مفاهیم ومبانی حاکمیت شرکتی

حاكميت شركتي كه در بسياري از رشته­ها همچون حسابداري، مالي، اقتصاد، جامعه شناسي وحقوق و… بسياردر مورد آن مطالعه شده است از سال 2004 در مقاطع تحصيلات تكميلي (كارشناسي ارشد ودكتري) در دانشگاههاي در دانشگاه­هاي كشورهاي پيشرو به عنوان يك سر فصل مستقل تدريس مي­شود. در ايران نيز اين بحث ابتدا از محافل حسابداري ريشه دوانيده و در ساير رشته ها در حال بسط و گسترش است.

در ترجمه این واژه تعدادي واژه جايگزين شده است كه متداول­ترين آن حاكميت شركتي است اما در برخي متون اصطلاحاتي همچون رهبري شركت­ها، راهبري شركت­ها و يا توليت سازماني نيز به چشم ديده مي­شود. با توجه به پراكندگي نگاه­ها به حاکميت شركتی لاجرم تعاريف متفاوتي براي اين موضوع وجود دارد و هر كسي بنا بر زاويه ديد و زمينه علمي خود براي آن تعريفي ارائه كرده است. همانطور كه گفته شد حاکميت شركتي يك موضوع بين رشته­اي است و در هر رشته چارچوب نظري متناسب با آن زمينه مطرح شده است که هر يك از آنها با استفاده از وا‍ژگان مختلف و به صورت متفاوت به موضوع حاكميت شركتي پرداخته­اند كه ناشي از زمينه علمي خاصي است كه به موضوع حاکميت شركتي مي­نگرند.بررسي ادبيات موضوع نشان مي­دهد كه هيچ تعريف مورد توافق در مورد حاكميت شركتي وجود ندارد و تفاوت­هاي چشمگيري در تعاريف ارائه شده وجود دارد. به طور کلی تعاریف مربوطه را در سه دسته عمده می­توان طبقه بندی کرد.

1. تعاریف محدود مانند تعریف گزارش كادبري
2. تعاریف میانه مانند تعریف پارکینسون
3. تعاریف گسترده مانند تعریف فدراسیون بین المللی حسابداران

تعریف کادبری: حاکمیت شرکتی، سامانه­ای است که شرکت­ها با آن هدایت و کنترل می­شوند.
تعریف پارکینسون: حاکمیت شرکتی، فرآیند نظارت و کنترل برای تضمین عملکرد مدیر، مطابق با منافع سهامداران است.

 تعریف فدراسیون بین المللی حسابداران: تعدادی از مسئولیت­ها و شیوه­های به کار گرفته شده توسط هیئت مدیره و مدیران مسئول، با هدف مشخص کردن مسیر استراتژیک، به گونه­ای که تضمین کننده دسترسی به اهداف و مصرف مسئولانه منابع باشد. از تمام تعاریف مرتبط با حاکمیت شرکتی دو مفهوم کلان، به شرح زیر استنباط می­گردد.

1. حاکمیت شرکتی یک مفهوم میان رشته­ای است.
2. هدف نهایی آن دستیابی به چهار مورد زیر است:

• رعایت حقوق ذی­نفعان
• پاسخگوئي
• شفافیت
• عدالت

تعاريف محدود حاكميت شركتي متمركز بر قابلیت­هاي سامانه قانوني يك كشور براي حفظ حقوق سهامداران اقليت مي­باشد اين تعاريف اساسا براي مقايسه بين كشوري مناسب هستند و قوانين هر كشوري، نقش تعيين كننده­اي در سامانه حاكميت شركتي دارد.

روابط بين مكانيزم­هاي حاكميت  شركتي

بدون در نظر گرفتن هرگونه تعريف خاص، محققان اغلب مكانيزم­هاي حاكميت شركتي را در دو گروه كلي قرار مي­دهند. مكانيزم­های داخلي و خارجي. گيلان سه مدل ترازنامه، فراترازنامه، و چارچوب هيات مديره را كه بيانگر نهايت روابط اين مكانيزم­هاست ارائه كرد.مديريت، كارگزار سهامداران است و تصميم گيري در مورد سرمايه­گذاري در دارائيها و چگونگي تامين مالي آنها بر عهده اوست. اعضاي هيات مديره در راس سيستم كنترل­هاي داخلي، مسئوليت راهنمايي و نظارت مديريت، استخدام، اخراج و جبران خدمت مديريت ارشد را به عهده دارد. سمت راست شكل، عناصر حاكميت خارجي كه تامين كننده نیاز شركت در مواقع افزايش سرمايه است را نشان مي­دهد و بيانگر جدائي بين تهيه كنندگان سرمايه و اداره كننده آن در شركت­هاي سهامي عام است. اين جدائي، افزايش توجه به ساختارهاي حاكميت شركتي را به دنبال دارد. مدل، رابطه بين سهامداران و هيات مديره را در بر دارد. سهامداران، آخرين مدعيان در شركت هستند آنها اعضاي هيات مديره را انتخاب مي­كنند و اين هيات مديره است كه در برابر اين امانت، مسئوليت دارد .

مدل فراترازنامه

اين مدل، با ديدگاه جامع­تري به شركت و حاكميت آن مي­نگرد و ساير مشاركت كنندگان در شركت كه شامل، كاركنان، عرضه كنندگان و مشتريان مي­باشد را ملحوظ مي­دارد.محيط اجتماعي، سياسي، قوانين و مقررات و بازارهائي كه شركت در آن فعاليت مي­كند را منعكس مي­كند و شركت را از ديدگاه ذي­نفع مي­بيند.  يك شركت مي­تواند به عنوان يك رشته از قراردادها بين شرکت و هر يك از ذي­نفعان آن توصيف شود. هر قرار تا حدودي تحت كنترل مديريت است و در عين حال مديريت را تحت فشار قرار مي­ دهد. علاوه بر آن هر قرار داد بر سود آوري و ريسك شركت و بنابراين بر ارزش بازار سهام شركت تاثير مي­گذارد.

منبع

رضایی، مجتبی(1394)، رابطه بين حاکمیت شرکتی و عملکرد شرکت ها، پایان نامه برای در یافت درجه کار شناسی ارشد، مدیریت بازرگانی، دانشگاه آزاد اسلامی

از فروشگاه بوبوک دیدن نمایید