مؤلفه­ های رفتار شهروندی سازمانی

ارگان ، بر این باور است که پنج متغیر پایه و اساس بیشتر تحقیقات در رفتار شهروندی سازمانی بوده است. این متغیرها شامل:آداب اجتماعی، وجدان کاری، نوع دوستی، جوانمردی ، نزاکت است .

آداب اجتماعی

شامل داشتن رفتار مدنی ناشی از علاقه یا تعهد در سازمان است. این رفتار منعکس کننده ی شناخت فرد از اینکه او جزئی از یک کل است و همانگونه که شهروندان در قبال جامعه مسئول هستند او نیز به عنوان عضوی از سازمان مسئولیت هایی در قبال سازمان بر عهده دارد .  شریف فر، آداب اجتماعی را رفتاری می داند که توجه به مشارکت در زندگی اجتماعی سازمانی را نشان می دهد.

وجدان کاری

به رفتارهای اختیاری فراتر از نقشی اشاره دارد که از الزامات شغل، وظیفه و اخلاق کاری پا را فراتر می گذارد. این بعد نمونه های مختلفی را در بر می گیرد و در آن اعضای سازمان رفتارهای خاصی را انجام می دهند که فراتر از حداقل سطح وظیفه ای موردنیاز برای انجام آن کار است. ارگان همچنین معتقد است افرادیکه دارای رفتار شهروندی مترقی هستند و در بدترین شرایط و حتی در حالت بیماری و ناتوانی هم به کار ادامه می دهند که این نشاندهنده ی وجدان کاری بالای آنهاست .

نوع دوستی

این بعد رفتارهای اختیاری است که کارکنان را برای کمک به مسائل و مشکلات کاری کارکنان دیگر برمی انگیزد. این بعد به رفتارهای مفید و سودبخشی از قبیل صمیمیت، همدلی، و دلسوزی میان همکاران اشاره دارد که خواه به شکل مستقیم و یا غیر مستقیم به کارکنانی که دارای مشکلات کاری هستند کمک می کند. البته برخی از صاحبنظران رفتار شهروندی مانند پادسکوف ابعاد نوع دوستی و وجدان کاری را در یک طبقه قرار می دهند و از آنها به عنوان رفتار کمکی نام می برند.

 جوانمردی

این بعد عبارت است از تمایل به شکیبایی در مقابل مزاحمت های اجتناب ناپذیر و اجحاف های کاری بدون اینکه گله و شکایتی صورت گیرد . خرازی و همکاران ، می گویند جوانمردی یعنی اینکه تا چه حد افراد از هدر رفتن کار تاسف می خورند، مشکلات را بزرگتر نشان می دهند بجای مثبت اندیشی، منفی نگر هستند و به دنبال کشف نقایص سازمان هستند.

 نزاکت ( احترام و تکریم)

رفتارهای تحت اختیاری است که از ایجاد مشکلات ناشی از کار با دیگران جلوگیری می کند این بعد بیان کننده ی نحوه ی رفتار افراد با همکاران، سرپرستان و مخاطبان سازمان است. افرادی که در سازمان با احترام و تکریم با دیگران رفتار می کنند دارای رفتار شهروندی مترقی هستند . به بیان دیگر، نزاکت دربارة اندیشیدن به این امر است که چطور اقدامات فرد بر دیگران تأثیر می­گذارد. همانطور که از ماهیت این رفتارها پیداست، بروز اینگونه رفتارهای خودجوش از سوی کارکنان به ایجاد و حفظ فضای مطلوب در سازمان کمک می­کند و منجر به ایجاد ارتباطات قوی تر بین اعضای سازمان خواهد شد.جوانمردی و نزاکت نیز از مؤلفه­هایی هستند که بیانگر اجتناب از وارد کردن خسارت به سازمان­اند.

بعد جوانمردی از یک علاقه در سطح کلان، یا تعهد به سازمان به عنوان یک کل را بیان می کند. این بعد، یک توجه و تمایل به مشارکت فعال در حکومت را نشان می­دهد ؛ بعنوان مثال : شرکت در جلسات، مشارکت در بحث­های سیاسی، اظهارنظر فرد دربارة استراتژی­هایی که سازمان باید دنبال کند. درمورد فرصتها و تهدیدهایی که محیطش ایجاد می­کند، آگاهی دهید ؛ بعنوان مثال: با تغییرات در صنعت که ممکن است سازمان را تحت تاثیر قرار دهد، همراه شوید و بیشتر مراقب بهترین منافع خود حتی درهزینه­های شخصی باشید.از بین ابعاد شهروندی، جوانمردی بعدی است که پیشینة تحقیقی کمتری دارد. یعنی کمتر مورد توجه بوده است در کار پادسکف بعد جوانمردی تعمیم داده شده است که شامل تمایل کارکنان برای حفظ نگرش مثبت است حتی وقتی که امور در مسیر عادی خود قرار ندارند. افرادی که در جوانمردی امتیاز بالایی دارند انتظار می رود که وقتی دیگران پیشنهاداتشان را قبول نمی­کنند، رنجیده نشوند. علاقه گسترده در اصول شهروندی سازمانی در درجه اول از این اعتقاد و باور ناشی می­شود که این رفتارها باعث افزایش اثربخشی سازمانی می شود .

 پیامدهای رفتار شهروندی سازمانی

در دهه ها­­ی اخیر، مطالعات فراوانی رفتار شهروندی سازمانی را بررسی و بر اهمیت آن در مطالعات مدیریت تاکید نموده اند. از لحاظ تئوریک، رفتارهای خودجوش افراد، نقشی کلیدی در افزایش اثربخشی، کارآمدی و جو مثبت سازمانی بازی می کنند. مدیران و سرپرستان برای افزایش اقدامات داوطلبانه، کارکنان خود را مورد تشویق قرار داده و براین اساس  چنین رفتاری، محیط کاری سالم تر به وجود می آورد و منجر به پیامدهای کاری و ارتقاء اهداف سازمانی به عنوان مجموعه ای منسجم می شود، آنها را مورد حمایت قرار می دهند .

کارکنانی که رفتار شهروندی سازمانی را از خود بروز می دهند، قادر به بهبود کیفیت خدمات هستند چرا که آنان تلاش می کنند تا به بهترین نحو به دیگران و از جمله مشتریان کمک کنند. رفتار شهروندی سازمانی، همانگونه که بر کیفیت خدمات ارائه شده تاثیر مثبت دارد، مستقیما بر وفاداری و رضایت مشتریان نیز اثر می گذارد. بر اساس مطالعات انجام شده بر روی شبکه های اجتماعی می توان اذعان داشت؛ وقتی مشتری در حیطه روابط رسمی از روابطی که با کارکنان سازمان دارد، رضایت داشته باشد احتمالا در دراز مدت روابط خود را با سازمان حفظ می کند. بنابراین رفتار کارکنان با مشتری، بر رفتار و نیات رفتاری مشتریان جهت ادامه خرید یا عدم خرید کالا و خدمات از سازمان اثرگذار خواهد بود.

منبع

فتاحی،ویدا(1394)،نقش ارزشها ،محوریت کار،تعهد سازمانی برروی رفتارهای شهروندی سازمانی کارکنان دانشگاه،پایان نامه کارشناسی ارشد،مدیریت آموزشی،دانشگاه ادبیات وعلوم انسانی ارومیه

از فروشگاه بوبوک دیدن نمایید