ویژگیهای تاب آوری

نظریه های نخستین در مورد تاب آوری بر ویژگی های مرتبط با پیامدهای مثبت مواجهه با مصائب و ناملایمات زندگی تاکید داشتند. لوتار و همکاران، این دسته ازپژوهش بعدها عوامل حفاظتی بیرونی مانندمدارس کارآمد و روابط با بزرگسالان حمایت گر را نیز در بهبود تاب آوری موثر دانستند.

کمپل، سیلس، کوهان و استین ؛ نطریه های فعلی تاب آوری را سازه ای چند بعدی متشکل از متغیرهای سرشتی مانند مزاج  و شخصیت همراه با مهارت های مخصوص مثل مهارت حل مسأله می دانند.

همسو با برداشت های عمومی در مطالعات اولیه این سازه نیز تصور می شود که تاب آوری خصیصه افراد فوق العاده است. اما پژوهش های اخیر نشان داده اند که تاب آوری در انحصار افراد فوق العاده نیست و در افراد مختلف و سطوح متفاوت تحول شامل کودکی، نوجوانی، و بزرگسالی مشاهده می­شود. البته غالب پژوهش های مربوط به تاب آوری در حوزه روانشناسی تحولی انجام شده است که عمدتاً به بررسی ویژگی‌های کودکان و نوجوانان که علیرغم مواجهه با خطرهای جدی به اختلال­های روانشناختی مبتلا شده اند، پرداخته اند.

روانشناسان بالینی اخیراً مدل هایی از تاب آوری را تحت شرایط فقدان، مصیبت، افسردگی و درد  بررسی کرده اند. نتایج تاثرات مثبت، سازنده و محافظت کننده تاب آوری در مقاومت و مقابله موفق و انطباق رشدیافته با شرایط خطر و استرس زای فوق الذکر است. برعکس سطوح پایین و ضعیف تاب آوری با آسیب پذیری و اختلال های روانشناختی مرتبط است.

بلوم، راتر،  در ارتباط با تاب آوری مباحث چندی وجود دارد و این مفهوم ویژگیهایی دارد که به برخی از آنها اشاره می شود: تاب آوری به عنوان صفت ذاتی یا به عنوان صلاحیت اکتسابی: یکی از مجادله ها و مباحثی که در ارتباط با تاب آوری مثل بسیاری از مفاهیم و سازه های دیگر روان شناسی وجود دارد، مبحث ذاتی یا اکتسابی بودن تاب آوری است. این مبحث در زمینه انجام مداخله ها برای افزایش و تغییر در آن نیز اهمیت دو چندانی می یابد. این مسئله منجر به این دیدگاه شد که تاب آوری تا حد زیادی توسط عوامل ذاتی تعیین می گردد و به طور نسبی تحت تأثیر رشد یا تعامل با محیط قرار نمی گیرد ولی تحقیقات بعدی این ایده مصونیت روانی را با نشان دادن اینکه در گستره ای که افراد بر موقعیت های دشوار غلبه می کنند ،محدودیت های آشکاری وجود دارد ؛رد کرده اند.

افراد تاب­آور نیز ممکن است تحت تأثیر استرس­هایی که به حد کافی شدت دارند قرار بگیرند و تسلیم ناراحتی­های روانی و جسمی آن شوند. علاوه بر این فردی که در یک موقعیت از خود تاب­آوری نشان می­دهد لزوماً در سایر موقعیت­ها و زمینه­ها موفق عمل نمی­کند . تا زمانی که افراد از تجارب زندگی خود به منظور رشد اجتماعی و روان شناختی استفاده می کنند، بعنوان یک فرد بزرگسال می توانند تاب آوری را یاد بگیرند. تحقیقات مربوط به سخت رویی نشان داده است که نوجوانان و بزرگسالان نیز می توانند تاب آوری را بیاموزند.لوتار و همکاران، اشاره کرده­اند که به نظر می­رسد محدودیت سنی برای رشد مثبت، تاب­آوری و سازگاری وجود نداشته باشد، بسته به موقعیت هایی که در زندگی برای افراد قابل تغییر است. همین طور استوارت، رید و مانگهام ، بر این باورند که تاب اوری در طول زمان تغییر می کند و می توان آن را در افراد ایجاد کرد و آن را از طریق عوامل حفاظتی افزایش داد .

اکثر شواهد و دیدگاه های موجود در این رابطه گویا این مطلب است که تاب آوری اکتسابی است و می توان آن را در افراد ایجاد کرد. ویژگی های افراد تاب آور؛ باورهای مهم که باعث تسهیل و بروز تاب آوری در خانواده ها و افراد می شود می توانند در سه حوزه معنی دادن به شرایط ناگوار، داشتن نظرگاه مثبت و داشتن باورهای متعالی و معنوی جای گیرند .

داشتن نظرگاه مثبت نقش سرنوشت سازی در تاب آوری دارد و عناصر کلیدی آن شامل امید، خوش بینی، متمرکز شدن بر نقاط قوت و توانمندی ها، ابتکار و پایداری، اطمینان به غلبه بر دشواری ها، جرأت و دلگرم سازی هستند و همه اینها برای مقاومت در برابر دشواری ها و بازگشت به حالت اولیه پس از تجربه آن شرایط لازم است. در مطالعه های مختلف برخی از ویژگیها و فضیلت های فردی به عنوان شاخصه تاب آوری شناسایی گردیده اند که از جمله آنها می توان به عواملی مثل بهزیستی روانی، کنترل فردی، مهارتهای کنارآمدن کارآمد و مفید، امید، خوشبینی، مهارت، خودکارآمدی، سرسختی روانی، احساس یکپارچگی و درایت، اطمینان، انعطاف پذیری، داشتن مهارت های حل مسئله اشاره کرد.

از نظر والش، افراد تاب­آور در رویدادها و بحران­های شکننده بعد اخلاقی­شان گسترده­تر می­شود، احساس هدفمندی بیشتری در زندگی می کنند و شفقت و مهربانی­شان نسبت به گرفتاری­های دیگران افزایش می­یابد همچنین افراد تاب آور بر این باورند که مقداری از وقت و انرژیشان را برای پشیمانی و جبران و ترمیم جراحتهای قدیمی خویش هدر داده اند ولی در عوض تجاربشان را بررسی و کوشش کرده اند که از آنها درس ارزشمندی بگیرند که بتواندراهنمای آنها درآینده باشد وبه این طریق زندگی بهتری را برای خویش رقم بزنند.افراد تاب آور به صورت موفقیت آمیز به مدیریت استرس و تحمل فشارهای روانی یا جسمی بدون نشان دادن ناکامی و ناتوانی می پردازند. زمانی که فرد در معرض استرس قرار می گیرد روی آوردن به افراد دیگر برای تحمل آسیب نشانه مهم تاب آوری است و زمانی که از دیگران دور می شود و به طرف تنهایی می رود، احتمال گیر افتادن در الگوی ناکارآمد و انعطاف ناپذیر افزایش می باد. نوجوانان و جوانان تاب آور به فاکتورهای حمایتی از جمله عوامل محیطی، دوستان و خانواده در مقابله با استرس ها و مشکلات روزمره روی می آورند. مدل تاب آوری شامل حس مراقبت، مقدار تحمل کردن، حل مسأله ، تعامل با دیگران و مقابله با درجه ای از تنهایی است.

جیم ، بیان کرد برای افرادی که رویدادهای سخت را تحمل می کنند ما مطرح می کنیم که معنا باید عواطف مثبت را تسهیل کند و آن را برای جبران احساس های افسردگی، ناامیدی، بی هدفی که ممکن است رخ دهد، به کار گیرد.

هیگانز، در مطالعه ای که به بررسی ویژگیهای بزرگسالان تاب آور پرداخته است به این نتیجه رسیده که آنها سعی و تلاششان را در جهت غلبه بر مشکلات قابل کنترل و پذیرش آنچه غیرقابل تغییر است به کار گیرند، وی بر این باور است که تاب آوری مستلزم پذیرش محدودیت توانایی ماست. آنچه را که می توانیم بر آن تأثیر گذار باشیم و آنچه که تحت کنترل ما نیست، ارزیابی و شناسایی کنیم و بهترین کوشش را برای ممکن ها انجام دهیم. برای مثال وقتی برای بیماری یکی از اعضای خانواده، درمانی وجود ندارد اعضای خانواده می توانند روش هایی را برای مشارکت فعال در مراقبت از او بکار بگیرند و رنج کشیدن و استرس را کنار بگذارند.

برون و رودز، بیان کردند که افراد تاب آور قادر به اعمال کنترل می باشند و قادرند خود را از سردرگمی ها برهانند. مطالعات وپژوهشهای مختلف ویژگیهای متفاوتی رابرای افراد تاب آور ذکر کرده اند که برخی از این ویژگیها عبارتند از :عزت نفس،اطمینان، خوش بینی، امید، استقلال، تمایل برای رشد وخودارتقایی، توانایی کنار آمدن با استرس، مردم آمیزی، نگرش مثبت در مواجهه با مشکلات ، بینش­مندی، توانایی برقراری روابط بین فردی، ابتکارعمل، خلاقیت، شوخ طبعی وطنز، اخلاقی بودن، استفاده از سازوکارهای دفاعی­رسش یافته .

از نظر فریبورگ و همکاران، افراد تاب آور انعطاف پذیری بیشتری در مقابل شرایط آسیب زا دارند و خود را در برابر این شرایط حفاظت می کنند.

کورون وهمکاران، ویژگیهای کودکان تاب آور را چنین بر می شمرند: خوی نرم، هوش بالا، پیوند قوی بین والدین وکودک، نگرش مثبت کودک به سلامت والدین، احساس شایستگی از طرف کودک، کنترل عملی، همدلی و توانایی مشکل­گشایی اجتماعی، معنی یابی و هدف گزینی و راهبرد­مشکل گشایی.راتر،یکی از چهار فرایند محافظت کننده را تقویت تاب آورهستندایجادوحفظ اعتماد بنفس وکفایت خودمیداندواز نظرگلاند  وهمکاران،مراحل مرتبط با تاب آوری عبارتندازاجتناب پاسخ هیجانی به محرکها،شایستگی،محیط سازمان یافته،توانایی هوشی وکلامی . 

منبع

کشاورز،بهنام(1393)، تاب‌آوری بر اساس سبک‌های فرزندپروری و هوش هیجانی،پایان نامه کارشناسی ارشد،روانشناسی عمومی،دانشگاه آزاداسلامی ارسنجان

از فروشگاه بوبوک دیدن نمایید