« بیشتر تلاش می کنیم تا با ما مطمئن پژوهش کنید. »چه عواملی در تعيين ابعاد ساختاري موثر است ؟
تعيين ابعاد ساختاري، عوامل زيادي را شمرده‌اند و اين عوامل با توجه به ديد و نگرش انديشمندان داراي تنوع زيادي است. شايد اگر محققين در نظر بگيرند كه چرا عواملي كه برمي‌شمارند، جزو ابعاد ساختاري است، از تنوع و تعدد اين ابعاد كاسته خواهد شد. از جمله اين عوامل مي‌توان به اجزاي اداري، استقلال، تمركز، پيچيدگي، تفويض اختيار، تفكيك، رسميت، تلفيق، حرفه‌اي‌گرايي، حيطه نظارت، تخصص‌گرايي، استانداردسازي و تعداد سطوح سلسله مراتب عمودي اشاره كرد كه اكثر نظريه‌پردازان سازماني از ميان آن‌ها روي سه بعد؛ تمركز، رسميت و پيچيدگي اتفاق نظر دارند .ابعاد ساختاري بيانگر ويژگي‌هاي دروني سازمان هستند و شدت يا ضعف هركدام از اين سه بعد در شكل‌گيري كلي ساختار سازماني مؤثر است. لازم به ذكر است كه عوامل فوق‌الذكر به‌طور مستقيم يا غيرمستقيم در اين سه بعد مستتر هستند و عدم توافق انديشمندان روي اين عوامل از نحوه تعاريف عملياتي آنان نشأت مي‌گيرد.
الف) پيچيدگي : پيچيدگي درجه‌اي از تخصصي كردن افراد برحسب متخصصين شغلي در داخل سازمان و ممكن است بوسيله تعداد مكان‌هايي كه كار در آنجا مي‌شود، تعداد مشاغلي كه انجام مي‌شود و تعداد سلسله مراتبي كه وظايف مختلف را انجام مي‌دهند، تعريف و اندازه‌گيري شود.پيچيدگي، مشكلات كنترل و هماهنگي را افزايش مي‌دهد و سازمان براي حفظ موقعيت خود در مقابل رقبا بايد نوآوري را افزايش دهد. پیچیدگی حاصل عدم اطمينان محيطي است و بطور فرآیند چرخشي، محيط پيچيده و متغير موجب افزايش عدم اطمينان محيطي مي‌شود، با افزايش پيچيدگي و تنوع در محيط، سازمان براي تطبيق با آن، در خود پيچيدگي ايجاد مي‌كند. سازماني كه به طور همزمان داراي سطوح سلسله مراتب زياد (تفكيك عمودي)، حيطه نظارت گسترده (تفكيك افقي) و مكان‌هاي جغرافيايي چندگانه باشد، بسيار پيچيده است.
ب) رسميت : رسميت اندازه‌اي از مكتوب بودن، مقررات، قوانين، رويه‌ها، توصيه‌هاي آموزشي و ارتباطات در سازمان است به‌جای این‌که شفاهی باشد .رسميت يكي از جنبه‌هاي مهم ساختار سازماني است تا جائي‌كه عده‌اي ساختار سازماني را چهارچوب سازمان، مقررات تعامل، ابزار كنترل و رويه‌هاي انجام كار مي‌دانند.رسميت به درجه استاندارد بودن كارها در سازمان اشاره دارد. اگر رسميت زياد باشد، متصدي شغل اختيار كمي براي چگونگي انجام كار دارد. رسميت ممكن است بصورت صريح و روشن بيان شود يا اين‌كه ضمني باشد يعني آن هم مي‌تواند بصورت مكتوب باشد و هم اين‌كه شامل ادراك كاركنان از مقررات نيز باشد ولي نوع مكتوب آن مورد تأكيد سازمان است. مشاغل ساده و تكراري و يك‌نواخت درجه بالايي از رسميت را بالقوه پذيرا هستند، در مقابل مشاغلي كه به مهارت‌هاي چندگانه نياز دارند رسميت كمي دارند. وكلاي دادگستري، مهندسين، كاركنان اجتماعي، كتاب‌داران از آن جمله‌اند. رسميت از سطحي به سطح ديگر نيز متفاوت است. كاركنان سطوح بالا كه با كارهايغيربرنامه‌ريزي‌شده سروكار دارند داراي رسميت كمي هستند، در مقابل كاركنان در سطح پائين و در قسمت توليد داراي رسميت زيادي هستند.رسميت براي كاهش تنوع صورت مي‌گيرد و هماهنگي را تسهيل مي‌كند. از مزاياي رسميت بالا اين است كه ابهام را ازبين مي‌برد، ولی در عوض اختیار تصميم‌گيري را از افراد سلب مي‌كند .
ج) تمركز : تمركز به درجه خشكي در تصميم‌گيري و ارزيابي فعاليت‌ها به‌صورت متمركز و به درجه‌ای از متمركزبودن تصميمات در يك نقطه از سازمان اشاره دارد .تمرکز به توزيع اختيار در سازمان برمي‌گردد و تعيين مي‌كند كه چه كسي حق تصمیم‌گیری دارد .اختیار يك حق ذاتي در پست‌هاي مدیریتی است كه بر مبناي آن مي‌توانند دستوراتي را صادر كنند و انتظار دارند دستورات صادره اطاعت شود. تمركز با تفويض اختيار رابطه معكوسي دارد. اگر تفويضي اختيار بيشتري صورت گيرد حالت مقابل تمركز، يعني عدم تمركز رخ مي‌دهد. در اين‌صورت نقطه تصميم‌گيري در سطوح پائين سازمان است.مديران در هر سطح سازماني، تصمياتي را اتخاذ مي‌كنند. گرفتن تصميمات احتياج به گردآوري اطلاعات دارد. از آنجا كه توانايي مدير در جمع‌آوري و پردازش اطلاعات محدود است و ممكن است اطلاعات بيشتر از حد، مدير را سردرگم كند، يك‌سري از تصميات بايد توسط ديگران گرفته شود، اينجاست كه نقطه تصميم‌گيري در سازمان به‌جاي يك فرد يا يك واحد يا يك سطح، در كل سازمان پراكنده مي‌شود و عدم تمركز ايجاد مي‌شود. عدم تمركز مي‌تواند دقت در تصميم‌گيري را افزايش دهد، چون جزئيات بيشتري قابل بررسي است و هر چه تصميم‌گيري به محل وقوع مشكل نزديك‌تر باشد بهتر و اثربخش‌تر است. آن مشاركت در تصميم‌گيري را براي افراد فراهم مي‌سازد و مي‌تواند به‌صورت عامل انگيزش مطرح شود. عدم تمرکز موجب تقویت توان تصميم‌گيري مديران سطوح پائين‌تر مي‌شود، ولي بايد اذعان كرد كه خوبي يا بدي عدم تمركز بستگي به موقعيت دارد و وجود تمركز يا عدم تمركز و درجه آن را عوامل اقتضايي تعيين مي كند.
منبع
جعفری پور ،علی (1393) ،بررسی رابطه همسویی بین مشخصه های محیطی کسب و کار ،اولویت های رقابتی و ساختار زنجیره تامین با عملکرد کسب و کار ،پایان نامه کارشتاسی ارشد مدیریت بازرگانی ،دانشکده علوم اداری و اقتصادی دانشگاه فردوسی مشهد
از فروشگاه بوبوک دیدن نمایید
دیدگاهی بنویسید