« بیشتر تلاش می کنیم تا با ما مطمئن پژوهش کنید. »پروتکل‌های درمانی نورفیدبک رایج در وابستگی به مواد
جمع بندی مطالعات انجام گرفته در حوزه‌ی به کارگیری روش نورفیدبک در درمان اختلالات وابستگی به مواد، بیانگر کاربرد دو نوع کلی برنامه‌های درمانی می‌باشند:
- پروتکل‌های نوع از پروتکل‌های برانگیختگی
در این نوع برنامه‌های درمانی، بیماران با یادگیری افزایش تولید SMR (12 تا 15 هرتز) و یا بتا (15 تا 18 هرتز)در نواحی Cz و C3،C4 تشویق به افزایش انگیزه، بهبود حالات هیجانی، حسی، حرکتی و ارتقا توانمندی‌های فکری خود می‌شوند، در حالی که در همان حال، این پروتکل‌ها به سرکوب تولید فعالیت دلتا و تتا (8-5/هرتز) و بتا (30-18هرتز) جهت افزایش آرامش و کاهش تنیدگی فرد و تنظیم فرایندهای حیاتی مانند خواب نیز می پردازند. این برنامه‌های درمانی می‌توانند به شکل یک قطبی یا دو قطبی ؛براساس دامنه تغییرات، مورد نظر برروی یک یا چند نقطه انجام شوند. البته این پروتکل‌ها قابل اجرا در نقاط دیگری در نواحی پیشانی و پیش پیشانی نیز می‌باشند اما آنچه در برنامه‌های درمانی اختلالات وابستگی به مواد بیشتر مشاهده می‌شود، نقاط نواحی مرکزی است. همچنین پروتکل‌های ویژه اصلاح نابهنجاری‌های مربوط به پیوستگی و تقارن نیز در این دسته پروتکل‌ها جای می‌گیرند. که گاهی ،اما نه به وفور به شکل دو کاناله در نواحی آهیانه ای برای بیماران وابسته به مواد قابل کاربرد می‌باشند، اما فراوانی استفاده از آن به اندازه برنامه‌های آموزشی SMR و بتا مشاهده نشده است.
در تمام این پروتکل‌ها بازخورد شنیداری و دیداری ؛حرکات قطعه‌های پازل، طرح‌های گرافیکی و یا نمودارهای انیمیشن بر اساس موفقیت بیمار در کنترل شدت ؛ میکروولت امواج ؛ فرکانس‌های مختلف، تعیین می‌شود. به این ترتیب که برای هر یک از امواج مغزی فرد آستانه‌هایی مشخص شده و هماهنگی امواج مغزی او با این آستانه‌ها موجب دریافت تقویت برای وی خواهد شد. به عنوان مثال وقتی فرد بتواند میزان SMR یا بتای خود را به مدت 05/ ثانیه بالای آستانه تعیین شده و همزمان دلتا و تتا و بتا2 را پایین تر از آستانه‌ها نگه دارد، تکلیف او یک قدم جلو خواهد رفت و در غیر این صورت نتیجه‌ی منفی خواهد دید. این که کدام موج باید بالای آستانه قرار گیرد و کدام زیر آستانه، بسته به هدف درمانگر در تقویت یا سرکوب فعالیت امواج خاص دارد.درواقع مکانیزم اثربخشی این پروتکل‌ها تاثیر زیربنایی آنها بر امواجی است که عمدتاً مرتبط با خواب و حالات آرامش، تفکر خلاقانه، آرامش توام با هشیاری، آرامش جسمانی و هماهنگی حسی حرکتی، اضطراب، افکار وسواسی و تکانش‌گری هستند مانند SMR بتا، دلتا و تتا و بتا . این پروتکل‌ها با تغییر و اصلاح این امواج، به بهبود حالات روانشناختی مرتبط با آنها می پردازند.
- پروتکل نوع دو پروتکل آرمیدگی:
این دسته پروتکل‌ها عمدتاً شامل برنامه‌هایی می‌شود که روی امواج آلفا تمرکز دارند و اغلب به شکل برنامه آلفا- تتا اجرا می‌شود. در این برنامه درمان فرد روی صندلی راحت قرار گرفته و پس از اتصال الکترودها و شرح چگونگی تکلیف، ابتدا یک خط پایه بدون بازخورد و با چشمان بسته از فرد ثبت می‌شود تا به وسیله آن فرکانس غالب آلفای فردی (IAF) مراجع مشخص شود. این فرکانس به دست آمده هرچه که باشد یک و نیم هرتز بالاتر و پایین تر از آن دامنه آلفای فرد می‌باشد. تتای فرد هم براساس همین دامنه مشخص می‌شود به این ترتیب که نقطه پایین دامنه تتای فرد همواره چهار هرتز پایین تر از نقطه پایینی دامنه آلفای او، سه و نیمه هرتز بالای آن، نقطه بالایی دامنه تتای فرد خواهد بود. مثلاً اگر IAF فرد ده هرتز باشد، دامنه آلفای اول 5/11 – 5/8 هرتز و دامنه تتا 5/7-5/4 هرتز خواهد بود.
پس از تنظیم فرکانس‌های روی محورها، ارائه بازخورد شروع می‌شود که به شکل یک صوت ، ترکیبی از صدای رودخانه و اقیانوس می‌باشد. فرد با چشمان بسته، در حالت آرامش کامل، اما هشیار و بدون فرو رفتن در خواب ،در غیر این صورت صدای زنگی به فرد هشدار میدهد که خواب آلود یا بدون تمرکز است به صوت گوش می‌کند. پسخوراند تکلیف به این شکل خواهد بود که چنانچه آلفای فرد بالاتر از تتای او باشد ، فرد بیشتر در حالت آلفا قرار گیرد صدای رودخانه را بیشتر خواهد شنید و بالعکس اگر تتا بر آلفا غلبه داشته باشد صدای اقیانوس را بیشتر خواهد شنید. به علاوه هر باند دارای آستانه ای جهت تنظیم دامنه نوسان آن فرکانس است که هر بار دامنه فرکانس‌های آلفا- تتا بالای این آستانه‌ها قرار گیرند، فرد تقویتی به شکل صوت ویژه آن فرکانس دریافت می‌کند. این آستانه‌ها توسط درمانگر به شکلی تنظیم می‌شود که فرکانس‌های آلفا و تتا هر کدام به میزان حداقل شصت درصد بالای آستانه‌ها قرار گیرند.
در مهم ترین مرحله‌ی تکلیف به بیمار گفته می‌شود هر بار صدای اقیانوس را می شنود، خود را در موقعیت ایده آلش قرار داده و درباره‌ی مسائل و مشکلات و تجارب تلخ گذشته تامل کرده و به راه حل اندیشی برای آنها بپردازد. همچنین به مراجع گفته می‌شود تمام اصواتی که در تکلیف می شنود مفید و بهنجار هستند، اما از او انتظار می‌رود بتواند صدای اقیانوس را در حالت آرامش عمیق بشنود.به این ترتیب حالت آرامش عمیق با حالت تتا در هم گره می‌خورند. اساس این برنامه این است که افکار خودسانسوری در حالت تتا به حداقل رسیده و در مقابل تفکر عمیق، به ویژه گذار به تفکر ناهشیار و تجارب گذشته افزایش می‌یابد.آنچه که اتفاق می افتد مواجهه‌ی فرد با این تفکرات عمیق، در حالت آرامش و به دنبال آن رفع تنش‌ها و عوارض نامطلوب ناشی از تجارب گذشته است. هدف اصلی این تکلیف بالا بردن نسبت تتا بر آلفا و قرار دادن فرد در حالت تتا و مواجهه با خاطرات در حالت آرام می‌باشد. برنامه‌ی آلفا- تتا حداقل دو دقیقه طول می کشد .
منبع
جیریایی شراهی،یاسر(1394)، تاثیر درمان نوروفیدبک بر ولع مصرف و افسردگی بیماران وابسته به مواد مخدر،پایان نامه کارشناسی ارشد،روانشناسی عمومی،دانشگاه خوارزمی
از فروشگاه بوبوک دیدن نمایید
دیدگاهی بنویسید