مفاهیم و مبانی پیشرفت تحصیلی عملکرد تحصیلی

عملکرد تحصیلی

متخصصین تعلیم و تربیت در تلاش برای ارائه روش های مناسب و مفید جهت استفاده بهینه از فرصتها و امکانات آموزشی در راستای یادگیری بهتر عمیق تر و سریع تر هستند . ضمن مخالفت با تعرایف قبلی تدریس که آن را انتقال معلومات به دانش آموزان می دانستند تدریس را کمک به فراگیر برای فهم و درک مطلب می دانند کازل راجزبیان می دارد، همان طور که در دوران درمانی ، روانشناس صرفا به بیمار کمک می کند تا مشکلات خودش را بشناد و به چگونگی رفع آن مشکلات بپردازد، در تدریس نیز دانش آموز خودش مطالب را فرا می گیرد و معلم فقط به او کمک می کند تا به هدف های آموزشی نزدیک گردیده آنها را فراگیرد .

در طی قرن و اعصار متمادی ، انتقال مفاهیم به شیوه های مختلف و متفاوتی انجام شده است که در آنها مثبت و منفی زایدی به چشم می خورد واضح است که برای تدریس هر موضوع با عنوان درسی باید از شیوه خاصی که متناسب اب شرایط و خصوصیات یادگیرندگان باشد بهره جست و نمی توان یک شیوه خاصی برای همه موضوعات و هم افراد به کار برد آنچه مسلم است ، روش هایی که در آنها خود فرد فعالانه به دنبال یادگیری است روش های موفق تری هستند ، اطلاعات کسب شده و یادگیر یانجام شده از عمق و دوما بیشتری برخوردار است در این روشها فرد با انگیزه یادگیری به جستجوی مطالب و مفاهمی میپردازد در این روش ها معلم راه را نشان می دهد و این خود دانش آموز است که قدم در راه نهاده و مسیر را طی می نماید دراین مسیر گاهی زمین خورده ا زحرکت باز ایستد .

در این موقع معلم دست او را گرفته از زمین بلند می کند  دانش اموز بقیه راه خود را ادامه می دهد با این کار دانش آموز طریق فکر کردن و جستجوی صحیح را می آموزد به طور مستقل مسائل و مشکلات زندگی را حل می کند و از اینکه  خودش از پس مشکلات خود بر می آید احساس غرور می کند روش هایی که در آنها دانش آموز فقط به صحبت معلم گوش می دهد و هیچ فعالیت وحرکتی در امر یادگیری ندارد وابستگی شدیدی در او ایجاد می شودو بدون کمک از دیگران قادر به حل مسائل درسی و مشکلات خود نمی باشد پذیرفتنی نیست و به نظر می رسد بهره گیری از روشهای نوین و فعال تدریس امری ضروری می باشد تا بتوان درسایه این روشها شیوه فکر کردن جستجوی راه حل وانگیزه برای یادگیری رادردانش آموزان تقویت کرد .

یکی از مقوله هایی که امروز باید درآموزش و پرورش به آن اهمیت داد بهبود کیفیت آموزش از حالت آموزشی سنتی و منفعل به حالت آموزش فعال و دانش آموز محور می باشد که در این روش به جای فقط کار برای دانش اموز و جریمه و تنبیه فرصتی برای تولید دانش، کمک به یادگیری، ایجاد فرصت برای شکوفایی استدادها و علایق، وسیله ای برای جبران نقایص یادیگری ، وسله ای برای قضاوت در ارزشیابی و کسب مهارتهای زندگی و فرصتی برای خود ارزیابی دانش آموزان و دست یافتن به اطلاعات و استفاده بهتر از اوقات فراغت است .

مفهوم عملکرد تحصیلی

بدون تردید، لازمه هر تحول عمیق و فراگیر فرهنگی در جامعه، تغییر و تحول بنیادی در نظام آموزشی آن جامعه است که در تحول اساسی در برنامه های آموزشی و پرروشی مدارس از طریق همخوانی نظام های ارزشی حاکم بر خانواده و مدرسه و امادگی ذهنی و تمایل اولیاء در همراهی و همگامی با برنامه ریزان و مربیان مدارس است . در واقع ، فرایند تعلیم و تربیت ، مثلث مقدسی را تشکیل می دهد که دو ضلع آن خانه و مدرسه و پایه آن وجود در حال رشد دانش آموز است بنابراین توجه به بنراه های آموزش خانواده  ،ایجاد نگرش مثبت و پویا در والدین نسبت به خط مشی های آموزشی و تربیتی مدارس و فراهم ساختن انگیزه همیاری و همکاری متقابل با مربیان مدارس جهت کسب مهارتهای اجتماعی در دانش اموزان و بالا بردن یپشرفت تحصیلی آنان ضرورتی اجتناب ناپذیر است .

بدون تردید هیچ نظام آموزشی نمی تواند صد در صد به اهداف آموزشی خود برسد . ولی موفق بودن هر نظام آموزشی هب نزدکی تر شدن هر چه بیشتر به اهداف بستگی دارد . برای نزدیک تر شدن به اهداف نظام آموزشی، حتما می بایست عوامل موثر بر افت تحصیلی را شناخت و اثرهای آن را کاهش داد . یکی از مهم ترین این عوامل، ویژگی های یک نهاد اجتماعی کوچک است که اولین کانون تربیتی به حساب می آید و فرد مقدار قابل توجهی از وقت خود را در آن می گذراند .

عوامل موثر بر عملکرد تحصیلی

مهمترین عوامل موثر بر عملکرد تحصیلی را عوامل خانوادگی واجتماعی دانسته اند که برخی ازآنها عبارتند از :

  شرایط عاطفی و امنیت خانواده :محیط خانوادگی بیش از بهره هوش کودکان، در موفقیت آنها موثر است ، شاید بتوان گفت از مهم ترین عوامل موثر در شکل گیری نگرش دانش  اموز نسبت به تحصیل خانواده است .

  شرایط اجتماعی و اقتصادی :بطور کلی ، محرومیت های محیطی و کمبود محرک های رشد ذهنی و اجتماعی از عوامل مهم درافت تحصیلی کودکان و نوجوانان  است . درصد قابل توجهی از دانش اموزانی که به طور جدی دچار افت تحصیلی شده اند . بعضاً ناگزیر در مدارس استثنایی مشغول به تحصیل می شوند و از عقب ماندگان فرهنگی به شمار می آیند . کودکانی که متعلق به خانواده هایی هستند که از نظر اقتصادی و اجتماعی فوق العاده پایین بوده تواما با فقر اقتصادی و فرهنگی مواجه اندن و از انگیزه تحصیلی بسیار اندک برخوردارند .

 تحصیلات و سطح فرهنگ خانواده:سطح تحصیلات و فرهنگ خانواده به اشکال مختلف در پیشرفت تحصیلی یا افت تحصیلی تاثیر می گذارند . پایین بودن سحط تحصیلات و فرهنگ خانواده  در درجه اول سبب می شد که خانواده نتواند کمکهای درسی لازم به دانش آموز نموده ودرحل مشکلات درسی آنها رایاری کند .

 خانوده نخستین نظام و نهاد عمومی و جهانی است که برای رفع نیازمندی های حیاتی و عاطفی انسان و اجامعه ضرورت نام دارد و از همه نهادهای اجتماعی مهمتر است . دراین نهاد اولی و مهم ترین نقش محبت است . که از طریق خانواده درمیان اعضای خود و سپس اشاعه و ترویج این روش از راه ایجاد روابط محبت آمویز و دسوتی های عمیق در میان سایر افراد به وجود می آید . اما باید توجه داشت که بالا بودن تعداد افراد خانواده باعث می شودکه میزان محبت والدین به کودکان کمتر شود .

 اشتغال کودک : یکی از عوامل انحراف خانواده که همواره منشأ انحراف توجه کودک از تحصیل می گردد ، جابه جایی وظایف ئالدین و فرزندی است ، از حسنه این جابه جایی ها که ارتباط قابل توجهی با افت تحصیلی دارد اشتغال کومدکان و نوجوانان است .

 اشتغال مادران: بعضی مطالعات نشان داده است ، که بین اشتغال مادران و پیشرفت تحصیلی فرزندان آنها رابطه وجود دارد این رابطه در میان دختران و پسران متفاوت است به این صورت که دختران بیشتر از پسران از داشتن یک مادر شاغل بهره می برند . دخترانی که مادران شاغل دارند نسبت به دخترانی که مادرانشان شاغل نیستند از پیشرفت تحصیل یو سازگاری اجتماعی بیشتری برخودارند .

 ارتباط بین اولیاء و مربیان :از جمله عوامل مهم دیگر در پیشرفت تحصیلی دانش آموزان وجود رابطه و هماهنگی بین اولیاء معلمان و مربیان مدرسه است . با توجه به ازدیاد جمعیت دانش اموزان درکلاس چنانچه پدر و مادری مسئولیت آموزش و تربیت فرزند خود را به کلی به مدرسه واگذار نمایند و از نیازها و رسالت های تربیتی خویش غافل شوند. بدون شک نمی توانند امیدوار باشند که فرزندشان هیچ شمکل یا کمبودی نخواهد داشت.

حاکمیت ارزشهای مادی: یکی دیگر از عوامل افت تحصیلی و عدم علاقه دانش اموز به تحصیل و درس و معلمان به کار و حرفه و بسط و گسترش ارزش های مادی و اقتصادی در جامعه است وقتی دانش اموز ببیند در جامهع ملاک برتری افراد وضعیت اقتصادی و مالی آنهاست ممکن است مایوس و ناامید شده ، ترک تحصیل نماید و یا با بی علاقگی و تحت فشاردیگران درس بخوانند.

مشکلات تحصیلی

در جامعه امروز مسائل تحصیلی و یادگیری دارای ارزش ویژه می باشد با توجه به این مسئله که مدرسه می تواند روی گرایش و طرز تفکر و علاقه کودکان اثرات مثبت و منفی داشته باشد و این اثرات تا سنین بزرگ سالی در فرد باقی بماند مطالعه روی مشکلات تحصیلی از جنبه های مختلف ضروری می باشد . به خصوص با ویژگی های شخصیتی کودک، ناتوانی ها ، چگونگی ارزشیابی از دانسته های شاگردان میزان بهره هوشی و علل افت تحصیلی و ترک تحصیل . بدین جهت طبقه خاصی در مشکلات رفتاری برای بررسی این گروه از مشکلات در نظر گرفته شده است که البته تحقیقات نشان داده است نسبت معلم به تعدد شاگردان عامل مهمی در پیشرفت تحصیلی نبوده ولی میزان قدرت یادگیری و طبقه اجتماعی و فرهنگی پایین ، ویژگی های شخصیتی درکلاس های پرجمعیت ، اثرات منفی بیشتری نسبت به گروه مخالف آن در بر داشته است .

حتی گروه بندی های کلاس نظیر مشابهت در بهره هوش یا متعلق بودن به طبقه فرهنگی بالاتر و یا بالا بودن نمرات کلاسی نقش موثری در میزان پیشرفت و هماهنگ نمودن برنامه های معلم در کلاس دارد دیگر از عوامل مهمی که در پیشرفت تحصیلی شاگردان نقش دارد دیدگاه های معلمین نسبت به گروه های شاگردان می باشد . در صورتی که معلمی با انتظار کمتر از یک کلاس ، آموزش های خود را متمرکز نماید به تدریج شاگردان ، افت بیشتری خواهند داشت ، بدین جهت گروهی از روانشناسان مخالف گروه بندی شاگردان ، به صورت ضعیف ، متوسط و زرنگ می باشند، به خصوص اگر این مسئله در یک کلاس رخ بدهد . البته این عمل شاگردان زرنگ را تشویق و متوسط را دارای انگیزه پیشرفت می نماید اما شاگردان ضعیف را دلسرد می کند اما در کلاس های مختلف به دلیل کمتر معاشرت کردن و تماس داشتن شاگردان با یکدیگر اثر منفی زیادی نخواهد داشت .

مشکلات تحصیلی و مشکلات رفتاری اثر متقابل بر یکدیگر دارند . بطور مثال شاگردی که به علت دیر آموزی قادر به پیشرفت نمی باشد به تدریج دچار انزواطلبی، دلسردی، فرا راز مدرسه و غیره می شود و یا شاگردان با مشکلات رفتاری نظیر افسردگی، پرخاشگری، پر جنبشی، دچار مشکلات  تحصیلی می شوند. اما تشخیص اینکه کدام یک عامل اولیه می باشد کاری است دشوار، بدین لحاظ در طبقه بندی های مشکلات تحصیلی به صورت جداگانه بررسی می گرداند.

منبع

یادگاری،محمدعلی(1393)، ناسازگاری های زناشویی با مشکلات رفتاری و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان،پایان نامه کارشناسی ارشد،روانشناسی بالینی،دانشگاه آزاداسلامی استان هرمزگان

ازفروشگاه بوبوک دیدن نمایید