ابعاد و انواع کمال گرایی

ابعاد

روانشناسان مختلفی در در باره ابعاد کمال گرایی تحقیقات انجام داده اند که به تعدادی از آنها اشاره می شود. فراست و همکاران ابتدا برای سنجش کمال گرایی پنج بعد و سپس در نخستین تجدید نظر در سال 1993 شش بعد کمال گرایی را معرفی نمودند.

بعد اول:  نگرانی در مورد اشتباهات (CM) است، که به واکنش های منفی نسبت به اشتباهات اطلاق می شود، تمایلی به تفسیر اشتباهات هم ارز با شکست، تمایلی به باور آن که شخص بدنبال شکست تحسین دیگران را از دست خواهد داد.

بعد دوم: تردید درباره اقدامات (DA)می باشد که تمایل به احساس آن است که کارها و اقدامات به صورت رضایت بخشی کامل نشده اند.

بعدسوم: انتظارات والدین (PE) است که بیانگر تمایل به باور آن می باشد که والدین فرد اهداف و انتظارات آن چنان بالایی را معین داشته اند که به انتظارات بیش از حد برای فرد بحران آفرین هستند .

بعد چهارم: نقادی والدین (PC)که تمایل والدین به مشارکت در ارزیابی همیشگی و غالباً انتقادی برای کودکشان همراه با تمایل کودک جهت نهادن ارزش چشمگیر برای این ارزش هاست .

بعد پنجم:  معیارهای شخصی (PS)که تمایل به تعیین استانداردهای بسیار بالا و موضع اهمیت بیش از حد بر این استانداردهای بالا جهت ارزیابی خویش است.

بعد ششم: سازماندهی (O) آخرین بعد  است که به عنوان اهمیت الویت برای نظم می باشد.

فروست و همکاران دریافتند که ابعاد نگرانی در مورد اشتباهات و تردید در مورد اقدامات، نقادی و انتظارات والدین رابطه مستقیمی با عواطف منفی نظیر افسردگی، اضطراب و افسردگی و عزت نفس پایین دارند. آنها این ابعاد را کمال گرایی نابهنجار(منفی) نامیدند و همچنین ابعاد نظم و معیارهای شخصی با عواطف مثبت همبستگی دارند. بنابراین، این ابعاد بازتاب کمال گرایی بهنجار(مثبت) می باشند.

پژوهشگران با استفاده از گویه های مقیاس کمال گرایی چند بعدی فراست مدل های دیگری ارائه کردند، از جمله استوبر یک مدل چهار بعدی را معرفی می کند. در این مدل خرده مقیاس های انتظارات والدین و نقادی والدین ترکیب شده و خرده مقیاس نقادی و انتظارات والدین (PEC)ساخته شد و خرده مقیاس های نگرانی از اشتباهات با تردید درباره اقدامات ترکیب شده و خرده مقیاس ترس و تردید از اشتباهات (CMD)خواهد بود. خرده مقیاس های نظم و سازماندهی ابعاد سوم و چهارم مقیاس کمال گرایی چهار بعدی (MPS-4) خواهند بود .

پارادون و همکاران مدل سه بعدی کمال گرایی (MPS-3) را معرفی کرده اند.  در این مدل خرده مقیاس ترس از اشتباهات (FM) شامل گویه های خرده مقیاس های نگرانی از اشتباهات و تردید درباره اقدامات، خرده مقیاس فشار القا شده توسط والدین (PPP) شامل گویه های خرده مقیاس های انتظارات والدین و نقادی والدین و جهت گیری هدف / موفقیت (GAO) شامل گویه های خرده مقیاس های استانداردهای شخصی و نظم است.

کاکس ، با استفاده از تحلیل عاملی اکتشافی، مقیاس مختصر کمال چند بعدی (MPS-B)را که شامل 22 گویه مقیاس کمال گرایی چند بعدی فراست را معرفی کرد. این مقیاس شامل پنج بعد احساسات والدین (PP) (5 گویه)، استانداردهای شخصی، (5 گویه)، نظم(4 گویه)، نگرانی از اشتباهات (5 گویه) و تردید درباره اقدامات(3 گویه).

رویکرد دیگری که برای تعریف و اندازه گیری کمال گرایی به وسیله هویت و فلت پایه ریزی شد. آنها نشان دادند که کمال گرایی از سه بعد جداگانه تشکیل شده:

– کمال گرایی خویشتن مدار: با تمایل به وضع معیارهای سختگیرانه و غیر واقع بینانه برای خود و تمرکز بر نقص و شکست ها در عملکرد، همراه با خود نظارت گری های دقیق مشخص می شود  این شکل از کمال گرایی نزدیک ترین بعد به سازه ای است که به عنوان کمال گرایی شناخته شده است.همچنین فلت و هویت کمال گرایی خویشتن مدار را مجموعه استانداردهایی دقیق که برای ارزیابی رفتار فرد به شیوه ای دقیق و افراطی است می دانند و دارای یک مولفه انگیزش نیرومند است که در تلاش های شخص برای رسیدن به خویشتن کامل و اجتناب از شکست نمایان شده و منجر به انتقاد از خود و خود تنبیهی می شود برای مثال «من تلاش خواهم کرد که هر روز بهتر از دیروز باشم». این کمال گرایی باعث تفاوت بین خود ایده آل و خود واقعی  می شود و در نتیجه با افسردگی همراه است.

 -کمال گرایی دیگر مدار: بعد مهم دیگر کمال گرایی که در بر دارنده، عقاید و انتظارات، درباره شایستگی دیگران است.  کمال گرایی دیگر مدار، یک بعد میان فردی است که در برگیرنده ی گرایش به داشتن معیارهای کمال گرایانه برای اشخاصی است که برای فرد اهمیت بسیاری دارند.کمال گرایی دیگر مدار بیان کننده تمایل به داشتن انتظارات افراطی و ارزشیابی انتقادی از دیگران است. این نوع کمال گرایی با خصومت و سرزنش  دیگران همراه است و می تواند باعث دشواری در روابط بین فردی گردد.

کمال گرایی دیگر مدار تمایل به تمایل داشتن معیارهای بالای غیر واقع بینانه به خاطر رفتار افراد مهم در زندگی شخصی است. این مؤلفه منجر به سرزنش دیگران، بدبینی، تنهایی و مشکلات زناشویی و خانوادگی می شود.

– کمال گرایی جامعه مدار : این بعد از ابعاد میان فردی دیگران ساخته شده عقیده ای است که دیگران انتظارات اغراق آمیز و غیر واقعی را بر شخص اعمال می کنند. شخص باید به این استانداردها دست یابد تا مورد تایید و پذیرش دیگران قرار گیرد. در کمال گرایی جامعه مدار، دیگران معیارهای بالایی را برای شخص در نظر می گیرند، آنها را به طور انتقادی، ارزیابی می کنند و فشار زیادی بر آنها برای کامل بودن اعمال می کنند، به عبارت دیگر آنها انتظار دارند که فرد کامل باشد، به عنوان مثال، مردم هیچ چیزی را کمتر از کامل انجام دادن از من انتظار ندارند.

اضطراب و خشم برآیندهای این نوع کمال گرایی هستند، زیرا معیارهای تحمیل شده افراطی و غیر قابل کنترل هستند. آسیب شناسی روانی درخواست تایید از سوی دیگران و ترس از ارزیابی منفی از علائم این نوع کمال گرایی هستند.

هیل و همکاران کمال گرایی را شامل ابعاد هشتگانه ذیل می دانند:

•  تمرکز بر اشتباهات: پریشانی و نگرانی از اشتباه کردن.
•  معیارهای بالا برای دیگران: انتظار عملکرد کامل و درست از دیگران.
•  نیاز به تایید و توجه از سوی دیگران و حساسیت نسبت به انتقاد.
•  نظم و سازماندهی: تمایل به مرتب و منظم بودن.
•  ادراک فشار از سوی والدین: احساس نیاز به عملکرد کامل و بی نقص جهت جلب تایید و توجه والدین.
•  هدفمندی: برنامه ریزی قبلی و تعمق در تصمیم گیری ها و پرهیز از عملکرد تکانشی.
•  نشخوار فکر: تفکر وسواس گونه و مداوم دربارۀ اشتباهات گذشته و اعمالی که کامل نبوده اند یا دربارۀ اشتباهاتی که در آینده رخ خواهند داد.
•  تلاش برای عالی بودن: تمایل به کسب نتایج کامل و دست یابی به معیارهای بالا و عالی.

این مقیاس در مقایسه با مقیاس های چند بعدی دیگر(نظیر مقیاس های هویت و همکاران و فروست و همکاران)، بین جنبه ای سازگار و ناسازگار کمال گرایی تمایز روشنتری قایل شده است. بدین ترتیب که از مجموع نمرات ابعاد نظم و سازماندهی، هدفمندی، تلاش برای عالی بودن و معیارهای بالا برای دیگران، جنبه ی سازگار و از مجموع نمرات ابعاد نیاز به تایید، تمرکز بر اشتباهات، ادراک فشار از سوی والدین و نشخوار فکر، جنبه ناسازگار کمال گرایی حاصل می شود. نمره کلی کمال گرایی نیز از مجموع نمرات عوامل هشتگانه کمال گرایی بدست می آید.

انواع کمال گرایی

هاماچک

 هاماچک میان کمال گرایی بهنجار و روان نژند تفاوت گذاشت و معتقد بود که کمال گرایی پدیده ی بسیار پیچیده ای است که هم به فعالیت طبیعی سازگار و هم به ناسازگاری روانی وابسته است.

کمال گرایی بهنجار

در کمال گرایی بهنجار اشخاص از کارهای سخت و طاقت فرسا لذت می برند، و زمانی که احساس می کنند در انجام کارها آزادند، می کوشند تا به بهترین صورت عمل کنند. موفقیت در انجام کارها به گونه ای احساس خشنودی و رضایت به همراه می آورد، هم چنین نوعی احساس اعتماد به نفس نیز در پی دارد، زیرا افراد می توانند هم محدودیت های فردی و هم محدودیت های اجتماعی را بپذیرند. بنابراین برخی جنبه های کمال گرایی(خودمدار) و معیارهای بالای شخص و پی در پی شدن آنها، از تلاش های سازنده برای دستاورد ویژگی های خوب دیگری مانند خودشکوفایی هستند.

کمال گرایی روان رنجور

به علت پرهیز زیاد از اشتباه بوجود می آید. برای شخص، انجام هیچ کاری کاملاً خوب به نظر نمی رسد و فرد از بدست آوردن خشنودی از آنچه در حالت طبیعی خوب انجام شده و یا حتی بهتر از کارهای دیگران نیز هست، ناتوان است، هیچگونه تلاشی کاملاً بسنده به نظر نمی رسد و همزمان که فرد می‌کوشد رضایت و خشنودی دیگران را فراهم آورد، به شدت تلاش می کند از هر گونه شکست و خطا بپرهیزد. بنابراین چنین شرایط خود درگیری و تجربیات تنش زای میان فردی گوشه ای درماندگی منفی شدید در شخص بوجود می آورد.

با تمایز بین کمال گرایی بهنجار و نوروتیک معتقد است که کمال گرایی بهنجار از تلاش و رقابت برای برتری و کمال لذت می برد و در عین حال محدودیت های شخصی را به رسمیت می شناسد، اما کمال گرایی نوروتیک به دلیل انتظارات غیر واقع بینانه هرگز از عملکرد خود خشنود نخواهد شد و از منظر خودش کاری را خوب انجام نمی دهد که بتواند از آن احساس لذت ببرد. این افراد ناشکیبا و بی نهایت خود انتقادگرند. در کمال گرایی بهنجار اشخاص به کارهای سخت روی آورده و با هدف موفقیت برانگیخته شده و ضمن تاکید بر معیارهای سطح بالای عملکردی می توانند واقعیت های بیرونی را درک کرده و محدودیت ها را بپذیرند، ولی کمال گرایان نابهنجار با ترس از شکست برانگیخته شده و در نتیجه در خصوص دستیابی به اهداف سطح بالا و غیر واقع بینانه دائماً نگران هستند.

تری ـ شورت و همکاران

تری ـ شورت و همکاران نیز براساس یک تقسیم بندی بهنجار ـ نوروتیک کمال گرایی در چارچوب یک الگوی نظری دو نوع کمال گرایی مثبت و منفی را متمایز کردند. کمال گرایی مثبت به آن دسته از شناخت ها و رفتارهایی اطلاق می شود که با هدف کسب موفقیت و پیشرفت های سطح بالا به منظور دستیابی به پیامدهای مثبت است و کمال گرایی منفی به شناخت ها و رفتارهایی گفته می شود که هدف آن کسب موفقیت ها و پیشرفت های سطح بالا به منظور اجتناب یا فرار از پیامدهای منفی است. از آنجا که فرد کمال گرا برای رسیدن به معیارهای خود تلاش می کند و این تلاش روی پیشرفت او تأثیر می گذارد، کمال گرایی به عنوان مفهوم اصلی در درک تفاوت های فردی در حیطه عملکرد تحصیلی در نظر گرفته می شود.

رایس و دیلوو

رایس و دیلوو نیز کمال گرایی را به دو نوع مثبت و منفی تقسیم کردند و کمال گرایی مثبت همبستگی معناداری با معیارهای شخص بالا، عملکرد مطلوب سازگاری مثبت، واقع بینی و پذیرش محدودیت های شخصی دارد. در حالی که افراد با کمال گرایی منفی مرتکب اشتباهات اساسی می شوند و دارای سطوح بالایی از خودتردیدی و خود انتقادی می باشند که این عوامل پیش بینی کننده پیامدهای روانشناختی منفی از جمله اضطراب افسردگی، فقدان عزت نفس و شرم درونی می باشند.

ویژگی های افراد کمال گرا

مهمترین ویژگی های کمال گرایی داشتن اهداف بلند پروازانه، جاه طلبانه، مبهم و دست نیافتنی و تلاش افراطی برای رسیدن به این اهداف است. همچنین اعتقاد بر این است که مشکلات سازگاری افراد کمال گرا ناشی از وجود ویژگی های زیر است:

• توجه انتخابی و تعمیم افراطی شکست ها.
• ارزیابی سختگیرانه از خود و گرایش به اندیشه همه یا هیچ.
• نیاز شدید به موفقیت ـ پرهیز از انتقاد دیگران و دوری جستن از آشکار شدن عیب ها و نقص ها.
• فراگیر نمودن معیارهای شخصی غیر واقعی در سراسر حوزه های رفتاری ـ چشم داشت های زیاد از خود و دیگران.
• احساس ستیزه و خواری نسبت به خود و دیگران به دلیل برآورده نشدن انتظارات و توقعات.
• فراگیر نمودن افراطی شکست ها ـ چشم داشت احترام از دیگران در همه حال به دلیل منصف ، درستکاری ، وظیفه شناس دانستن خود.
• ناتوان بودن از درخواست کمک از دیگران حتی نزدیک ترین دوستان خود.
• وانمود کردن به استقلال فکری و عاطفی ـ اشتباه راگناه نابخشودنی پنداشتن و مضطربانه انتظار عواقب شوم آن را کشیدن.

منبع

هوشمندی،  مرضیه (1393)،ابعاد کمال گرایی با باورهای معرفت شناختی، پايان نامه كارشناسي ارشد، روانشناسی، دانشگاه آزاد اسلامي

از فروشگاه بوبوک دیدن نمایید