« بیشتر تلاش می کنیم تا با ما مطمئن پژوهش کنید. »رفتار توده وار
رفتار توده وار عبارت است از پذيرش ريسك فراوان بدون اطلاعات كافي، به عبارتي مي توان آن را قصد و نيت آشكار سرمايه گذاران جهت تكرار كردن رفتار ساير سرمايه گذاران تعريف نمود. در اين خصوص شكل گيري رفتارهاي گله اي كه از آن به رفتارهاي توده وار تعبير مي شود، چگونگي اتخاذ تصميمات سرمايه گذاري از ميان گزينه هاي مختلف توسط سرمايه گذاران را تا حدودي توجيه مي كند. رفتار توده وار حاكي از تمايل انسان به رفتار كردن شبيه ديگران است. به بيان ديگر رفتار توده وار به رفتار مجموعه اي از افراد گفته مي شود كه بدون هماهنگي با يكديگر، رفتاري شبيه به هم از خود نشان مي دهند. مطالعه رفتار گروهي، در پديده هايي از جمله حباب بازار سهام، سقوط بازار سهام، آشوب هاي خياباني، آزار اقليت ها، تظاهرات سياسي و يا هواخواهي هاي مذهبي يا سياسي صورت گرفته است. تجمع افراد و ايجاد جو، باعث تشديد حالت هاي شادي يا غم مي شود كه يك اثر ذهني رواني است، در اين تجمعات، افراد رفتاري شبيه جمعيت انجام مي دهند، بدون آن كه در مورد آن تفكر خاصي داشته باشند برخي از اين حالت ها ملايم اند و برخي با تشنج زياد مثل حركات سياسي و خياباني.
روانشناسان اين حالت را غلبه احساسات بر تعقل در تصميم گيري براي انجام رفتاري خاص مي دانند. در بازار اوراق بهادار، گروه سرمايه گذاران و مديران صندوق هاي سرمايه گذاري، نيز مي توانند به عنوان توده اي به تصوير كشيده شوند كه بدون داشتن اطلاعات كافي، مبادرت به انجام اقدامات مخاطره آميز مشابه آنها جهت كسب منفعت مي نمايند و با اولين نشانه هاي بحران به سرعت به سمت پناهگاه هاي امن هجوم مي برند. اين امر عمدتاً ناشي از نبود تحليل هاي كارشناسانه مناسب، نبود يا كمبود شفافيت اطلاعاتي و معاملاتي، نبود تقارن اطلاعاتي، نبود قوانين و مقررات كافي، نبود الزامات افشاي اطلاعات و جلب اطمينان سرمايه گذاران از اين رهگذر، و نهايتاً عدم كارآيي بازار سرمايه مي باشد. اگر بازار دقيقاً كارا باشد رفتار توده وار وجود ندارد، در حقيقت وجود رفتار توده وار به ناكارامدي بازار منجر مي شود. با اين حال حتي در بازارهاي مالي پيشرفته، نشان از توده واري در رفتار ديده مي شود كه پارادايم فرضيه بازار كارا را در كنار ساير عوامل با تشكيك همراه كرده است.
هنگام بررسي رفتار سرمايه گذاران بايد به مسأله نوظهور بودن بازارها نيز توجه شود. طبق تحقيقات رفتار توده وار در بازارهاي نوظهور انجام گرفته توسط چانگ، نمايان تر است. در بازارهاي نوظهور كميابي اطلاعات و به موقع و دقيق نبودن اطلاعات در مورد يك شركت خاص و همچنين اثرگذاري عوامل سياسي و اقتصادي كلان بر بازارهاي مالي سبب تمركز سرمايه گذاران بر رفتار ساير سرمايه گذاران و پيروي از آنها و در نتيجه شكل گيري رفتار توده وار در اين بازارها مي گردد . اگر چنانچه اكثر سرمايه گذاران اقدام به خريد سهام پرطرفدار نمايند اين امر مي تواند تنها ناشي از ورود اطلاعات مرتبطي باشدكه به طور مستقل منجر به واكنش سرمايه گذاران شده است. در عوض منطق رفتار توده وار كه مورد بررسي قرار مي گيرد عبارت است از آنكه فردي قادر است تصميم گيري اشتباهي را به طور سيستماتيك به كليه افراد منتقل نمايد .
اگر جوامع بشري را به دقت مدنظر قرار دهيم و رفتارهاي افراد آن را تحليل كنيم درمي يابيم، افرادي كه با يكديگر ارتباط متقابل دارند و تحت يك نظام يا سيستم زندگي مي كنند معمولاً مشابه هم، فكر و رفتار مي نمايند . يكي از دلايلي كه رفتارها و قضاوت هاي افراد يك جامعه، مشابه يكديگر است اينست كه همه آنها در معرض اطلاعات يكسان ومشابه قرار مي گيرند و ديگر تاثير اجتماعي است كه نقش بزرگي در جهت دهي به قضاوت هاي افراد بازي مي كند. زماني كه افراد با قضاوت يكسان يك گروه بزرگ از هم نوعان خود مواجه مي شوند گرايش پيدا مي كنند كه پاسخ متفاوت آنها احتمالاً نادرست است. اين افراد به سادگي فکر مي كنند كه همه افراد نمي توانند اشتباه كنند بنابراين نظر خود را تغيير می دهند و با آنها هماهنگ مي شوند. ما در زندگي مي آموزيم كه هرگاه گروه بزرگي از افراد به مسأله اي پاسخ يكسان داد حق با آنهاست و بايد نظر آنها را پذيرفت. افراد معمولاً تحت تأثير محيط اطرافشان هستند و اكثر آنها سعي مي كنند كه خودشان را با محيط تطبيق دهند.
مد ، يك شكل خفيف رفتار مبتني بر نظر اكثريت است در حالي كه يك مثال از شكل قوي آن موجي است كه باعث ايجاد حباب خطرناك در بورس اوراق بهادار مي شود.رفتار توده وار عمومي ترين پديده شناخته شده در بازارهاي مالي در چارچوب و حيطه روانشناسي است، اين پديده مي تواند باعث رفتارهاي غيرمنطقي از طرف سرمايه گذاران شود .ممكن است تعدادي از سرمايه گذاران با تجزيه و تحليل اساسي فكر كنند يا به اين نتيجه برسند كه يك ارز يا سهام خاص درست قيمت گذاري نشده است اما با وجود اين از قرار گرفتن در مقابل نظر اكثريت خودداري مي كنند ؛ اكثريت بازيگران سهام، نظري متفاوت داشته باشند. حتي افراد كاملاً منطقي هم مي توانند دچار اين پديده شوند. در واقع اين افراد داوطلبانه و به منظور استفاده از نوسانات بازار مالي اقدام به اين كارمي كنند. متغير ديگري كه در شكل گيري رفتار توده وار بسيار مهم است سينه به سينه نقل شدن است. افراد عموماً به دوستان و همكاران خود بيشتر از رسانه ها اعتماد دارند. رسانه هاي متعارف مثل راديو و تلويزيون و روزنامه ها قابليت خاصي براي گسترش اطلاعات، عقايد و ايده ها دارند اما تاكنون توانايي آنها براي ايجاد عمل در بازارهاي مالي موفقيت آميز نبوده است. در بسياري از مواقع صحبت با دوستان و همكاران مؤثرترين كانال ارتباطي براي اخذ اطلاعات و انجام سرمايه گذاري است. بنابراين خبرخريد يك سهام خوب ممكن است به سرعت گسترش يابد .
رفتار توده وار در بازارهاي مالي
رفتار توده اي حاكي از تمايل انسان به رفتاركردن شبيه ديگران است. وقتي توده جامعه كار خاصي انجام مي دهند يا عكس العمل خاصي از خود بروز مي دهند، از نظر ذهني براي افراد خيلي سخت است كه رفتاري متفاوت از بقيه داشته باشند. به بيان ديگر رفتار توده اي به رفتار مجموعه اي از افراد گفته مي شود كه بدون هماهنگي با يكديگر، رفتاري شبيه به هم از خود نشان مي دهند. تحقيقات نشان داده است بسياري ازسرمايه گذاران كه به كار خريد و فروش سهام مبادرت مي ورزند، از اطلاعات رد و بدل شده و ارتباطات موجود بين سرمايه گذاران استفاده مي كنند. دلايل بسياري وجود دارد كه سرمايه گذاراني كه به دنبال حداكثر كردن سود يا مطلوبيت خود هستند، پس از مشاهده ديگران تحت تاثير قرار مي گيرند. مثلاً سايرين ممكن است اطلاعاتي راجع به بازده سرمايه گذاري داشته باشند كه عملكردشان حاوي اين اطلاعات است. يا در مورد مديران مالي كه براي ديگران سرمايه گذاري مي كنند، انگيره هايي كه از نحوه نظام پاداش دهي و يا استخدام كارمندان به وجود مي آيد، رفتاري تقليدي را به دنبال داشته باشد. دليل ديگر مي تواند تمايل ذاتي افراد براي همراهي با جمع باشد .
به طور كلي مي توان انتظار بروز رفتار توده وار در بازارهاي مالي را براي سه گروه اصلي فعالان بازار در نظر گرفت:
- سرمايه گذاران انفرادي
- مديران سرمايه گذاري
- نهادهاي بزرگ سرمايه گذاري
توده واری ممکن است عامدانه و یا ناآگاهانه باشد. در حالت عامدانه افراد با قصد، شبیه دیگران عمل می کنند و با همان شدت نیز حرکت معکوس از خود بروز می دهند. در حالت ناآگاهانه به علت مواجه شدن با شرایط یکسان، گروهی از سرمایه گذاران شبیه هم عمل می کنند. توده واری عامدانه خود به دو صورت عقلایی؛ بر اساس منافع و غیر عقلایی بررسی می شود که در هر حالت به بروز مشکلات در بازار سرمایه می انجامد.
طبقه بندي رفتارهاي توده ای
رفتارهاي توده اي را به دو دسته عقلایي و غير عقلایي يا شبه عقلاني مي توان تقسيم كرد. ديدگاه غيرعقلایي بر جنبه روانشناسي سرمايه گذاران متمركز مي شود. اعتقاد اين ديدگاه بر اين است كه مديران بدون مدنظر قرار دادن تجزيه و تحليل هاي عقلايي، صرفا به تقليد كوركورانه از يكديگر روي مي آورند، در نتيجه سرمايه گذاران عاقل تر قادر به كسب سود بيشتري از اين رفتار هستند. در مقابل توده واري عقلايي، بر تصميمات بهينه اي تمركز دارد كه در اثر اختلالات اطلاعاتي يا موضوعات انگيزشي تخريب مي شوند و ديدگاه عقلایي خارجي بر اثرات خارجي، برتصميم گيري بهينه متاثر از مشكلات بر سر راه اطلاعات و اعمال انگيزشي متمركز مي شود . علل اصلی توده واری عقلایی ؛ عبارتند از: دغدغه شهرت، سیستم جبران خدمات و استفاده از تکنیک های یکسان و علل اصلی توده واری غیر عقلایی شامل: نبود شفافیت اطلاعاتی، توسعه نیافتگی نهادهای تخصصی و الگوی فرهنگی جامعه و کم عمق بودن بازار سهام.
رفتارهاي توده اي مبتني بر اطلاعات و آبشارها :
كلي ترين تعبير و تفسيري كه هم اكنون بتوان از رفتار توده وار ارائه نمود، شايد زنجيره هاي اطلاعاتي باشند، كه توسط بيچاندني و همكاران و ولچ؛ معرفي گرديد. زنجيره هاي اطلاعاتي حاكي از آن است كه افراد حاضر در آخرين حلقه هاي يك زنجيره اطلاعاتي، اطلاعات خود را از اقدامات افراد حلقه هاي پيشين خود بدست مي آورند و به دلخواه تصميم به ناديده گرفتن اطلاعات خود و تبعيت از اقدامات ديگران مي گيرند. الگوي اصلي زنجيره واري اطلاعاتي زماني كاربرد دارد كه، اعمال و اقدامات ديگران به جاي اينكه اطلاعات خصوصي براي خود آنها باشد، قابل مشاهده براي عموم باشند. اعتقاد بر اين است كه مديران با مشاهده تصميمات مديران قبلي، به اطلاعاتي در خصوص اين نكته دست مي يابند كه چه موقع بايد اطلاعات خصوصي خود را، بطور كاملاً عقلایي ناديده بگيرند .
رفتارهاي توده اي مبتني بر شهرت :
شارفشتين واشتين ، ترومن ، زوبيل ، پرندرگاست و استول و گراهام ؛ نظريه ديگري را در مورد توده واري بر مبناي نگراني در خصوص حسن شهرت براي مديران صندوق و تحليل گران، بيان كردند. نگراني براي شغل و حسن شهرت معمولاً در نتيجه عدم اطمينان در خصوص توانايي يا مهارت يك مدير خاص رخ مي دهد. عقيده اصلي در اين مورد توسط شارفشتين و اشتين بيان شد كه، اگر يك مدير سرمايه گذاري يا مشتري او در مورد توانايي او براي انتخاب بهترين سهم دچارعدم اطمينان هستند، پيروي او از ساير متخصصان سرمايه گذاري، عدم اطمينان در مورد توانايي اش جهت اداره پرتفوي را در هاله اي از ابهام نگه خواهد داشت. بنابراين اگر ساير متخصصان سرمايه گذاري در وضعيت مشابهي باشند، توده تشكيل خواهد شد .
بنابراين، شكل گيري رفتار توده عقلایي مي تواند ناشي از موضوعات مرتبط با مسئله مالك – مدير نيز باشد، زيرا معمولاً ارزيابي عملكرد مديران بر اساس عملكرد نسبي آنها و نه عمكرد مطلق انجام مي شود. مرك و همكاران ، بطور مستدل نشان دادند كه حسن شهرت مديران برتر با ناتواني ها و شكست هاي آن صنعت ارتباط ندارد، بلكه با عملكرد ضعيف شركتي در همان صنعت مرتبط است. چنين الگوهاي رفتار توده وار، حكايت از آن دارد كه هر يك از مديران تقليد و متابعت از رفتار و اقدامات ديگر مديران را ترجيح مي دهند، به نحوي كه بطور كامل اطلاعات خصوصي خود را ناديده مي گيرند تا از آشكار شدن ناتواني يا ضعف هايشان اجتناب نمايند.
رفتارهاي توده اي مبتني بر نظام پاداش و جزا
اگر حقوق و دستمزد يك مدير سرمايه گذاري وابسته به عملكرد او در مقايسه با ساير مديران باشد، اين مساله موجب تحريف انگيزه هاي مدير و تشكيل پرتفوي غير بهينه مي گردد، كه نهايتاً نوعي از توده واري را به همراه دارد . ماگ و نیک ، يك سرمايه گذار ريسك گريزي را درنظر گرفتند كه درآمد او با بالا رفتن ميزان كارايي و بازده شخصي اش باتوجه به يك معيار سنجش كه اين معيار مي تواند عملكرد گروهي مجزا از سرمايه گذاران و يا بازده يك شاخص مورد نظر باشد، افزايش و كاهش مي يابد و اطلاعات خصوصي سرمايه گذار و معيار سنجشي كه انتخاب نموده است از نقص اطلاعات برخودار بوده و اطلاعات محرمانه در مورد بازده سهام را نمي داند. سرمايه گذار براساس معيار سنجه خاصي كه در نظر گرفته، تصميم به سرمايه گذاري مي گيرد، سپس با ارائه آن به كارگزار پس از بررسي و مشاهده نتايج اين معيارها يك پرتفوي خاص را به سرمايه گذار ارائه مي دهد.
بنابراين كارگزار تمايل به تقليد از معيار دارد، يعني پرتفوي سرمايه گذاري بهينه او پس از مشاهده اقدامات معيار، به پرتفوي معيار بسيار نزديك مي گردد. از سوي ديگر طرح در نظر گرفته شده براي پرداخت حقوق و دستمزد دليل مضاعفي از سوي كارگزار براي كپي برداري و تقليد از معيارها و سنجه هاي در نظرگرفته شده است. اين واقعيت كه ميزان حقوق و دستمزد كارگزار بدليل عدول و دوري گزيدن از اين معيارها ممكن است كاهش يابد باعث مي شود تمايل مدير براي سوق دادن سرمايه به سوي پرتفوي بدست آمده از اين معيارها افزايش يافته به نوعي كه سرمايه گذار فقط دارد با آنچه خود دارد و مي داند سرمايه گذاري مي كند. برخي فرآيندهاي اجتماعي وجود دارند كه مي توانند سبب تقويت همگرايي و يا واگرايي رفتار شوند كه مي توان آنها را در قالب زير دسته بندي كرد:
- اثرات خارجي دستاوردها: معمولاً اثر شبكه اي يا مكملهاي استراتژيك ناميده مي شود، مثلاً فردي از ايمل استفاده مي كند چون همه اين كار را مي كنند.
- مجازات به مجرد انحراف: مانند زمانيكه مخالفان در يك حكومت ديكتاتوري زنداني ميشوند يا مورد شكنجه قرار مي گيرند.
- اثر متقابل ترجيحات: مثلاً برخي در يك فصل لباسي را مي پوشند فقط به اين دليل كه بقيه اين كار را انجام مي دهند و گروهي ديگر ممكن است از مثلاً رنگ خاصي استفاده نكنند فقط به اين دليل كه مد شده است.
- ارتباطات مستقيم: برخي به سادگي ميان دو گزينه تعيين مي كنند كداميك بهتر است ، اما به اين راحتي ها هم نيست زيرا اينجا مساله اعتبار مطرح مي شود.
- اثر ديداري يا مبني بر مشاهده: فرد ممكن است عملكرد يا نتيجه عملكرد سايرين را مشاهده كند.
طبقه بندي اول براي رفتارهاي توده اي و و اگرا كه فراگيرترين طبقه بندي است. اشكال مستطيل نمايش دهنده طبقه بندي مبتني بر مشاهده است (A,B,C,D) که منشا اطلاعاتي رفتارهاي توده اي يا واگرا را نشان مي دهد كه به صورت زير مي باشند.
رفتارهاي توده اي/واگرا: مشاهده سايرين ممكن است منجر به رفتارهای همگرا يا واگرا شود. مثلاً ترجيحات افراد متضاد هم باشد، واگرايي در پي خواهد داشت.
اثر مبني بر مشاهده: وابستگي رفتار بر اساس مشاهده رفتار ديگران يا نتايج رفتار آن كه ممكن است كاملا عقلایي باشد.
يادگيري مبني بر مشاهده عقلاني: اثر مشاهده كه از برداشتهاي عقلاني بيزي از اطلاعاتي كه در رفتار سايرين و يا نتيجه آن منعكس مي شود، بدست مي آيد.
آبشارهاي اطلاعاتي: يادگيري مبني بر مشاهده كه مشاهده ديگران ؛ گفتگوها، عملكرد، دستاوردها ، حاوي چنان اطلاعاتي است كه رفتار فرد به سيگنال شخصي خودش بستگي ندارد در اين شرايط تقليد حتما صورت مي گيرد. وقتي فرد درون آبشار قرار مي گيرد، عملكرد وي براي سايرين هيچگونه اطلاعاتي در بر ندارد. در نتيجه آبشار منجر به انسداد اطلاعات مي شود. چنين ممانعت هايي يك جنبه از اثر خارجي اطلاعات است فردي كه گزينه اي را انتخاب مي كند ممكن است بدون كمترين توجهي به فوايد اطلاعاتي بالقوه عملكردش براي سايرين اين كار را انجام دهد .
اشكال دايره طبقه بندي بر اساس اثر متقابل دستاوردها است كه ديدگاه جديدي از رفتارهاي گله اي يا واگرا نشان مي دهد و به شرح زير است:
- رفتارهاي توده اي /واگرا ؛ همانند طبقه بندي اطلاعات در بالا
- اثرات خارجي دستاوردها و اثر شبكه اي اين اثر شامل همگرايي يا واگرايي نوعي از رفتاري برخاسته از اين حقيقت است، كه عملكرد فرد روي دستاورد سايريني كه همان گزينه را انتخاب
مي كنند، اثر مي گذارد. در اقتصاد مالي دياموند و دايبويگ، مدلي از اداره بانك ارائه كردند كه شامل اثر مستقيم دستاوردها مي شود. - رفتارهاي توده اي و واگرا مبني بر شهرت ؛ اعتبار: در اين حالت همگرايي يا واگرايي رفتار به خاطر تلاش فرد جهت كسب وجهه ي خوب نزد اشخاص ديگر است. چنين خواسته اي براي كسب شهرت خوب مي تواند اثر دستاوردي در پي داشته باشد .
منبع
الهی،نسرین(1393)، تاثیر تبادل اطلاعات و تورش های رفتاری در توضیح رفتار توده ای،پایان نامه کارشناسی ارشد،مدیریت مالی، مؤسسه آموزش عالی کار
از فروشگاه بوبوک دیدن نمایید
دیدگاهی بنویسید