نظریه های استرس

روان شناسان و محققان در خصوص توجیه و تفسیر استرس مطالعات  گسترده و وسیعی انجام داده اند در مواردی منجر به ارائه نظریاتی در این زمینه شده است با عنایت به گستردگی و تنوع در این نظریات در این جا به برخی نظریات مهم این زمینه پرداخته می شود.

نظریه کانن

والتر کانن، نشان داد که پاسخ استرس بخشی از عملکرد دستگاه یکپارچه ذهن می باشند. وی مشاهده کرد سرمای شدید، فقدان اکسیژن و عواملی که باعث برانگیختگی هیجانی می شوند، باعث ترشح اپی نفرین (آدرنالین) و نور اپی نفرین (نور آدرنالین) می شوند. این هورمون ها وارد دستگاه گردش خون می شوند، و ضمن تحریک شاهراه های مغزی اعصاب سمپاتیک موجب افزایش ضربان قلب، تنفس و ارسال خون به عضلات مخطط و رها سازی چربی از ذخیره های بدن می شوند که بدن را برای جنگ یا گریز آماده می کنند.

محققان در مطالعات خود به این نتیجه رسیده اند که دستگاه پاسخ به استرس دیگری نیز وجود دارد، دستگاه قشر مخ از طریق هیپوتالاموس و بخش بیرونی غده فوق کلیوی را تحریک کرده و کورتیزول ترشح می شود. این هورمون  به عنوان شاخص فیزیولوژیک استرس شناخته شده است. پاسخ ارگانیسم ،پاسخ جنگ یا گریز می باشد، یعنی موجود زنده برای رهایی از موقعیت به فعالیت میپردازدوسعی میکند آنرا حذف کرده و ازمیان برداردویا برعکس برای حذف خود ازآن اجتناب نموده و ازآن فرارمی کند .

نظریه سلیه

سلیه، چهل سال در موضوع استرس به تحقیق و مطالعه پرداخت، او نظریه کانن را گسترش داد و  اظهار داشت که واکنش جنگ و گریز در برابر عوامل استرس زای کوتاه مدت اتفاق می افتد ولی اگر طولانی  و مزمن باشد، پاسخ جنگ و گریز تنها بخشی از فرایند خواهد بود سلیه معتقد بود که بین استرس و بیماری های جسمی ارتباط وجود دارد، او در ابتدا استرس را به عنوان محرک در نظر می گرفت اما بعداً نظر خود را به پاسخ های ارگانیسم گسترش داد و اصطلاح  عامل استرس زا را از استرس جدا نمود او دریافت، استرس یک پاسخ غیر اختصاصی است که توسط عامل استرس زای محیطی متعدد ایجاد می شود. اصطلاح غیر اختصاصی بدین معناست که بدن بدون توجه به ماهیت عوامل استرس زا، پاسخ مشابهی نشان می دهد. سلیه با طرح سندرم، تطابق عمومی نشان داد که چگونه بدن خود را برای مقابله با استرس آماده می کند.

به نظر او مقابله با استرس  در سه مرحله  انجام می شود که عبارتند از:

الف:واکنش هشدار

این پاسخ اولیه بدن را از طریق فعال سازی دستگاه عصبی خودمختار آماده پاسخ گوئی به استرس نموده و بدن آماده جنگ یا گریز می شود، در این مرحله آدرنالین ترشح شده، ضربان قلب و فشار خون افزایش یافته، سریع شده و خون از اندام های درونی به طرف عضلات مخطط رفته و آماده عمل می شود به علاوه غدد عروقی فعال شده و از فعالیت دستگاه معدی – روده ای کم می شود در کوتاه مدت این پاسخها سازگارانه هستند اما مسئله اینجاست که بسیاری از موقعیت های استرس زای جدید طولانی مدت می باشند که در آن صورت این واکنش ها نامناسب و حتی بالقوه مغز خواهند بود.

ب: مرحله مقاومت

در این مرحله بدن با عوامل استرس زا سازگار می شود. مدت سازگاری به شدت عامل استرس زا و قدرت فرد در مقابله با عوامل استرس زا بستگی دارد سازگاری بیشتر به معنای دوره مقاومت طولانی تر است.سطوح پیوسته استرس باعث تغییرات نورولوژیک و هورمونی مداوم می شود که می تواند منجر به آشفتگی عملکرد داخلی بدن شود. این امر به نوبه خود باعث ایجاد بیماری های سازشی شامل زخم معده، التهاب روده بزرگ، بیش تنشی، بیماری های قلبی- عروقی، پرکاری تیروئید و آسم می شود، این تغییرات می تواندباعث ضعیف شدن سیستم ایمنی شده و احتمال ابتلا به بیماری دیگر را افزایش دهد.

ج: دوره فرسودگی

در این دوره توانایی ارگانیسم های مقاومت تحلیل رفته و منجر به ضعف فرد می شود. بخش پارا سمپاتیک فعال است اما چون فعالیت سمپاتیک به طور غیر طبیعی بالاست فعالیت پارا سمپاتیک نمی تواند آن را جبران کرده و حالت تعادل را بر قرار نماید در نتیجه خستگی ایجاد می شود که افسردگی و حتی مرگ را منجر می شود.

منبع

آدینه،ماندانا(1394)، ویژگی های روان سنجی پرسشنامه استرس و رابطه آن با پرسشنامه سلامت عمومی،پایان نامه کارشناسی ارشد،روانشناسی سنجش واندازه گیری،دانشگاه آزاداسلامی تهران

 از فروشگاه بوبوک دیدن نمایید