مولفه ‏های خوش‏ بینی از دیدگاه سلیگمن

تداوم: «گاهی» در برابر «همیشه»

افراد بدبین بر این باورند که علل رویدادهای ناگوار که برای آنها پیش می‏آید همیشگی هستند و بر همین اساس، استدلال می‏کنند که چون علتْ همیشگی است، پس رویدادهای ناگوار نیز به طور مداوم برای آنان رخ می‏دهند. اما افراد خوش‏بین علل رویدادهای ناگوار را موقتی و علل رویدادهای خوشایند را دایمی می‏دانند. برای مثال، فرد بدبین که با ناکامی مواجه می‏شود با خود می‏گوید: «هیچ وقت من موفق نمی‏شوم، همیشه من شکست می‏خورم.» اما فرد خوش‏بین اظهار می‏دارد: «این بار موفق نشدم، در این مورد موفق نشدم.»

فراگیر بودن: «خاص» در برابر «کلی»

وقتی افراد بدبین با ناکامی و رویداد ناخوشایند مواجه می‏شوند آن را به تمام جنبه‏های زندگی خود تعمیم می‏دهند؛ یعنی برای رویدادهای ناخوشایند علل کلی و همگانی درنظر می‏گیرند و آن را به تمام جنبه‏های زندگی تعمیم می‏دهند، ولی علل موفقیت‏ها و رویدادهای خوشایند را منحصر به یک موقعیت خاص می‏دانند. افراد خوش‏بین درست بعکس عمل می‏کنند؛ علل رویدادهای ناخوشایند را اختصاصی و مربوط به یک موقعیت خاص می‏دانند، اما علل رویدادهای خوشایند را کلی، همگانی و مربوط به تمام یا بیشتر جنبه‏های زندگی می‏دانند.

شخصی ‏سازی: «درونی» در برابر «بیرونی»

شخصی‏سازی به این بعد از علل رویدادها اشاره دارد که تقصیر چه کسی بوده است و چه کسی در شکست یا موفقیت فرد نقش داشته است. افراد بدبین در مورد شکست‏ها و رویدادهای ناخوشایند خود را مقصر می‏دانند، ولی در موفقیت‏ها و بروز رویدادهای خوشایند دیگران را ذی‏نقش می‏دانند. در نتیجه، نسبت به خود دید منفی پیدا می‏کنند. اما افراد خوش‏بین درست بعکس عمل می‏کنند؛ موفقیت‏ها و خوشایندها را ناشی از خودشان می‏دانند، اما شکست‏ ها و رویدادهای ناخوشایند را به دیگران نسبت می‏دهند. در نتیجه، عزت نفسشان بالا و دیدشان نسبت به خودشان مثبت است. البته این بدان معنا نیست که افراد خوش‏بین مسئولیت رفتار خود را در مورد شکست‏ ها و خطاها اصلاً به عهده نگیرند.

ارزیابی دیدگاه سلیگمن

هر سه مؤلفه، این دیدگاه به تبیین رویدادها (نظریۀ انتساب) مربوط می‏شوند. در اینکه تبیین افراد بدبین متفاوت از افراد خوش‏بین است شکی نیست.

• سبک تبیین تنها نگرش فرد را در مورد رویدادهای خوشایند و ناخوشایند یا شکست‏ها و موفقیت‏ها شامل می‏شود، نه خوش‏ بینی فرد را نسبت به خدا، جهان، امکانات و دیگران.
• این دیدگاه بیش از حد نسبت به گذشته متمرکز است و تفسیر را منحصر به رویدادهایی می‏داند که در گذشته رخ داده است. اما خوش‏ بینی و بدبینی فرد نسبت به آینده یا انتظار مثبت و منفی فرد در مورد رویدادهایی که در آینده به وجود می‏آید، خارج از چارچوب این نظریۀ می‏ماند و نمی‏تواند آنها را دربر بگیرد. در حالی که انتظار مثبت و منفی نسبت به آینده بخش مهمی از خوش‏ بینی فرد را شامل می‏شود که تحت عنوان «خوش‏ بینی سرشتی» در روان‏شناسی مطرح شده است.
• گاهی امکانات، فرصت‏ها و توانمندی‏ها وجود دارند، اما فرد بدبین آنها را نمی‏بیند (درک نمی‏کند). از این‏رو، بدبینی فرد به عدم توجه او برمی‏گردد نه سبک تبیین او. نظریۀ سلیگمن این بخش از خوش‏ بینی را شامل نمی‏شود.

منبع

تعجبی، محمود(1395)، الگوی علّی احساس عدالت سازمانی با درگیری شغلی؛ آزمون نقش میانجی هویت سازمانی و خوش بینی، پایان نامه دکتری مدیریت آموزشی، دانشگاه ارومیه.

از فروشگاه بوبوک دیدن نمایید