بهره وری منابع انسانی

بهره وری منابع انسانی موضوعي است كه از ابعاد مختلف به آن نگريسته شده و هر روز كاربرد و اهميت آن بيش از پيش روشن مي­شود. بهره ­وري موضوع مشتركي در اقتصاد و مديريت به شمار مي­رود كه هم در كتب اقتصاد و هم مديريتي فصلي بر آن اختصاص مي­د هند. تلاش براي بهبود و استفاده مؤثر و كارآمد از منابع گوناگون چون نيروي كار، سرمايه، مواد، انرژي و اطلاعات، هدف تمامي مديران سازمان­هاي اقتصادي و واحدهاي توليدي صنعتي و مؤسسات خدماتي مي­باشد.وجود ساختار سازماني مناسب، روش­هاي اجرائي كارآمد، تجهيزات و ابزار كار سالم، فضاي كار متعادل و از همه مهم­تر نيروي انساني واجد صلاحيت و شايسته از ضرورياتي مي­باشند كه براي نيل به بهره ­وري مطلوب بايد مورد توجه مديران قرار گيرد. مشاركت كاركنان در امور و تلاش­هاي هوشيارانه و آگاهانه آنان همراه با انضباط كاري مي­تواند بر ميزان بهره­وري و تعمير براي بهبود بهره ­وري بويژه در يك محيط متلاطم و توأم با ناامني تأثير گذارد. روح فرهنگ بهبود بهره وري بايد در كالبد سازمان دميده شود كه در آن ميان نيروي انساني هسته مركزي را تشكيل مي­دهد. يكي از مهم­ترين اهداف در هر سازمان ارتقاء سطح بهره­وري آن است و با توجه به اينكه انسان در ايجاد بهره­وري نقشي محوري دارد درخواست­ هاي او در سازمان اثري كليدي بجا مي­گذارد.

تعاریف بهره­ وری

علي­رغم اينكه امروزه كمتر كسي است كه واژه بهره­ وري را نشنيده و درباره آن نوشته­ هايي چند نخوانده باشد، بهتر است ابتدا به تعريف آن از ديدگاه ­هاي مختلف بپردازیم. بهره­ وري در لغت به معني قدرت توليد و بارور بودن و مولد بودن به كار رفته و در ادبيات فارسي به بهره­ وري، با فايده بودن و سودبرندگي معني شده است. از نظر سازمان بهره­وری ایران، بهره ­وری نگرشی عقلانی به کار و زندگی است. به عبارتی، یک فرهنگ است که هدف آن، هوشمندانه­ترکردن فعالیت­ها برای یک زندگی بهتر و متعالی است. بهره­ وری برآیند اثر­بخشی و کارایی است. بهره ­وری، در واقع، کاستن از تلفات و به حداکثر رساندن تولید با امکانات تولیدی موجود و همچنین ارتقا کیفیت محصول و خدمات برای بالا بردن سود می­باشد. از نظر سازمان بين المللي كار بهره­وري عبارت از رابطه بين ستاده حاصل از یک سيستم توليدي با داده­هاي به كار رفته مانند زمين، سرمايه، نيروي كار و غيره به منظور توليد آن ستاده است. بهره ­وري به وسيله نسبت مطلوبيت­هاي حاصله(ستانده­ها) بر منابع  و آنچه كه براي حصول به نتيجه صرف شده(داده­ ها) بيان مي­شود. اين نسبت يكي از مهم­ترين شاخص ­هايي است كه ثمربخشي فعاليت­ها را نشان می­دهد.

بهره­ وري يعني افزايش دائمي و مستمر نسبت رياضي بين نتايج به دست آمده به منابع به كار رفته و مصرف شده. به بيان ساده ­تر، بهره ­وري يعني تهيه كالاها و خدمت­ هاي بيشتر و بهتر با هزينه و قيمت تمام شده سابق با صرف همان مقدار منابع توليد يا تهيه همان مقدار كالاها و خدمت­ ها با هزينه و قيمت تمام شده كمتر و در واقع با صرف مقدار منابع توليدي كمتر(طالقاني و همکاران، 1390). گاه بجاي واژه بهره ­وري از كلمات کارایی و اثربخشی استفاده مي­شود. هر چند كه اين كلمات دقيقاً معادل تعاريف بهره­ وري نيستند، ليكن جهت شناخت جنبه­ هاي متفاوت بهره ­وري به كار مي­آيند.

كارايي: نسبت بازده واقعي به دست­آمده به بازده­ي استاندارد و تعيين شده (مورد انتظار) كارايي يا راندمان است، يا در واقع نسبت مقدار كاري كه انجام مي­شود به مقدار كاري كه بايد انجام شود.

اثربخشي: اثربخشي عبارت از درجه و ميزان نيل به اهداف(کسب هدف) تعيين شده مي­باشد. به عبارت ديگر اثربخشي نشان مي­دهد كه تا چه ميزان از تلاش­هاي انجام شده نتايج مورد نظر حاصل شده است(استفاده مفید از منابع).بنابراین کارایی عبارتست از انجام درست کارها و اثربخشی عبارتست از انجام کارهای درست و بهره ­وری ترکیبی از کارایی و اثربخشی است که هردو مقوله را در برمی­گیرد. به دیگر سخن بهره­ وری عبارتست از سنجش و ارزیابی بازده و نتایج فعالیت­های یک سازمان در مقایسه با اهداف و حجم منابع مصروفه. بهره­ وری از دیدگاه آژانس بهره­ وری اروپا:

الف: بهره­ وری درجه استفاده موثر از هریک از عوامل تولید است.

ب: بهره ­وری در درجه اول یک دیدگاه فکری است که همواره سعی دارد آنچه را در حال حاضر موجود است، بهبود بخشد. بهره­ وری مبتنی بر این عقیده است که انسان می­تواند کارها و وظایش را هر روز بهتر از روز پیش به انجام رساند.سازمان همکاري و توسعه اقتصادي، مفهوم بهره ­وري را مساوي با نسبت خروجی تولید به یکی از عوامل تولید دانسته است. به طور کلی می­توان، بهره ­وري را ارتباط میان مقدار کالاها و خدمات تولید شده، و مقدار منابع مصرف شده در جریان تولید این کالاها و خدمات دانست، که این رابطه، کمی و قابل اندازه ­گیري است و به صورت نسبت بیان می­شود. به عبارت دیگر بهره ­وري، رابطه بین کیفیت و کمیت منابع مورد استفاده در جریان تولید است. هر قدر صورت کسر بزرگتر از مخرج آن باشد، بهره­ وري به همان نسبت بیشتر است. بهره­وري به ما می­گوید که از یک واحد نهاده چند واحد ستاده می­توان به دست آورد. لذا، بهره­وري معیاري است که موارد زیر را شامل می­شود؛

1. میزان تحقق اهداف؛
2. چگونگی استفاده کارآمد منابع جهت تولید ؛
3. آنچه به دست آمده در مقابل آنچه امکان داشته است.

منبع

اردلان، محمدرضا، بهشتی راد، رقیه و سلطانزاده، وحید(1396)، طراحی الگوی بهره وری منابع انسانی با توجه به آموزش ضمن خدمت و برنامه ریزی مسیر شغلی، گزارش نهایی طرح تحقیقاتی بنیاد ملی نخبگان استان همدان.

از فروشگاه بوبوک دیدن نمایید