آموزش صلح ؛آموزشی مدون

با دقت نظر در برنامه­ ی درسی مدارس جهان مشاهده می­شود که همراه با فرایند جهانی شدن، آموزش­هایی باهدف آگاه ساختن از مسائل عمده­ی جهانی، از قبیل توسعه­ی پایدار، حقوق بشر، صلح و امنیت محیط آغاز شده است و  آموزش صلح در اکثر کشورهای دنیا به عنوان یک آموزش مدون مطرح شده و در تمامی برنامه­های درسی رخنه نموده است. و از آن به عنوان ضرورتی مهم نام برده شده است.

با بررسی مبانی نظری تحقیق در حوزه آموزش صلح این نکته مشخص ­گردید که همه محققان و پژوهشگران به اهمیت صلح و ضرورت آموزش آن در حوزه­های تربیتی تأکید کرده اند. در پژوهش­های داخلی انجام شده نیز ضرورت بررسی این مهم توسط پژوهشگران مورد تأیید قرار گرفته است. فتحی واجارگاه، با بررسی مفهوم جنگ و صلح در کتب درسی ضرورت بازنگری و اصلاحات در محتوای برنامه­ی درسی را توصیه می­کنند. همچنین ­که عباسی و هاشمی ، در پژوهش خود عنوان می­کنند مدارس به­عنوان نهادهای ارائه دهنده­ی خدمات آموزشی و پرورشی نقشی حساس و مهم را در آموزش و توسعه­ی این مهم، در سطح جامعه و  بین­المللی ایفا می­کنند. نظام­های آموزشی و برنامه­ریزان درسی، باید به دنبال ارائه­ی دانش، مهارت­ها و نگرش های مورد نیاز برای آماده سازی فراگیران در برخورد با مسایل و چالش­های زندگی آن­ها باشند. آموزش ابتدایی نیز دوره­ای از تحصیل است که به­عنوان اساس دوره­های بالاتر آموزشی، سازنده­ی تجربه­های قبلی دانش آموزان است. در صورتی که این تجربه­ها معنادار باشد می­تواند شرایط یادگیری مادام العمر را فراهم نماید. برنامه­های درسی مدارس باید طوری طراحی و تبیین شود که این مهم را در خود بگنجاند.در مطالعات محققان خارجی نیز به نوعی لزوم آموزش صلح مورد تاکید قرار گرفته است. بطوریکه در شورای جهانی برنامه­ی درسی و آموزش، که در سال 1971 توسط معلمانی از سرتاسر جهان تشکیل شد. در مقدمه­ی اساسنامه این شورا که یکی از سازمان­های معروف جهانی در امر آموزش است و مسئولیت و جایگاه معینی را در امر آموزش صلح به خود اختصاص داده، چنین بیان شده است:

اکنون زمانی است که جامعه­ی جهانی و آموزگاران وظیفه­ی اطمینان بخشیدن به مردم را دارند. آموزش نقش مؤثری در ارتقاء برابری، صلح و تصور حقوق بشر جهانی دارد. در نتیجه، تمامی برنامه­های درسی و آموزشی مؤسسات آموزشی برای کودکان، جوانان و سالمندان باید در جهت ارتقاء عزت نفس افراد، آگاهی اجتماعی و ایجاد توانایی شرکت در تمامی سطوح جامعه­ی جهانی از ملی تا جهانی باشد . آموزش صلح یک ضرورت فوری نه تنها به این دلیل که آن  که در حال حاضر فرآیندهای جهانی دچار تضاد عمیق است، بلکه باید پذیرفت؛ امروزه جنگ به عنوان یک واقعیت زندگی است در هر زمان اتفاق می افتد با توجه به برخورد منافع، ایده ها، جهت گیری های سیاسی، سیستم اقتصادی، و …، خشونت اغلب به عنوان راهی برای حل و فصل تعارض استفاده می­شود. با این حال، پایان دادن جنگ از طریق خشونت به طور بالقوه باعث ایجاد ناامنی و اثراتی مخربی می­شود. بنابراین، ضرورت آموزش صلح از دوران کودکی به عنوان زیربنای شکل گیری جهان آینده ضرورت می­یابد .

بنابراین می­توان گفت: آموزش صلح به­عنوان یکی از مسائل اساسی در حوزه­ی تعلیم و تربیت می­باشد که توجه و دقت نظر داشتن به آن می­تواند زمینه­ساز امنیت پایدار در سطح ملی و بین­المللی شود. از این­رو ضرورت دارد جامعه­ی آموزشی از نقش و مسئولیت­های خود در قبال هدایت نسل جدید برای حل مشکلات جهان پر از خشونت آگاه گردد. برنامه­های آموزش صلح درصدد خلق فرصت­های لازم برای ایجاد جامعه­ای مبتنی بر عدالت، امنیت و زیست مسالمت­آمیز است. توجه به نقش ویژه ی «آموزش صلح» در جریان تعلیم و تربیت کودکان و نوجوانان در فرایند جهانی شدن، لازم است که معلمان، کارشناسان آموزشی، متخصصین برنامه ی درسی و همه­ی افراد و عوامل تأثیر گذار بر آموزش به این مهم توجه نمایند و با فراهم کردن بستر و زمینه های لازم این مهم را تحقق بخشند.

بر این اساس در پژوهش حاضر نیز به بررسی ویژگی­ها و مؤلفه­های آموزش صلح در برنامه­ی درسی دوره­ی ابتدایی از دیدگاه معلمان و کارشناسان پرداخته می­شود.

آموزش صلح در برنامه­ی درسی اهمیت و ضرورت اساسی دارد. بر  این مبنا پژوهشگران به منظور تبیین و تشریح این مفهوم در برنامه­ی درسی مؤلفه­های گوناگونی را مورد بررسی قرار داده اند.

ساندز ، در تحقیق خود آموزش صلح را شامل مؤلفه­های، توانایی اندیشیدن، هشیاری و آگاهی اجتماعی و عاطفی، زندگی اخلاقی، مهارت­های صلح و هشیاری زیست محیطی معرفی کرد .

یونسکو، به منظور ترویج آموزش صلح مؤلفه­های دموکراسی، تعاون و همبستگی، حفظ فرهنگ­ها، خود و دیگران، انترناسیونالیسم، حفاظت از محیط زیست و معنویت پیشنهاد داده است. این مؤلفه­ها توسط فلاح نودهی ، در پژوهشی مورد استفاده قرار گرفتند.

فتحی واجارگاه ، در پژوهش خود مؤلفه­های دانش صلح ؛آگاهی از حقوق و آزادی های فردی، آشنایی با مفهوم تغییر از طریق تغییرات فرد، طبیعت، جامعه، آگاهی از قوانین و مقررات اجتماعی به منظور ایجاد نظم و مسئولیت پذیری، آگاهی از تاریخ و سیر تحولات تاریخی، آگاهی از حقوق بشر و آزادی های اساسی و مبارزه با تبعیض، ارتقاء آگاهی از صلح و روش های حصول به آن، آگاهی از عدالت اجتماعی و فرصت­های برابر و آشنایی با روابط متقابل انسان و محیط ، توانش صلح ؛ ایجاد توانایی احترام به حقوق و درک متقابل، ایجاد توانایی احساس همدردی با دیگران در سطح گروه، جامعه­ی محلی و بین المللی، ایجاد توانایی گفتگو و تفاهم، مهارت­های ارتباطی و گروهی از طریق فعالیت­های گروهی، مسئولیت پذیری ( فردی، اجتماعی)، توانایی درک محیط زیست و ارتباط صحیح با آن، مهارت در حل، مسالمت آمیز تعارض ها بدون درگیری و خشونت، التزام عملی به قانون، توانایی رعایت اخلاق و اصول پذیرفته شده­ی اجتماعی و نگرش صلح ؛ تقویت فرهنگ بردباری و خشونت و درگیری، پرورش روحیه­ی مشارکت، همکاری، همبستگی و انتقاد پذیری، احترام به تمامی اشکال زندگی و حیات، کسب روحیه­ی، جمع­آوری اطلاعات لازم برای تجزیه و تحلیل مسایل اجتماعی، علاقه­مندی به مطالعه­ی تاریخ و حفظ میراث فرهنگی و هویت ملی و مذهبی در مراحل طراحی، اجرا و ارزشیابی مورد بررسی قرار داد.

بر این اساس مؤلفه­های این تحقیق از دو منبع عمده تنظیم شده است:

الف: در بخش اول مؤلفه­ها با استفاده از اهدف آموزش صلح بایر و استانلی ؛ شامل  آگاهی از صلح و روش­های حصول به آن، همکاری و تشریک مساعی، احساس همدردی با دیگران در سطح گروه، جامعه محلی و بین­المللی، مسئولیت­پذیری برای اعمال شخصی، احترام قائل شدن به تمامی اشکال زندگی و حیات انتخاب گردید.

ب: در بخش دوم مؤلفه حل مسالمت­آمیز تعارضات طبق نظر دکتر ملکی انتخاب و به سایر مؤلفه­ها اضافه گردید.

منبع

 فیروزکمیشانی،فاطمه(1393)، ویژگی­های آموزش صلح در برنامه­ی درسی دوره­ی ابتدایی،پایان نامه کارشناسی ارشد،برنامه ریزی درسی، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی علامه طباطبایی

از فروشگاه بوبوک دیدن نمایید