« بیشتر تلاش می کنیم تا با ما مطمئن پژوهش کنید. »مؤلفههاي خوشبيني از ديدگاه سليگمن
تداوم: گاهي در برابر هميشه. افراد خوشبين علل رويدادهاي ناگوار را موقتي و علل رويدادهاي خوشايند را دايمي ميدانند. براي مثال، فرد خوشبين در هنگام مواجهه با موقعیت شکست اظهار ميدارد: اين بار موفق نشدم، در اين مورد موفق نشدم.
فراگير بودن: خاص در برابر كلي. افراد خوشبين علل رويدادهاي ناخوشايند را اختصاصي و مربوط به يك موقعيت خاص ميدانند، اما علل رويدادهاي خوشايند را فراگیر، پایدار و مربوط به تمام يا بيشتر جنبههاي زندگي ميدانند.
شخصيسازي: دروني در برابر بيروني. شخصيسازي به اين بعد از علل رويدادها اشاره دارد كه تقصير چه كسي بوده و چه كسي در شكست يا موفقيت فرد نقش داشته است. افراد خوشبين موفقيتها و خوشايندها را ناشي از خودشان ميدانند، اما شكستها و رويدادهاي ناخوشايند را به ديگران نسبت ميدهند. در نتيجه، دارای حرمت خود بالاتری هستند و نسبت به خودشان نگرش مثبت دارند. البته اين بدان معنا نيست كه افراد خوشبين مسئوليت رفتار خود را در مورد شكستها و خطاها اصلاً به عهده نگيرند.
نتایج پژوهش ها نشان می دهد که خوش بینی با به تاخیر انداختن رضایتمندی ناشی از منافع گذرا و کوتاه مدت، با امید دستیابی به هدفهای بلند مدت رابطه دارد و احتمالا افراد خوش بین ایمان دارند که هدفهای بلند مدت قابل دسترسی هستند. امید به عنوان سازه ای در نظر گرفته می شود که بسیار نزدیک به مفهوم خوش بینی است.
مفهوم امید شامل مولفه های زیر است :
- هدف ارزشمندی که فرد به سمت آن برانگیخته می شود،
- ادراک توانایی طراحی گذرگاههایی به سوی هدفهای مطلوب به رغم موانع موجود (تفکر گذرگاه)،
- انگیزش برای استفاده از این گذرگاهها و اعتقاد به توانایی خود برای پیگیری اهداف (تفکر عامل)،
هر سه این عوامل در مسیر حرکت به سمت هدفها از تجارب گذشته فرد تاثیر می پذیرند و تحت تاثیر تجارب گذشته فرد به موقعیت فعلی آورده می شود.
برخي از نظريهپردازان از جمله تايگر،خوشبيني را يك عاطفه و احساس دانستهاند. سليگمن، خوشبيني را يك حالت شناختي ميداند كه وابسته به نحوه تفكر افراد درباره علت ها (سبک اسناد) است. مكس مور نيز خوشبيني را يك حالت شناختي به شمار آورده و آن را نوعي فكر سازنده و مؤثر ميداند. اما شير و كارور ، خوشبيني را نوع سبك شخصيتي ميدانند و عنوان خوشبيني سرشتي را مطرح مي سازند و خوشبيني را تلفيقي از شناخت و عاطفه ميدانند. در آغاز به نظر میرسد که خوشبینی تا حدودی جنبة ارثی داشته باشد. مطالعات نشان دادهاند که همبستگی نمرات آزمون خوشبینی دوقلوهای یک تخمکی از همبستگی نمرات دوقلوهای دوتخمکی بیشتر است (همبستگی 48/0 در مقابل صفر). افزون بر این محیط نیز در رشد این خصیصه نقش دارد. با توجه به اهمیت تبیین انسان از رویدادها، آنچه بهداشت روانی افراد را تامین می کند ایجاد محیطی مملو از تقویت و تایید نیست، بلکه محیطی است که در آن انسان به طور کامل عمل می کند و هم خود را قبول دارد و هم مورد قبول دیگران قرار می گیرد. با توجه به تحقیقات سلیگمن، ارزیابیهای مثبت والدین از کودک بیش از هر چیز دیگری می تواند زمینه را برای اسناد خوشبینانه کودک فراهم آورد. ارزیابی های منفی والدین از کودک منجر می شود که کودک از وجود خود احساس خشنودی نکند. اگر کودک احساس کند که ارزیابی های دیگران از او منفی است نسبت به خود احساس منفی پیدا می کند و احساس عدم امنیت خواهد داشت. بدون تردید مجموعه فضای خانواده بر ادراک کودک و ارزیابی های او از تواناییهای وی تاثیر می گذارد. جو توأم با احترام و آزادی و کمک کننده مدرسه نیز می تواند در رشد صحیح و قضاوت صحیح کودک از خود متاثر باشد. ایجاد جو رقابتآمیز و تهدید کننده در مدرسه و تاکید بیش از حد بر نمره در عوض تاکید بر اهمیت رشد همه جانبه کودک می تواند منجر به برداشتی غیرمنطقی از توانمندی ها و رشد اسنادهای منفی از خویشتن شود. تحقیقات بندورا نیز بر مشاهده الگوهای موفق و ارتباط آن با اسنادهای مثبت فرد صحه می گذارد. به عقیده سلیگمن، نگرش های فرد نسبت به تسلط یا درماندگی ریشه در روند رشد کودک دارد. زمانی که محیط کودک سرشار از همانندی بین اعمال و پیامدها است احساس تسلط به وجود خواهد آمد و از سوی دیگر اگر کودکی تجربه کند که پاسخ های داوطلبانه او مستقل از پیامدها می باشد درماندگی در وی ریشه خواهد گرفت و مستعد افسردگی و پیامد های هیجانی منفی منتج از آن خواهد شد. رشد خوشبینی در خانواده با توجه به سلامت روانی والدین، نوع سرمشق دهی ارائه شده و میزان تشویق یا پاداشی که والدین در برابر خوشبینی به فرزندانشان ارائه میدهند، مشخص میشود. به احتمال زیاد، افراد خوشبین از خانوادههایی هستند که در آنها پدر و مادر افسردگی نداشتهاند. والدین افراد خوشبین، برای به کارگیری سبک تبیین خوشبینانه، نسبت دادن موفقیت به عوامل درونی، فراگیر و پایدار و انتساب شکستها به عوامل بیرونی، ناپایدار و اختصاصی سرمشقهای خوبی برای فرزندان خود هستند. افراد خوشبین از خانوادههایی هستند که در آن والدین شکستهای خود را میفهمند و آن را به جای عوامل درونی به عوامل بیرونی نسبت میدهند.
یکی دیگر از منابع رشد خوشبینی داشتن تجربههای تسلط و درماندگی است. رویدادی واحد و تعیین کننده که روند معمول کودکی یا نوجوانی را برهم زند ـ چه خوب و چه بد ـ میتواند با تغییر دادن نظر کودک دربارة اینکه چه کسی است و چه ارزشی دارد، خوشبینی یا بدبینی را در او به صورتی فاحش تغییر دهد . چنانچه کودکان به خانوادههایی متعلق باشند که ضربههای روانی عمده (مثل بیکاری و فقر) را تجربه کرده و با این بدبیاریها به خوبی کنار آمده و از آن خلاص شده باشند، خوشبین بار میآیند .
پدر و مادر تنها بزرگسالانی نیستند که سبک تبیین خود را ناخواسته بر کودکان تحمیل میکنند. معلمان و مربیان نیز از این حیث، بسیار تأثیرگذار هستند. آنها هر روز با موفقیت، و مهمتر از آن، با شکست کودکان و نوجوانان سروکار دارند و هرگاه زبان به انتقاد از آنان میگشایند، بر دیدگاه آنها دربارة جهان اثر میگذارند. کودکان و نوجوانان پس از آنکه از جانب مربیانی که آنها را محترم میشمارند، مورد انتقاد قرار بگیرند، به سرعت با همان سبک اسناد آنان به انتقاد از خود میپردازند. معلمان و مربیان باید در نظر داشته باشند که اسنادهای بدبینانه از شکست، مانع از تلاش بیشتر میشود و موجب ناامیدی و انفعال میگردد؛ در حالی که اسنادهای خوشبینانه، زیربنای این طرز فکر است که افراد، شکستها را به منزلة مسائلی تلقی کنند که مستلزم دست و پنجه نرم کردن است، واکنشی فعالانه را میطلبد و امید را در دل خود میپروراند.
رسانهها نیز میتوانند بر سبک اسناد افراد تأثیر بگذارند. یکی از اثرات مهم برنامههای تلویزیونی در مورد سبک های اسنادی، نحوة به تصویر کشیدن خشونت و علل آن است. هرچند که تلویزیون تا اندازهای آینة دنیای اطراف است، می تواند با اتخاذ زاویة دید خاص، وقایع را به گونهای که میخواهد به تصویر بکشد. بسیاری از شبکههای خبری مهم دنیا تمایل دارند که با تأکید بر عوامل منفی، پایدار و فراگیر یک مساله، در اهمیت آن اغراق کنند و متأسفانه تحریف رسانهها در مورد تداوم و نفوذ روزافزون خشونت و منفیگرایی موجب میشود افراد کم سنتر به دلیل مواجهه دائم با این مسائل دیدگاه بدبینانهتری را درخصوص دنیای اطراف خود شکل دهند .
منبع
پهلوان نشان،سحر(1393)، اثر بخشی برنامه ایمن سازی روانی بر سبک اسناد دانش آموزان،پایان نامه کارشناسی ارشد،روانشناسی وآموزش کودکان استثنایی، دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی
از فروشگاه بوبوک دیدن نمایید
دیدگاهی بنویسید