« بیشتر تلاش می کنیم تا با ما مطمئن پژوهش کنید. »همبستههای عصبی توجه
در بررسی اخیر کند سن، الگوی کلی تری که چهار هسته فرایندهای توجه می‌باشند و مرکز این هسته حافظه کاری می‌باشد را توصیف نمود.حافظه کاری بطور موقت اطلاعات را جهت تجزیه و تحلیل دقیق ذخیره می‌کند.انتخاب رقابتی فرایندی است که دستاوردهای اطلاعات به حافظه کاری دسترسی می‌یابند.
از طریق کنترل حساسیت بالا به پایین،فرایندهای شناختی بسیاری می‌توانند شدت سیگنال را در کانال‌های اطلاعاتی که برای رسیدن به حافظه کاری رقابت می‌کنند را تنظیم می‌کند،و به این ترتیب مزیت فرایندهای انتخاب رقابتی برای آنها به دست می‌آید.از طریق کنترل حساسیت بالا به پایین محتوای لحظه‌ای حافظه کاری می‌تواند اطلاعات جدید را تحت تاثیرقرار دهد و در نتیجه میانجی کنترل داوطلبانه توجه در حلقه بازگشتی می‌باشد.
از نظر عصبی،در سطوح مختلف سلسله مراتبی نقشه‌های فضایی می‌تواند فعالیت در نواحی حسی را افزایش یا بازداری نماید و رفتارهای جهت یابی مانند حرکت چشم‌های را ایجاد نماید.در بالای سلسه مراتب، قشر پشتی جانبی لوب پیشانی شامل نقشه فضایی می‌باشد. در سطح بعدی پایین تر،انواع نقشه‌های فضایی در قشر آهیانه یافت می‌شود. بطور خاص ناحیه آهیانه درونی جانبی شامل نقشه برجسته‌ای می‌باشد که با هر دو نواحی حسی و نواحی چشمی پیشانی ارتباط درونی دارد.در بسیاری از موارد توجه تغییراتی را در نوار مغز ایجاد می‌کند. بسیاری از حیوانات از جمله انسان ،امواج گاما(60-40 هرتز) را زمانی که در فعالیت یا تمرکز توجه بر قسمتی از شی را دارند ،ایجاد می‌کند.
کارکردهای توجه هشیار
ردیابی علامت و گوش به زنگ بودن: در بسیاری از مواقع با گوش به زنگ بودن تلاش می‌کنیم ردیابی کنیم که آیا علامتی را از محرک خاص مورد علاقه خویش دریافت کرده‌ایم. از طریق گوش به زنگ بودن ردیابی علامت‌ها، آماده سازی شده‌ایم تا وقتی علامت محرک را دریافت کردیم برای اقدام سریع آماده باشیم .
گوش به زنگی انتظار منفعلانه برای پیدا شدن علامت محرک است نظریه ردیابی علامت نظریه‌ای است درباره‌ی اینکه ما چگونه محرکی را دارای چهار نتیجه احتمالی حضور یا غیبت و ردیابی یا عدم ردیابی محرک است، ردیابی می‌کنیم. تا حساسیت مشاهده گر به هدف‌ها را در تکالیف گوناگون تعیین کنند.
ردیابی علامت اصابت (مثبت صادق) :به درستی حضور هدف را تشخیص می‌دهیم.
عدم ردیابی علامت از دست دادن (منفی کاذب) : به غلط حضور هدف را تشخیص نمی‌دهیم.
ردیابی علامت هشدار کاذب (مثبت کاذب) :به غلط هدف غایب را، حاضر تشخیص می‌دهیم.
عدم ردیابی علامت رد درست (منفی صادق) :دشوار بودن ردیابی حضور هدف.
کاهش گوش به زنگی نتیجه افزایش تردید آنان درباره ادراک شهودشان است نه کاهش حساسیت به آزمودنی‌ها .
جستجو: پیگیری فعالانه و اغلب ماهرانه هدف می‌باشد. یعنی به صورت فعال در جستجوی چیزی باشید، در حالی که مطمئن نیستید در کجا پدیدار خواهد گشت. در مورد جستجو، اگر درحالی‌که محرک خاصی را جستجو می‌کنید با محرک‌های مزاحم روبه رو شوید، معمولاً هشدارهای کاذب پدید می‌آیند. در زیر به چند نظریه‌های جستجو اشاره می‌گردد .
نظریه تلفیق خصیصه
راحتی نسبی جستجوی خصایص و دشواری نسبی جستجوی ترکیبی را تبیین می‌کند.به الگوی تریزمن درباره اینکه ذهن ما چگونه جستجوی دیداری را انجام می‌دهد،توجه کنید.ما برای هر خصیصه ممکن محرک،نقشه‌ای ذهنی داریم تا ان خصیصه را در عرض میدان دید بازنمایی کنیم.برای مثال،هر یک از رنگها،اندازه‌ها،شکل‌ها یا جهت‌های محرک در میدان دید ما نقشه‌ای ذهنی دارد.خصایص هر محرک فوراًدر نقشه‌های خصایص بازنمایی می‌شود.زمان اضافی برای پردازش شناختی اضافی احتیاج نیست.بدین ترتیب،در جریان جستجوی خصایص،ما نقشه خصایص مربوط به وجود هر فعال سازی را در هر نقطه میدان دید زیر نظر می‌گیریم.این فرایند را می‌توان به صورت موازی(یکباره)انجام داد.بنابراین،اثری از سطح نمایش را نشان نمی‌دهد.اما در جریان جستجوهای ترکیبی به یک مرحله پردازش اضافی نیاز است.در این مرحله ما باید منابع توجه خود را به عنوان نوعی چسب ذهنی به کار گیریم.این منابع دو یا چند خصیصه را در بازنمایی شیء در موقعیت خاص با هم ترکیب می‌کنند.این فرایند توجه ،تنها می‌تواند خصایص یک شی را در هر زمان با هم ترکیب کند.این مرحله باید به صورت متوالی اجرا شود،یعنی هر شی تک به تک انجام گیرد.بنابراین اثر سطح نمایش ؛ یعنی تعداد بیشتری از اشیاء همراه با خصایصی که باید با هم ترکیب شوند پایدار می‌گردد.
نظریه مشابهت : وقتی مشابهت بین هدف و محرک‌های مزاحم افزایش می‌یابد، ردیابی محرک هدف نیز دشوارتر می‌شود. بر عکس ردیابی اهدافی که با محرک‌های مزاحم تفاوت زیادی دارند، آسان است. عامل دیگری که جستجوی محرک هدف را تسهیل می‌کند، مشابهت محرک‌های مزاحم است. اما جستجوی محرک هدف در زمینه‌ای متشکل از محرک‌های مزاحم متنوع کاملاً مشکل است.براساس این نظریه،عامل دیگری که جستجوی محرک هدف را تسهیل می‌کند،مشابهت محرک‌های مزاحم است .جستجوی هدف در زمینه‌ای متشکل از محرک‌های مزاحم مشابه و یکنواخت نسبتا ساده است.اما جستجوی محرک هدف در زمینه‌ای از محرک‌های مزاحم متنوع کاملاًمشکل است.علاوه بر این دشواری تکلیف جستجو بستگی به میزان مشابهت اهداف و محرک‌های مزاحم و میزان ناهمخوانی بین محرک‌های مزاحم دارد.اما به تعداد خصایصی که باید با هم تلفیق شوند،بستگی ندارد.به عنوان نمونه،یکی از دلایل اینکه خواندن سطرهای طولانی متن مکتوبی که به حروف کوچک انگلیسی نوشته شده باشد،آسان تر از متنی است که با حروف بزرگ انگلیسی نوشته شده باشد،این است که ظاهر حروف بزرگ شباهت بیشتری با هم دارند.
نظریه جستجوی هدایت شده: همه جستجوها، چه جستجوی خصایص و چه جستجوی ترکیبی، شامل دو مرحله پیاپی است. اول مرحله موازی، که فرد همزمان با بازنمود ذهنی، همه اهداف بالقوه را فعال می‌سازد. ابن بازنمایی مبتنی بر فعال سازی هم زمان هر یک از خصایص هدف است.آن گاه هدفهای واقعی را از بین عناصر فعال شده انتخاب می‌نماید.دوم مرحله متوالی، فرد به صورت متوالی میزان فعال سازی هر یک از عناصر فعال شده را ارزیابی می‌کند. بر اساس این الگو فرایند فعال سازی مرحله موازی اولیه به هدایت فرایند ارزیابی و انتخاب مرحله متوالی دوم جستجو کمک می‌کند.این الگو پیش بینی می‌کند که برخی از جستجوهای ترکیبی آسان تر از بقیه باشند.به طور خاص،جستجوهای ترکیبی که اقلام بیشتر با خصایصی شبیه هدف دارند،آسان تر از جستجوهای ترکیبی است که شامل اقلام کمتر با خصایصی شبیه تر به آن هدف هستند.
نظریه صافی حرکت: وقتی حرکت به عنوان یک خصیصه با سایر خصایص جمع می‌شود، آثار متناقضی را نشان می‌دهد. برخی اوقات حرکت، آسانی و سرعت جستجوی دیداری را تقویت می‌کند اما در موارد دیگر مانع جستجوی دیداری می‌شود.فرض کنید حرکت با خصایص مشخصی،مانند شکل هدف ترکیب شده باشد.در این صورت جستجو خیلی آسان تر و سریع تر از جستجوی آن خصیصه مشخص به تنهایی است.برای مثال،حرکت به طور خاص،جستجوی دیداری را وقتی خصیصه ترکیبی،شکلی متمایز باشد،تسهیل می‌کند.برای خصایص ظریف تر،مانند تفاوت ناچیز در جهت گیری،وقتی خصیصه ترکیبی حرکت باشد،جستجوی دیداری کند می‌شود.
مطالعات آسیب‌های مغزی، محل احتمالی صافی حرکت را در قشر مغزی، منطقه گیجگاهی میانی قشر مخ، مشخص ساخته‌اند.
توجه گزینشی: فرایند توجه به یک محرک در قبال عدم توجه به سایر محرک‌ها.
سه عامل تأثیرگذار در توجه گزینشی:
اول: خصوصیات حسی متمایز (زیروبمی، سرعت و ریتم)
دوم: شدت صدا، سوم: محل قرار گرفتن منبع صدا
طبق تحقیقات کولینچری ، تحت عنوان مسئله مجلس مهمانی : توجه گزینشی در جریان عرضه پیام‌های مختلف به هر یک از دو گوش (عرضه دو گوشی ناهمسان) بسیار آسان‌تر است؛ در مقایسه با عرضه پیام برابر به هر دو گوش (عرضه دو گوشی همسان). آزمودنیهای چری دنبال کردن تنها یک پیام را در جریان عرضه هم زمان دو پیام متفاوت به دو گوش،واقعاًغیر ممکن یافتند.ما برای توجه به یک چیز از توجه به چیز دیگر دور می‌شویم.
در زیر به دو دسته نظریه در مورد توجه گزینشی می‌پردازیم :
نظریه‌های صافی وگلوگاه توجه گزینشی:این نظریه‌ها بصورت کلی درمورد:
- سازوکارهای مهار علائم یا کاهش آن، فقط پس از حس کردن و قبل از هر گونه پردازش ادراکی اتفاق می‌افتند
- سازوکارهای تأخیر، که بعد از آنکه حداقل بعضی از پردازش‌های ادراکی اتفاق افتاده باشد.
منبع
برقی ایرانی،زیبا(1392)، اثر بخشی شناخت_رفتار درمانگری سالمندی(CBTO)بربهبود نشانههای مرضی، همبستههای شناختی،پایان نامه کارشناسی ارشد،روانشناسی عمومی،دانشگاه پیام نور
از فروشگاه بوبوک دیدن نمایید
دیدگاهی بنویسید