مفاهیم گردشگری

اهميت گردشگري

صنعت گردشگری از دو جهت داراي اهميت است: اولاً موجب آشنايي مردم با ديگر فرهنگها، نژادها، اقوام، سرزمين ها، گويش ها و … مي شود و ثانياً از نظر اقتصادي يكي از منابع مهم درآمد و ارز و نيز ايجاد اشتغال محسوب مي شود كه امروزه جنبه اقتصادي آن بيشتر مورد توجه قرار گرفت است. گردشگري در بسياري از كشورهاي بزرگ و كوچك جهان، از بزرگ ترين و سودآورترين صنايع آن كشورها است. آمار نشان مي دهد 11 درصد نيروي كار در كشورهاي توسعه يافته در بخش توريسيم فعال بوده و سالانه 30 تا 40 ميليارد دلار در آمد از اين راه نصيب اين كشورها مي شود. جهانگردي يكي از مطمئن ترين، پاك ترين و ارزان ترين منابع كسب درآمد ارزي است.

آگاهان اقتصادی معتقدند گردشگري بخشي از مجموعه عظيم اقتصاد است كه در حد بسيار زيادي با رگه هاي فرهنگي گره خورده است. كشور ايران با پيشينه تمدني كهن و جاذبه هاي متنوع توريستي و موقعيت برجسته اقليمي، ضمن آنكه خواهان منافع اقتصادي ناشي از صنعت توريست از جمله اشتغالزايي و درآمد ارزي است، بر حفظ ارزشهاي متعالي و هويت فرهنگي و تمدني خود نيز تاكيد دارد كه در اين زمينه لازم است قدمهاي مهمي برداشته شود. طبق آخرين آمار موجود سال 82 ، سه ميليون نفر ايراني به خارج از كشور سفر كرده اند كه انگيزه عمده آنان تفريح و گذران اوقات فراغت بوده است. اين در حالي است كه در طي اين مدت تنها 700 هزار گردشگر به كشورايران وارد شده است. با اين رقم، ايران در حال حاضر تنها يك صدم درصد از سهم گردشگري جهان را در اختيار دارد.

عوامل موثر در گردشگري

گردشگري مقوله اي چند وجهی و چند بعدي است که با نهادها و با ساخت هاي مختلف اجتماعی در رابطه بوده و با مشاغل زیادي سر و کار دارد. در توسعه این صنعت به دو مولفه سخت افزاري و نرم افزاري توجه می شود. در بعد سخت افزاري به تأسیسات و اماکن ضروري گردشگري، جاده ها فرودگاه ها و … و در بعد نرم افزاري به عوامل انسانی و متخصصین گردشگري و عوامل ایمنی و اطمینان خاطر توجه می شود. امروزه پرداختن به بعد نرم افزاري این مقوله با توجه به شرایط دنیاي کنونی اهمیت به سزایی خواهد داشت که ما در این جا هر دو عامل را به طور جداگانه بررسی می کنیم. مولفه هاي نرم افزاري موثر در توسعه گردشگري همان گونه که بیان شد بعد نرم افزاري به عوامل انسانی و عوامل ایمنی و… می پردازد. از بین این عوامل امنیت مهم ترین مولفه نرم افزاري در توسعه صنعت گردشگری است.

نکته با اهمیت در اینجا این است که احساس امنیت یا نا امنی واقعی است یا کاذب. با توجه به تاثیر متقابل توسعه گردشگري وامنیت و رشد چشمگیر گردشگر در یک منطقه به وجود امنیت در یک منطقه پی می بریم. متأسفانه به دو دلیل شاهد کاهش این احساس امنیت هم در میان گردشگران و هم عموم مردم بوده ایم. یکی به دلیل سوء تبلیغات و شایعه پراکنی ها و فضا سازي غیر واقعی از وضعیت امنیت کشور و دلیل دوم برخی فعالیت هاي نا کار آمد و مخرب و نا آگاهانه مدیریتی است که در واقع عنصر و عامل دوم مواد خام جهت تولید مورد اول، یعنی سوء تبلیغات را ایجاد کرده است. سپس عوامل مهمی که نقش بسزایی درایجاد احساس امنیت توریست هاي خارجی از جمله: فرهنگ پذیري، نیروي انتظامی، تبلیغات و قوانین در این عرصه ایفا می نمایند را لحاظ می نماییم .

بنابراین بازنگري در ارتباط ارگانیک صنعت گردشگری و امنیت ملی یک ضرورت است. همگام با گسترش این صنعت در برهه کنونی ارتباط ارگانیک این صنعت با مؤلفه هایی چون امنیت داخلی و ملی، صنایع حمل و نقل، خدمات، رسانه هاي جامعه، آموزش و پرورش و غیره وارد فاز جدیدي شده است. به اعتقاد کارشناسان میان گردشگري و ثبات و توسعه امنیت، رابطه تعریف شده وجود دارد چرا که توسعه زیر ساختهاي گردشگري، همکاري دستگاههاي فرهنگی و تبلیغات مناسب و مشارکت گسترده دستگاه هاي امنیتی و اطلاعاتی همزمان با توسعه گردشگري، توسعه امنیت ملی را نیز به همراه خواهد داشت. نقش و تأثیر صنعت جهانگردي در امنیت ملی یک کشور چنان است که اکثریت کشورهاي توسعه یافته با وجود دارا بودن منابع کلان اقتصادي و درآمد، ترجیح میدهند بر روي صنعت گردشگری متمرکز شوند. حضور مستقیم بازدیدکنندگان و گردشگران در یک کشور علاوه بر توسعه اقتصاد و تبادلات فرهنگی، آن کشور را بعنوان یک قطب امن گردشگري به جهانیان معرفی می کند.

تا آنجا که امنیت در معناي گسترده یکی از مهمترین مسائلی است که در میزان تقاضاي گردشگران خارجی براي سفر به هر کشور دیگر تأثیرگذار است. اهمیت نقش امنیت در توسعه صنعت گردشگري را می توان به خوبی در مولفه هاي سخت افزاري موثر در توسعه گردشگري وجود هتل ها و ارائه امکانات از سوي آن ها، مدیران و نیز راهنمایان تورها، وجود خطوط هوایی کارامد و اتصال آن به خطوط بین المللی، افزایش گردشگري طبیعی و توسعه گردشگري محیطی و مهم تر ازهمه آن ها وجود راه هاي مطلوب در توسعه گردشگري در یک منطقه بسیار مهم هستند. به عنوان مثال قرار گرفتن ایران بر سر راه 8000 کیلومتري ابریشم، باعث ایجاد موقعیتی ژئوپولیتیکی براي این کشور شده است. وجود این راه باعث شده بود تا بسیاري از گروه هاي فرهنگی؛ قومی جذب این منطقه شوند و آن را به مرکز علم و هنر و میراث فرهنگی گرانبهاي دنیا تبدیل کنند .

اشكال مختلف گردشگر و گردشگري

بطور كلي مي توان گردشگران را برحسب نوع گردشگري به دو دسته تقسيم نمود :

گردشگراني كه از خارج كشور وارد مي شوند ؛ گردشگر خارجي
گردشگراني كه اهل يا مقيم آن كشورند ؛ گردشگر داخلي يا بومی

بعلت سهولتي كه در بطن گردشگري داخلي وجود دارد، اين نوع گردشگري از رونق بيشتري برخوردار است كه از جمله عوامل اين سهولت عبارتند از:

كوتاهي فاصله
آشنايي قبلي با محيط و فضا
آشنايي با زبان رايج
حذف مقررات عبور از مرز و گمركات و تبديل پول
اطمینان كلي مسافر به امنيت ناشي از بومي بودن
هزينه كم سفر در مقايسه با سفرهاي خارجي

اگر چه مي توان بين گردشگران داخلي و خارجي تمايز اصلي قائل شد، با اينحال در بعضي از نقاط جهان اين تمايز در حال محو شدن است؛ مثلا در جامعه اروپا. گردشگري همچنين از نظر ؛ جاذبه هاي گردشگري به پنج گروه تقسيم مي شوند: