« بیشتر تلاش می کنیم تا با ما مطمئن پژوهش کنید. »نارضایتی ازبدن
بررسیهای متعددی درباره ی تن انگاره و نارضایتی از بدن طی سالهای متمادی انجام شده است. این مطالعات و بررسیهای در چارچوبهای نظری مختلف از روان پويايي گرفته تا شناختي- رفتاری انجام شده اند و محور این بررسیها از میزان شیوع نارضایتی از بدن و آشفتگی تن انگاره ، رشد، شکل گیری و عوامل دخیل درتن انگاره تا درمان نگرانی و نارضایتی از بدن، متغیربوده است.اکنون بازبینی ادبیات پژوهشی مربوط به تن انگاره و نارضایتی از بدن مروری اجمالی برنظریه های تن انگاره و نارضایتی از بدن خواهیم داشت. در این بازبینی هم به نقش عوامل و متغییرهای جسمانی: قد، وزن، وشاخص توده بدنی وهم تاثیر مولفه های روانشناختی یا به عبارتی عوامل شناختی ورفتاری: عزت نفس، طرحواره ی ظاهر، باورهای مربوط به بدن و وارسی بدن می پردازیم. همچنین،چارچوب نظری مدلهای فرضی مربوط به تن انگاره و نارضایتی از بدن را که این پژوهش با هدف بررسی و تعیین برازش آنها طرح شده است .
تعریف تن انگاره
شیلدر، از پيشروان بررسی و نظریه پردازی درباره ی تن انگاره، معتقد بود تن انگاره، تصویر ذهنی سه بعدی است که فرد می تواند برای خودش از جلو، عقب و یا طرفين نه به طور همزمان تجسم کند. شیلدر ،درکتابش به نام ،درباره ی تصویر و ظاهر بدن آدمی بیان داشت که،تن انگاره فقط سازه ای ادراکی نیست بلکه، باز تابی از نگرشها وتعاملهایی است که فرد با دیگران دارد. وی به انعطاف پذیری تن انگاره و دلایل نوسان ادراک شده در اندازه ی بدن، احساس سبکی و سنگینی آن، اثرات تن انگاره بر تعامل با دیگران و تاثیر پذیری تن انگاره از این تعاملها توجه داشت. او تن انگاره را درکتابش چنین تعریف می کند: تصویری که از بدنمان در ذهن شکل می دهیم وتصور می کنیم همان است که به نظر دیگران می رسد.
رویکرد روان پویایی تن انگاره را به عنوان مجموعه ای از تصویرهای ذهنی، خیالبافیها و معانی می دانست که افراد درباره ی بدنشان، اجزا و کنشهای آن دارند. بنا به نظر روانکاون تن انگاره مؤلفه‌اي از مولفه‌های منسجم خود پنداره؛ خویشتن پنداره و پایه‌ی باز نمایی خود است.
رویکرد شناختی- رفتاری براین باور است که خود پنداره ازعوامل مختلفی همچون حوادث گذشته ، اسنادها و تجارب کنوني افراد ناشي ميشود و افراد را مستعد چگونگی اندیشه، احساس و عمل درباره‌ي بدنشان مي‌كند. دراين چارچوب تن انگاره يكي از مهمترين مولفه‌هاي خود پنداره است كه در كودكي شروع به رشد مي‌كند و بر عواطف، افكار و رفتارهاي روزمره تأثير مي‌گذارد و به ويژه مي‌تواند روابط صميمانه را تحت تأثير قرار دهد. براساس اين رويكرد آشفتگي تن انگاره با كاهش عزت نفس رابطه دارد.
طي قریب به نيم قرن گذشته، تعريف تن انگاره از سازه‌اي تك ساحتي به سازه‌اي چند ساحتي تغيير يافته است. تعريفهاي اوليه، عمدتاً ادراكي بودند و به تصويري كه فرد از بدنش در ذهن شكل مي‌داد، تاكيد مي‌كردند. اما با تحقيقات بيشتر درباره‌ي چگونگي ادراك افراد از تن و ظاهرشان، واژه‌ي تن انگاره چيزهاي ديگري همچون رضايت از وزن ، دلتنگي از تن، بد شكلي بدن، ادراك اندازه‌ي بدن، و عزت تن، را هم در برگرفت . در تعاریف دیگری تن انگاره به عنوان ادراکی کلی از ظاهر جسمی در نظر گرفته می شود که همه ی عناصر ذهنی خود انگاره یا تصویر ذهنی خود از جمله: ادراکها، احساسها ونگرشها را دربر می گیرد .
از سال 1950 به بعد نظریه پردازان وپژوهشگران از تن انگاره معانی مختلفی را برداشت کرده اند و از تعریف ادراکی اولیه ی شیلدر فاصله گرفته اند.تامپسون وهمکارانش، به شانزده تعریف متفاوت از تن انگاره اشاره می کنند که به وسیله ی پژوهشگران و کارآزمایان بالینی مورد استفاده قرار گرفته اند. این تعریفها رضایت از وزن، دقت ادراک اندازه ی بدن، رضایت از ظاهر، رضایت از بدن، ارزیابی ظاهر، سوگیری نسبت به ظاهر، نگرانی از بدن، عزت بدن، طرحواره ی تن و ادراک بدن را دربرمی گیرند.
سارا گروگن، با در نظر گرفتن عناصر اصلی که در تعریفهای تن انگاره به آنها توجه شده بود، تعریف زیر را درکتابش به نام تن انگاره : درک نارضایتی از بدن در مردان، زنان و کودکان ارایه کرده است: ادراکات، افکار و احساساتی که افراد درباره ی بدنشان دارند.
این تعریف هم دربرگیرنده ی مفاهیم روانشناختی همچون ادراک و نگرشهای مربوط به بدن و هم تجربه های مربوط به آن است. تن انگاره ی ادراکی به وسیله ی بررسی تخمین اندازه ی بدن نسبت به اندازه ی واقعی آن ارزیابی می شود. تن انگاره ی نگرشی با اندازه گیری چهار مولفه ی زیر ارزیابی می شود:
- رضایت ذهنی یا فاعلی کلی از بدن ؛ ارزیابی کلی بدن
- عواطف ؛ احساسهای همراه با تصور بدن
- شناختها ؛ اشتغال خاطر با بدن، اهمیت به ظاهر و باورهای مربوط به بدن
- رفتارها ؛ مثل وارسی و پایش مکرر بدن و اجتناب از موقعیتهایی که به بدن و ظاهر مربوط است .
از نظر کش وپروزینسکی ، تن انگاره پديده‌اي پيچيده و چند ساحتي است كه در برگيرنده‌ي نگرشها، ادراكات و تجارب افراد با تن و ظاهر جسمي شان است وبه حيطه‌هاي وابسته ی ديگري همچون رضايت از وزن ، دلتنگي از بدن ، بد شكلي تن ، ادراك اندازه‌ي بدن و عزت بدن هم گسترش می يابد و اين واژه‌ها اغلب به طور مترادف به كار مي‌روند و دلالت بر احساس افراد نسبت به بدنشان دارنداگرچه،در تعريف ممكن است متفاوت باشند. عزت بدن اشاره به ارزيابيهاي شخصي و نگرانيهايي دارد كه فرد درباره ی ظاهر و بدنش دارد . واژه عزت بدن، توصيف كننده احساس فرد نسبت به شکل و اندازه بدن نیز هست.
همچنين، احساس فرد نسبت به بخش‌هاي مختلف بدن، وزن، شكل و كنش بدن را نيز شامل ميشود. رضايت از بدن يا بر عكس نارضايتي از بدن دلالت بر ميزان رضايت يا نارضايتي فرد از شكل و اندازه بدنش به طور كلي يا بخش‌هايي از بدنش دارد. به علاوه، ميزان نگراني كه فرد از چاق شدن دارد را نيز شامل ميشود. رضايت يا نارضايتي را مي‌توان براي وزن و شكل بدن يا اندام‌هاي بدن و خصوصيات آنها نيز به كار برد. به همين دليل گاه از آن تحت عنوان نگرانی‌هاي مربوط به وزن و شكل نيز نام مي‌برند. برآوردهاي اندازه‌ي بدن، صرفاً تخميني است كه فرد از اندازه‌ي واقعي بدنش دارد يا به عبارتي احساسی است كه فرد از ميزان بزرگ يا كوچك بودن بدنش دارد.
تعريفهاي كنوني از تن انگاره علاوه بر جنبه‌هاي ادراكي بر مؤلفه‌هاي نگرشي نيز تأكيد دارند. تن انگاره نگرشي، به عنوان افكار و احساس‌هاي مربوط به بدن تعريف ميشود و تنها متكي بر ادراك از بدن و مقايسه‌ي آن با اندازه‌ي واقعي بدن، نيست. همچنين تن انگاره نگرشي احساس جذابيت را نيز در بر مي‌گیرد. در ارزيابي تن انگاره مؤلفه‌هاي نگرشي، رضايت فاعلی كلي ؛ ارزيابي بدن، عواطف ؛ احساس نسبت به بدن ، شناختها ؛ باورهاي مربوط به بدن و رفتارها ؛ اجتناب از موقعيتهايي كه ممكن است برانگيزنده‌ي نگراني‌هاي مربوط به بدن باشند آماج بررسي قرار مي‌گيرند. تن انگاره همه ی عناصر خود انگاره ی ذهنی افراد از جمله ادراک، تفکر، احساس، نگرش و ارزیابی تصویر ذهنی جسمانی واثر این تصویر بر رفتار آنها را باهم ترکیب می کند .
گروکن، بر این باور است که تن انگاره، وضعیتی فاعلی دارد و می تواند نسبت به تغیییر از طریق تاثیر و نفوذ اجتماعی باز باشد. اگرچه، تعریفهای متعدد و متفاوتی از تن انگاره وجود دارد در این پژوهش به تعریفی از آن توجه داریم که تن انگاره را به مثابه ی ادراکی شخصی در نظر می گیردکه مولفه های در تعامل ادراکی، عاطفی، شناختی و رفتاری دارد و می تواند ازعوامل مختلف بدنی، ذهنی، محیطی و بین فردی متاثر شود.
منبع
نعمت اله زاده ماهانی ،کاظم(1393)، بررسي تأثير قد، وزن، شاخص توده‌ي بدني، طرحواره‌ي ظاهر، خويشتن پنداره و وارسي بدن بر تن انگاره،پایان نامه دکترا،روانشناسی عمومی ، دانشگاه علامه طباطبائی
از فروشگاه بوبوک دیدن نمایید
دیدگاهی بنویسید