« بیشتر تلاش می کنیم تا با ما مطمئن پژوهش کنید. »مبانی آسیب مغزی تروماتیک
شیوع
آسيب مغزي تروماتيك يكي از علل عمده مرگ و ناتوانی‌های طولانی‌مدت براي اشخاص سی وپنج ساله و جوان‌تر است و طي تخمین‌های به عمل آمده حدود هشتادتانود هزار نفر در سال با ناتواني طولانی‌مدت به دنبال TBI زندگي می‌کنند. 5٪ اين آسیب‌ها نیز منجر به مرگ می‌شود؛ 14٪ موارد ممكن است در حد متوسط تا شديد باقي بمانند و مابقي در دسته تروماي خفيف قرار می‌گیرند. پیشرفت‌های چشمگير در حوزه جراحی‌های تروماي سر و نيز بهبود خدمات بيمارستاني و نظام مراقبت از افراد دچار تروما در طول چند سالة اخير در كشور ما سبب افزايش بقا و بهبود بيشتر بيماران متحمل TBI شده است. با اين حال نقايص شناختي و حركتي فراوانی براي بسياري از بيماران، خصوصاً آن دسته از بيماراني كه آسیب‌دیدگی متوسط تا شديد را تجربه کرده‌اند، باقي می‌ماند.هر سال دست‌کم 4/1 میلیون مورد TBI در ایالات متحده گزارش می‌شود کـه نزدیـک بـه 50000 نفر آن‌ها می‌میرند، 235000 نفر در بیمارستان‌ها پذیرش می‌شوند و 1/1 میلیون نفـر پس از درمان از بخش‌های اورژانس مرخص می‌شوند .
آسیب مغـزي در ایران نیز از نظر مرگ و میر رتبـه دوم را دارا اسـت و یکـی از علل ناتوانی‌های درازمدت و ازکارافتادگی افراد زیر بیست وچهار سـال شــناخته می‌شود. ابراهیمی فخــار، مشـیري و زنـد، پژوهش‌های پراکنده‌ای که در این باره در ایـران انجـام شـده، در زمینه سوانح و تصادف‌ها، این کشور را در شـمار نخسـتین کشورهاي جهان نشان داده‌اند و بیشترین آسیب‌های وارده بـه سر و گردن و آسیب‌های مغـزي بـوده اسـت . صادقی ؛ رنگـرز جـدي و فرزنــدي پــور؛ خــاتمی و همکــاران ؛ یوسـف زاده چابـک، احمـدي دافچـاهی و همکـاران ؛ یوسـف زاده چابـک، صـفایی و همکـاران در بررسی همه‌گیرشناسی ضربه‌های وارده به سر در استان گیلان، از پنج هزار ودویست وپنجاه وشش بیمــار آســیب دیــده، مراجعه‌کننده بــه بیمارســتان پور سینای رشـت، سه هزار وسیصدونود وشش نفــر (64%) را دچـار ضــربه مغـزي گزارش نمودند.
شدت آسیب مغزی تروماتیک
شدت آسیب مغزی تروماتیک پیوستاری از هشیاری پایین تا ناتوانی شدید و یا فوت را در بر می‌گیرند. برای طبقه‌بندی شدت آسیب از دو معیار سطح کما دربیست وچهار ساعت اول پس از آسیب و مدت یادزدودگی پس از ضربه استفاده می‌گردد و طبق این دو ملاک، آسیب مغزی به خفیف، متوسط و شدید تقسیم می‌شود. عمق کما در ساعات اولیه پس از آسیب یک شاخص مهم است و با مقیاس کمای گلاسگر سنجیده می‌شود. این مقیاس از باز کردن چشم‌ها، بهترین پاسخ حرکتی و بهترین پاسخ کلامی استفاده می‌کند تا سطح کما را تعیین نماید.
دامنه نمرات سه الی پانزده است و نمره کمتر از هشت معمولاً دال بر آسیب شدید، نه الی دوازده آسیب متوسط و سیزده الی پانزده آسیب خفیف است .PTA مدت کما و مدت زمانی که حافظه بیمار برای یادآوری رویدادهای جاری پایدار، پیوسته گردد در برمی‌گیرد که می‌تواند همراه با اختلال جهت‌یابی، تحریک‌پذیری باشد. شدت TBI بر اساس نمره اولیه GCS، مدت کما و مدت PTA می‌باشد . بر اساس مدت PTA، اگر علائم بیش از بیست وچهار ساعت وجود داشته باشند، آسیب مغزی شدید، یک تا بیست وچهار ساعت، متوسط و کمتر از یک ساعت، خفیف گزارش می‌گردد.
علائم آسیب مغزی تروماتیک
علائم ضربه مغزی به‌طور معمول بلافاصله پس از آسیب ظاهر می‌شود اما ممکن است تا چند ساعت به تأخیر بیفتد. علائم جسمی ضربه مغزی معمولاً کمتر از هفتادودو ساعت طول می‌کشد و در اکثر موارد ضربه مغزی طی هفت تا ده روز به‌طور خود به خودی بهبود می‌یابند. کارکرد شناختی مستقل از سایر علائم بهبود می‌یابد و پژوهش‌ها نشان می‌دهند که عملکرد شناختی نصف بیماران دچار آسیب مغزی خفیف تا متوسط و یک سوم از بیماران دچار آسیب مغزی شدید، سه ماه بعد از آسیب مغزی تروماتیک، به حالت طبیعی باز می‌گردد.
کوپـونن و همکـاران، در ارزیـابی میـزان شـیوع اختلال‌های روانی محور یک بر روي شصت بیمار با میـانگین سی سال گذشت زمان از آسیب مغـزي تروماتیـک در آن‌ها، نشـان دادند که بیست ونه نفر (3/48%) شروع یـک اخـتلال محـور یـک را پس از TBI و سی وهفت نفر (7/61%) ابتلا به یک اختلال محور یـک را در طول عمر تجربه کرده‌اند. شایع‌ترین اختلال‌هایی کـه پـس از TBI ایجـاد شـده بودنـد بـه ترتیـب افسـردگی اساسـی (7/26%) سوءمصرف یا وابستگی به الکـل (7/11%)، اخـتلال پانیک (3/8%)، هراس مرضی (8/3%)، اختلال‌های روان‌پریشی (7/6%) و نشــانگان عضــوي شخصــیت (15%) بودند. این پژوهشگران دریافتند که TBI می‌تواند ده‌ها سـال یـا حتی براي همیشه آسیب‌پذیری در برابر اختلال‌های روانـی را در برخی افراد سبب شود. همچنین بـه نظـر می‌رسد کـه TBI بیماران را مستعد ابتلا به افسردگی و اختلال هذیانی می‌کند.
دامنه و شدت آسیب‌های شناختی پس از TBI می‌تواند بسته به‌شدت و مکان آسیب بسیار متفاوت باشد. نشانگان ناشی از آسیب کانونی به ساختارهای مغزی عبارت‌اند از: عدم قدرت تکلم، آپراکسی، غفلت یک‌طرفه یا اختلال عملکرد دیداری, فضایی اما این نشانگان، علائم غالب TBI نیستند. در TBI، لوب فرونتال و لوب گیجگاهی در معرض بیشترین آسیب قرار دارند که علائمشان عبارت است از: اختلال در توجه، حافظه، یادگیری جدید، برنامه‌ریزی و حل مسئله، شروع کردن، تکانش گری، خود نظم‌بخشی خُلق، واکنش‌های هیجانی و خودآگاهی .اغلب اوقات، نقص توجه در مرحله باقی‌مانده شدید است و منجر به حواس‌پرتی، اختلال در تغییر جهت ذهنی، پردازش و پاسخ‌دهی هم‌زمان به محرک‌های ارائه شده می‌گردد. معمولاً حافظه بلندمدت حالت اولیه خود را حفظ می‌کند اما بسیاری از افراد دچار TBI در یادگیری مؤثر اطلاعات جدید، دیگر مانند گذشته نیستند. حافظه کاری، توانایی نگه‌داری و پردازش مؤثر اطلاعات به‌صورت آنلاین، معمولاً آسیب می‌بیند و برخی از افراد نشانگان شدید فراموشی را نشان می‌دهند که با دوره‌های فقدان اکسیژن و هیپوکسی همراه است.
کارکردهایی که در لوب فرونتال آسیب می‌بینند عبارت‌اند از: عدم توانایی در آغاز رفتار مناسب، بروز رفتارهای افراطی، عدم امتناع از رفتارهای تکراری و بی‌اثر، ناتوانی در شروع، سازمان‌دهی و نظارت بر اعمال خود، نظم‌بخشی ضعیف هیجانی، رفتار اجتماعی نامناسب به شکل ناآگاهی از نیازها و احساسات سایرین. به نظر می‌رسد در این افراد آگاهی به محدودیت‌های جسمانی بیش از آگاهی به محدودیت‌های شناختی، اجتماعی و رفتاری است که پیش‌بین نیرومندی برای پاسخ به توان‌بخشی محسوب می‌شود.هرچند شدت علائم و سطح ناتوانی پس از آسیب مغزی بستگی به‌شدت آسیب اولیه و منطقه آسیب دیده دارد، اما در اغلب موارد آسیب مغزی با عوارض جسمی، احساسی و شناختی همراه است. باوجود آن‌که TBI به نقایص جسمانی مزمن منجر می‌گردد، مسئله سازترین چالش‌ها مربوط به عملکرد شناختی، هیجانی و رفتاری مورد نیاز در تعاملات بین فردی، مدرسه و محل کار می‌باشد و در میان این پیامدها، آسیب‌های شناختی به‌ویژه اختلال در حافظه، توجه، تمرکز و کارکردهای اجرایی، بیشترین سهم را در ناتوانی بلندمدت، وابستگی اقتصادی و مشکلات خانوادگی ایفا می‌کنند و اختلالات حافظه، شایع‌ترین شکایت به دنبال آسیب به سر می‌باشند . آمارها نشان می‌دهند .چهل تا شصت درصد از بیماران آسیب مغزی، گرفتار اختلال حافظه می‌شوند.
منبع
شریفی،علی اکبر(1394)، ساخت یک برنامه رایانه‌ای توان‌بخشی شناختی و بررسی تأثیر آن بر بهبود عملکرد حافظه،پایان نامه کارشناسی ارشد،روانشناسی تربیتی،دانشگاه پیام نور
از فروشگاه بوبوک دیدن نمایید
دیدگاهی بنویسید