مداخلات روان شناختی گروهی مربوط به دیابت

ذهن­آگاهی مبتنی بر شناخت درمانی

امروزه، شيوع دیابت رو به رشد است و راه­هاي گوناگوني براي كاهش عوارض ناشی از دیابت وجود دارد هرچند يافتن راهي كه متناسب با نيازهاي افراد باشد، دشوار است. در سال­های اخیر تحولات صورت گرفته در زمينه­ي درمان اختلالات روان شناختي و كاهش چاقي موجب گردیده تا روش­های نوینی توسط روان شناسان باليني مطرح و ارايه گردد . از جمله اين موارد مي­توان به شيوه­ي درماني كاهش استرس مبتني بر ذهن ­گاهي که توسط کابات-زین،مطرح شده، اشاره كرد.  اين شيوه، بعدها توسط افراد مختلفي تغيير كرد و براي  اختلالات گوناگوني مورد استفاده قرار گرفت و از طريق پژوهش­هاي كنترل شده، اثربخشي آن تاييد شد.  از جمله­ي اين رويكردها، شناخت درماني مبتني بر ذهن­آگاهي است .

تعریف ذهن آگاهی

ذهن­آگاهي شكلي از مراقبه  است كه ريشه در تعاليم و آئين­هاي مذهبي شرقي خصوصاً بودا  دارد .

به زبان ساده به معنای آگاه بودن از افکار، رفتار، هیجانات و احساسات است و شکل خاصی از توجه محسوب می شود که در آن دو عنصر اساسی:

• حضور در زمان اکنون
• قضاوت نکردن در مورد رخدادها و کنش­ها و واکنش­ها نقش اصلی را بعهده دارند.

بعبا­رتی توانایی شناسایی دقیق هیجان­های خود و آگاهی از آنها به هنگام تولید و همچنین کنترل تمایلات خود در نحوه­ی واکنش به اوضاع و افراد مختلف را ذهن­آگاهی گویند. ذهن­آگاهی، حواس جمع بودن و بیداری صد درصد و آگاه بودن نسبت به همه­ی رخ دادهایی است که همین الان در اطراف ما و همین­طور درون بدن ما درحال اتفاق­افتادن هستند. هیچ گونه قضاوت و پیش­داوری نسبت به درست و نادرست بودن اتفاقات نداریم. ذهن آگاهی  کیفیتی از بیداری است که در آن ما از آگاه بودن خود آگاه می شویم. یعنی می­فهمیم که داریم می­فهمیم. وقتی داریم فکر می­کنیم متوجه می­شویم که در حال فکر کردن هستیم. به زبان ساده، هم موضوعی را که راجع به آن فکر می کنیم، می­بینیم، هم متوجه پدیده­ی تفکر هستیم و هم متوجه فکر کننده هستیم. هر چه انسان بیدارتر و هوشیارتر باشد و حواسش نسبت به اتفاقات جاری و اکنون زندگی­اش جمع تر باشد ذهن­آگاه تر است و پاسخ­هایش به تحریکات زندگی خردمندانه­تر و مؤثرتر و آرامش و اطمینان قلبی او بیشتر است  . كابات- زين نیز ذهن­آگاهي را توجه كردن به شيوه­اي خاص، هدفمند، در زمان كنوني و بدون قضاوت و پيش­داوري تعريف كرده است.

این سازه­ی شناختی را باید از خودآگاهی یا توجه معطوف به خود متمایز کرد. تشابه این سازه­ها در توجه فزون یافته به تجربه­های ذهنی است، اما تفاوت اصلی در جنبه­های شناختی آنهاست؛ بدین معنا که جلب توجه در خودآگاهی تحت تاثیر سوگیری­های تفکر خود محور بوده و با قضاوت راجع به خود همراه است اما ذهن­آگاهی یک توجه بدون سوگیری و قضاوت پیرامون جنبه­های خود است. ذهن­آگاهی با بهزیستی­ذهنی و روان­شناختی و سلامت­روانی رابطه­ی مثبت دارد، در حالی که خودآگاهی با میزان پایین بهزیستی روان شناختی مرتبط است.

ذهن­آگاهي به رشد سه كيفيت خودداري از قضاوت، آگاهي قصدمندانه و تمركز بر لحظه­ی كنوني در توجه فرد نياز دارد، كه توجه متمركز بر لحظه­ی حال، پردازش تمام جنبه هاي تجربه­ی بلاواسطه شامل فعاليت هاي شناختي، فيزيولوژيكي يا رفتاري را موجب مي­شود.  بواسطه­ی تمرين­ها و تكنيك­هاي مبتني بر ذهن­آگاهي فرد نسبت به فعاليت­هاي روزانه­ی خود آگاهي پيدا مي­كند، به كاركرد اتوماتيك ذهن در دنياي گذشته و آينده آگاهي مي­يابد و از طريق آگاهي لحظه به لحظه از افكار، احساسات و حالت­هاي جسماني بر آنها كنترل پيدا مي­كند و از ذهن روزمره و اتوماتيك متمركز بر گذشته و آينده رها مي­شود. درذهن­آگاهي، فرد در هر لحظه از شيوه­ی ذهنی  خود آگاه مي­شود و پس از آگاهي روي دو شيوه­ی ذهن، يكي انجام­دادن و ديگري بودن ، ياد مي­گيرد ذهن را از يك شيوه به شيوه­ی ديگر حركت دهد كه مستلزم آموزش راهبردهاي رفتاري، شناختي و فراشناختي ويژه براي متمركز كردن فرايند توجه است .

منبع

اعراب شیبانی،خدیجه(1392)،اثربخشی مداخلات روانشناختی برشاخصهای سلامت جسمی وروانی، پایان نامه دکترای تخصصی،روانشناسی سلامتی،دانشگاه پیام نور تهران

از فروشگاه بوبوک دیدن نمایید