصی منجر می­شود. بسیاري از والدین که کودکان خود را تشویق می­کنند تا باور کنند که می­توانند در مراتب مختلف زندگی موفق شوند و آن­ها را براي تلاش کردن تشویق می­کنند شاید با اين عمل، رشد مهارت­ها و حس خودکارآمدي آنها را تسریع کنند. به هر حال، این تشویق باید در حد واقعی و معقول باشد زیرا ترغیب تلاش­هاي ناموفق براي انطباق با اهداف ممکن است انتظارات کارآمدي پائین ایجاد کند. همچنین والدینی که همیشه تلاش­هاي کسب مهارت فرزندان خود را از طریق استهزا، انتقاد و تحقیر، ناچیز می­انگارند باعث شکل­گیري خودکارآمدي پائین در فرزندان مي­شوند.-
• برانگیختگی هیجانی: حالات فیزیولوژیکی از قبیل ترس، برانگیختگی، خستگی و حالات خلقی، اطلاعاتی درباره خود کارآمدي فراهم می­کند. فشار روانی و تنش اغلب به عنوان شاخص­هاي آمادگی براي شکست تفسیر می­شود، همچنین خلق فرد نیز می­تواند تأثیر عمده­اي روي باورهاي خودکارآمدي داشته باشد، به طور مثال خوش بینی و خلق مثبت باورهاي خودکارآمدي را افزایش می­دهند، در صورتی که ناامیدي و افسردگی باورهاي خودکارآمدي را کاهش می دهند. موقعیت­هاي مشکل باعث ایجاد حالت­هاي برانگیختگی بالا در اکثر افراد می­گردد و افراد با توجه به این اطلاعات، قابلیت توانایی خود را قضاوت می­کنند، چون برانگیختگی بالا عملکرد افراد را کاهش می­دهد و بیشتر احتمال دارد که افراد منتظر شکست باشند و انتظارات کارآمدي پائین داشته باشند .

تلفیق اطلاعات کارآمدي: بندورا بر این اعتقاد است که اکتساب و تشکیل قضاوت­هاي خودکارآمدي تنها از طریق یک بعد صورت نمی­گیرد، بلکه اطلاعات کارآمدي تلفیق و ترکیبی از منابع متفاوت هستند.

منبع

 زارعی،سمیه(1394)، ارائه مدل پیش بینی اشتیاق شغلی باتوجه به رهبری اصیل و سرمایه های روانشناختی دبیران تربیت بدنی شیراز،پایان نامه کارشناسی ارشد تحقیقات آموزشی ، دانشگاه پیام نور شیراز

از فروشگاه بوبوک دیدن نمایید