مبانی فلسفی دیدگاه مسؤولیت­پذیری اجتماعی سازمان

مطابق هر یک از سه مرحله تاریخی مسؤولیت پذیری اجتماعی سازمان سه نوع فلسفه یا دیدگاه اساسی وجود دارد که روی رفتار مدیران تاثیر گذاشته و می گذارد. دیدگاه های فوق عبارتند از:

 دیدگاه کلاسیک

با مرحله اول سیر تاریخی منطبق است. بر اساس این دیدگاه مسئله اصلی سازمان ها و بنگا های اقتصادی بایستی حداکثر سود ومنافع بلتد مدت سازمان باشد. به عبارت دیگر سازمان ها باید بایستی به دنبال کسب سود خود بوده و مستقیما نسبت به هدف ها ومسائل اجتماعی فعالیتی نداشته باشند. با این شرط، مسؤولیت اجتماعی را تولید کالا و خدمات با حداقل هزینه برای جامعه تعریف می کنیم. نظریه آدام اسمیت در خصوص اقتصاد وسرمایه داری ودست نامرئی، اساس این دیدگاه محسوب می گردد. بر این اساس لازم نیست که مفاهیم مسؤولیت اجتماعی در معیارهای اخلاقی وتعهد نسبت به آسایش و رفاه دیگران تعریف شود. در این دیدگاه این اعتقاد وجود دارد که دست نامرئی (نظام رقابت سرمایه داری ) به نحوی عمل می کند که به نفع جامعه است.

انتقاد وارده به دیدگاه کلاسیک: بعضی بر این اعتقاد هستند که تنها به دنبال سود بودن، اقداماتی را طلب می کند که بعضا غیر اخلاقی است این چنین فعالیت های غیر اخلاقی باعث از بین رفتن ارزشهای انسانی مثل محبت، عدالت، دوستی ، سخاوت، وسایر جنبه های اخلاقی افراد می شود. حتی اگر دست نامرئی بتواند در بلند مدت خوب عمل کند، بسیاری از مردم از اثرات نامطلوب کوتاه مدت آن متضرر می گردند.

دیدگاه مسؤولیت­پذیری

دیدگاه مسؤولیت­پذیری با مرحله دوم سیر تاریخی منطبق است. بر اساس این دیدگاه، مدیران می باید نسبت به گروه­های خاص که روی سازمان تاثیر می­گذارند یا می­توانند روی منافع و واهداف سازمان موثر باشند، احساس مسؤولیت بکنند.به عبارت دیگر یک بنگاه اقتصادی نه تنها بایستی نسبت به سهامداران و سرمایه دارن خود احساس مسؤولیت­ بکند بلکه بایستی به همان نسبت به سایر گروههایی که­در موفقیت آن سهیم هستند احساس مسؤولیت   نمایند. گروه­های فوق عبارتند از: صاحبان سهام، مشتریان، سازمان های دولتی ، رقبائ، اتحادیه های کارگری، کارکنان، عرضه کنندگان مواد، اعتبار دهندگان و غیره به عبارت دیگر بر اساس دیدگاه مسؤولیت پذیری، نهادهای اقتصادی نه تنها لازم است که در جهت حفظ سرمایه وافزایش سود خود تلاش نمایند بلکه بایستی نسبت به گروه­های که در تلاش آنها سهیم هستند احساس مسؤولیت هم داشته باشند.

دیدگاه عمومی

دیدگاه عمومی مسؤولیت­پذیری با مرحله سوم سیر تاریخی منطبق است. این دیدگاه دامنه ای گسترده تر از دیدگاه مسؤولیت­پذیری دارد. دیدگاه عمومی، بنگاهای اقتصادی را به عنوان شرکاء دولت  وسایر موسسات ونهادهای جامعه (مثل آموزش وپرورش) تعریف کرده ومعتقد است که سازمان ملزم است تا در جهت حل مسائل ومشکلات جامعه ونیز بهبود کیفیت زندگی عمومی افراد در کنار سایر موسسات عمومی فعالیت کند.

ویژگی محوری مسؤولیت­پذیری اجتماعی سازمان

تقوی و حقیقی، طبق تعاریف مطرح شده برای مسؤولیت اجتماعی سازمانها شش ویژگی محوری برای آن بیان کرده­اند که در زیر به آنها اشاره می­کنیم:

داوطلبانه بودن

بسیاری از تعریف های موجود از مسؤولیت پذیری اجتماعی سازمان، این مفهوم را به طور نوعی، مرتبط با فعالیت های داوطلبانه می انگارند که از فعالیت های مقررشده بر پایه قانون فراتر می روند .بسیاری از سازمان ها که بنا به عادت به مسؤولیت­هایی فراتر از حداقل قانونی توجه داشته اند، به واقع گسترش ابتکارهای مسؤولیت­پذیری اجتماعی سازمان بر طبق مقرراتی که خود صنایع وضع کرده­اند را، روشی برای پیشبرد مقرراتی که با هنجارهای اخلاق اجتماعی منطبق باشند به حساب می آورند. منتقدان مسؤولیت پذیری اجتماعی سازمان  عنصر اختیار– باوری را عیب اصلی مسؤولیت پذیری اجتماعی سازمان می­شناسند، وچنین استدلال می­کنند که در واقع پاسخگویی به حکم قانون باید در مرکز توجه قرار گیرد.

درونی سازی یا مدیریت عامل بیرونی

عوامل بیرونی شامل آن دسته از عوارض جانبی مثبت و منفی رفتارهای اقتصادی شرکت می شود که در فرایند تصمیم گیری به حساب نمی آیند و در تعیین قیمت بازاری محصولات و خدمات نقشی ندارند، ولی بر دیگران اثر می گذارند.آلودگی را به طور معمول نمونه برجسته عوامل بیرونی می شناسند؛ زیرا جوامع محلی هزینه اقدام های سازمان های سازنده را تحمل می­کنند، وضع مقرری می تواند سازمان ها را وادار کند که هزینه های عوامل بیرونی، از جمله جریمه های را درونی سازند. اما مسؤولیت پذیری اجتماعی سازمان  نمایشگر رویکردی داوطلبانه تر به مدیریت عوامل بیرونی است  که به عنوان مثال از راه سرمایه گذاری سازمان ها در فن آوری پاینده اعمال می شود وبیش از هر عامل دیگر از آلودگی جلوگیری می کند سهم بزرگی از فعالیت ها مسؤولیت پذیری اجتماعی سازمان  با این گونه عوامل بیرونی از جمله مدیریت  نقض حقوق بشر درباره نیروی کار، محاسبه اثرهای تغیر مکان سازمان ها یا کاستن از حجم آنها، کاستن از اثر های بهداشتی محصولات زیان بار وخطرناک واین دست اقدامات، سر وکار دارد و به عنوان مثال  نمونه تازه از مسؤولیت پذیری اجتماعی سازمان در آسیا همکاری، یونیلو با آکسفام در کشف تاثیرهای مثبت و منفی کسب و کار شرکت در زندگی مردم تهی دست اندوزی بود. این همکاری به راستی کوشش برای توجه به یکی از عوامل مهم بیرونی در منطقه به شمار می رفت.

جهت گیری به سوی ذینفعان چندگانه                                         .

توجه به رشته منافعی برای انواع گوناگون ذی­نفعان و نه تنها سهامداران سازمان ها و تاثیرهایی که برایشان می گذارد را در بر می گیرد. به طور معمول این فرض که سازمان ها مسؤولیت   هایی را در برابر سهامدارنشان دارند با مخالفت روبه رو نمی شوند؛ اما توجه به این نکته  مهم است که سازمان ها به گزینشگران گوناگون دیگری همچون مصرف کنندگان، کارفرمایان، عرضه کنندگان، وجوامع محلی نیز برای برقرارماندن و بهبود وضع خود ، وابسته هستند، مسؤولیت­های سازمان ها تنها به سهامدارنشان محدود نمی شود. بسیاری از صاحب نظران در مباحث های پیرامون مسؤولیت پذیری اجتماعی سازمان  بر سر میزان توجه به سهامداران و دیگر دینفعان، اختلاف نظر دارند، اما به طور عمده توسعه مسؤولیت­های سازمان­ها به گروه­های دیگری است که سرشت اصلی مسؤولیت پذیری اجتماعی سازمان  را مشخص می کند.

منظور کردن مسؤولیت­های اقتصادی و اجتماعی

این گونه موازنه میان منافع گوناگون دی­نفعان به چهار ویژگی محوری مسؤولیت پذیری اجتماعی سازمان می انجامد.­ ممکن است مسؤولیت پذیری اجتماعی سازمان با عبور ­از ­توجه محدود به سهامداران و سودآوری سروکار داشته باشد. اما بسیاری نیز بر این باور هستند  که بحرحال انجام آن، نباید به تعارض با سودآوری بینجامد، هر چند این نکته بحث و گفتگوهای بسیاری را به همراه داشته است. تعریف های بسیاری از کسب و کارها و دولت ها درباره مسؤولیت پذیری اجتماعی سازمان  به این نکته تاکید می ورزند این مفهوم با سود جویی روشن بینانه و ­منظور کردن مسؤولیت­های اقتصادی و اجتماعی سروکار دارد. این ویژگی توجه بسیاری را به ” مسؤولیت پذیری اجتماعی سازمان  در قلمرو کسب وکار جلب نموده که چگونه سازمان ها می توانند از احساس مسؤولیت­پذیری اجتماعی، سود اقتصادی ببرند.

منبع

بازی، قاسم(1394)، رابطه بین مسؤولیت پذیری اجتماعی سازمان با کارتیمی و توسعه حرفه ای، پایان نامه کارشناسی ارشد، مدیریت آموزشی، دانشگاه بوعلی سینا

از فروشگاه بوبوک دیدن نمایید