ویژگی ها و تعاریفی از تعلیم و تربیت

تعلیم و تربیت یا آموزش و پرورش فرایندی منظم و مستمر است که هدف آن هدایت و رشد همه جانبه ی شخصیت یادگیرندگان در جهت شکوفائی استعدادهای آنان می باشد. از طریق تعلیم و تربیت، ارزش های اجتماعی درونی و رفتارهای بهنجار تقویت شده و هم چنین روحیه انتقادگری و تفکر یادگیرنده پرورش پیدا می کند. انسان صرفا سازگار نه تنها رشد نمی کند، آسیب هم می بیند و انسانی که صرفا منتقد باشد درست پرورش نمی یابد. بنابراین تعلیم و تربیت باید افراد “سازگار منتقد” پرورش دهد. تربیت به انسان اختصاص و جنبه تعاملی و پویا دارد. به این معنی که رشد بر اثر تاثیر متقابل و روابط پویا حاصل می شود. تربیت جوشش از درون و هدفدار است. اگر هدف تعیین نشود و با اصول علمی رعایت نگردد، تعلیم و تربیت از مدار اصلی خود خارج می شود و به جای رشد ممکن است انحطاط و یا انحراف به وجود آید.

تعلیم و تربیت را نمی توان پیش بینی کرد و داوری درباره ی این که پایان یادگیری چه اتفاقی رخ خواهد داد معنی ندارد. زیرا در افراد گوناگون، حالت هایی مختلف و تغییراتی متنوع شکل می گیرد، چرا که تجارب قبلی و آمادگی های افراد با هم تفاوت دارد. تعلیم و تربیت مقوله ای چند وجهی و چند عاملی است. عوامل درونی، بیرونی، فردی، اجتماعی، رسمی و غیر رسمی در تربیت فرد دخالت دارند، هماهنگ ساختن این عوامل در جهت اصلاحات تربیتی یکی از ضرورت های بسیار مهم است. هیچ بعدی از ابعاد تربیت بدون حمایت و ارتباط با سایر ابعاد محقق نمی شود. تعلیم و تربیت یا یکپارچه است یا اصولا نیست. مقوله ی تعلیم و تربیت، مقوله ای اجتماعی است. هیچ فردی بدون روابط انسانی و اجتماعی با دیگران، تربیت نمی شود. که البته هر قدر شبکه ارتباطی و اجتماعی به گونه ای وسیع و منطقی تر باشد، تاثیرات تربیتی بیشتری خواهد داشت. تعلیم و تربیت به تدریج و در توالی زمانی منظقی شکل می گیرد و محصول خیزش همه ی قابلیت ها و امکانات وجودی فرد است. برای تربیت یادگیرنده از استعدادها، توانائی ها و احساسات او مدد گرفته می شود و بر اثر فرایندی نا محسوس خود را نشان می دهد. تعلیم و تربیت محور همه ی فعالیت های زندگی است و در همه ی ابعاد زندگی اثر می گذارد. در ادامه به چند تعریف از تعلیم و تربیت یا همان آموزش و پروش پرداخته می شود.

آموزش و پرورش در طول تاريخ و در ميان ملل و اقوام با شرايط عقيدتي، سياسي، اجتماعي، اقتصادي، تعاريف مختلفي داشته است. برخي از تعاريف آن به قرار زير است: آموزش و پرورش فعاليتي است مداوم، جامع و براي همه، براي رشد و تعالي انسان، غناي فرهنگ و تكامل جامعه.آموزش و پرورش فراگردي است كه طي آن  مجموعه اي از دانش هاي مرتبط و منظم همراه با عادات و مهارت هاي حاصل از آن انتقال مي يابد .طبق تعريف يونسكو ، تعليم و تربيت عامل اساسي در سرشتن آينده است و بايد انسان ها را براي همگام شدن با تحولات اجتماعي آماده سازد.از نظر جان ديوئي تعليم و تربيت، رشد قوه قضاوت صحيح است . ابوعلي سينا فيلسوف ايراني ماهيت تعليم و تربيت را عبارت مي داند از “ برنامه ريزي و فعاليت محاسبه شده در جهت رشد كودك، سلامت خانواده و تدبير شئون اجتماعي براي وصول انسان به كمال دنيوي و سعادت جاويدان الهي.

اهمیت و ضرورت تعلیم و تربیت

انسان علاوه بر بعد جسمانی، بعد معنوی و روحانی نیز دارد و باید در مسیر حیات به کمال برسد. یکی از ضرورت های زندگی و مهم ترین هدف تربیتی انسان، رسیدن به کمال است. تربیت شرط اساسی انسانیت است. کانت معتقد است که بشر فقط با ” تربیت ” آدم می شود.در اعلامیه جهانی حقوق بشر، آمده است: “همه حق تعلیم و تربیت دارند و تعلیمات فنی به طور کلی و تعلیمات عالی بر حسب استعداد باید در دسترس عموم قرار گیرد. در تعلیم و تربیت باید به توسعه ی  شخصیت انسان و تقویت احترام به حقوق بشر و آزادی های اساسی توجه شود. هم چنین والدین در انتخاب نوع تعلیم و تربیت فرزندان خود تقدم دارند”.

 از جمله علت های ضرورت تعلیم و تربیت، همین بس که برای ایجاد سازگاری مثبت و نقادی اثر بخش در انسان، تربیت نقش موثری دارد. هم چنین از آن جائی که انسان موجودی اجتماعی است و بروز و ظهور توانائی های او به تنهائی و به دور از روابط اجتماعی امکان پذیر نیست، کسب صلاحیت های زندگی اجتماعی به تعلیم و تربیت محتاج است. فرهنگ و تمدن جامعه بشری که انسان را از سایر حیوانات متمایز می سازد، محصول تعلیم و تربیت است. تعلیم و تربیت انسان های متفکر و توانا حاصل کرده که توانسته اند با پیشرفت های علمی و صنعتی چهره عالم را دگرگون سازند. مهم تر آن که مقام” خلافت الهی” آدمی از طریق تعلیم و تربیت او محقق می شود. لذا نظام تعلیم و تربیت کشور در مواجهه با کودکان و نوجوانان باید مراقب اعمال خود باشد حکیمانه اقدام کند، زیرا هر گونه اهمال و بی برنامگی در عرصه تعلیم و تربیت آثار مخربی در زندگی افراد به جا می گذارد.

منبع

محمدآبادی، محمود(1394)، تحلیل محتوای کتاب ریاضی هفتم متوسطه اول، پایان نامه کارشناسی ارشد ، روانشناسی تربیتی، دانشگاه قم

از فروشگاه بوبوک دیدن نمایید