عوامل خطر و غربالگري ديابت

عوامل خطر و غربالگري در انواع ديابت شامل ديابت نوع 1 و ديابت نوع 2 با يكديگر متفاوت هستند كه در ادامه به آنها پرداخته مي‌شود.

عوامل خطر ديابت نوع 1

عوامل خطر بروز دیابت 1 را می‌توان با بررسی سابقه خانوادگی این بیماری و توجه به سن بروز و جنسیت اعضا درگیر خانواده تخمین زد. همچنین راه‌های دیگری هم برای پیش بینی بروز دیابت نوع 1 ارائه شده است ولی از آنجا که هنوز راهی برای پیشگیری یا متوقف کردن روند بیماری وجود ندارد استراتژی‌های مختلفی که برای تشخیص زودرس دیابت نوع 1 وجود دارد ارزش زیادی ندارند .

عوامل خطر ديابت نوع 2

عوامل خطر ديابت نوع 2 شامل موارد زير است:

سابقه فاميلي ديابت (والدين، خواهر، برادر و …)
چاقي (20 درصد وزن ايده آل يا نمايه توده بدني مساوي يا بزرگتر از 27 كيلوگرم)
سن 45 سال و بالاتر
نژاد (آفريقايي- آمريكايي، اسپانيايي- آمريكايي، آسيايي- آمريكايي، جزاير ايسلند)
تاريخچه ديابت بارداري يا تولد نوزادي با وزن بيش از 5/4 كيلوگرم
فشار خون بالا (فشار خون: mmHg 90/140)
وزن پايين هنگام تولد
اختلال تست تحمل گلوكز
سندرم تخمدان پلي كيستيك
استرس
رژيم غذايي و سيگار

سابقه فاميلي: ديابت نوع 2 يك بيماري فاميلي است و استدلال‌هاي متقاعدكننده‌اي در حمايت از اين موضوع وجود دارد. ارتباط ژنتيك با ديابت نوع 2 نسبت به ارتباط آن با ديابت نوع 1 قوي‌تر مي‌باشد. عوامل ژنتيكي مهمي در بروز ديابت نوع 2 وجود دارند، با اينكه هنوز بسياري از ژن‌هاي زمينه‌ساز ابتلا به ديابت شناخته نشده است ولي مشخص است كه اين بيماري پلي ژنتيك و چند عاملي مي‌باشد. عوامل ژنتيكي متنوعي در استعداد ابتلا به اين بيماري نقش دارند.

فاكتورهاي محيطي (نظير تغذيه و فعاليت فيزيكي) نيز در بروز فنوتيپي آن مؤثر هستند. ميزان بروز همزمان ديابت نوع 2 در دوقلوهاي يكسان بين 0 تا 90 درصد است و اگر يكي از آنها مبتلا به ديابت قرار دارند احتمال ابتلاي ديگري 50 درصد مي‌باشد.در بين افراد چاق با والدين ديابتي شيوع ديابت نوع 2 نسبت به افرادي كه والدين ديابتي ندارند، بالاترست. اگرهريك ازوالدين مبتلا به ديابت نوع 2 باشند،خطر بروز بيماري در فرزندان 20 درصد است اگرهردووالدين مبتلا باشندخطربروز بيماري به 40 درصد ميرسد.

چاقي: ارتباط بين چاقي و ديابت نوع 2 به علت بسياري از فاكتورهاي هتروژن، پيچيده و گيج‌كننده است. با اين وجود مطالعات مختلف نشان داده‌اند كه چاقي در ايجاد بيماري ديابت نوع 2 نقش دارد. بطور كلي پذيرفته شده كه چاقي قطعاً مسئول ظاهر شدن بيماري در افرادي است كه از لحاظ ژنتيكي مستعد هستند.

سازمان بهداشت جهاني در سال 1980 بيان كرد، چاقي قوي‌ترين ريسك فاكتور ديابت نوع 2 است. در يك مطالعه پس از 14 سال پيگيري ديده شد ريسك تجمعي ايجاد ديابت نوع 2 در خانم‌هاي چاق 30 تا 55 ساله بيش از 40 برابر خانم‌هاي لاغر (نمايه توده بدني بيش از 22 كيلوگرم) است.

در مطالعه ديگري تخمين زده شد كه در صورتيكه بيماران داراي نمايه توده بدني كمتر از 25 بودند 64 درصد آقايان و 77 درصد خانم‌هاي ديابتي نوع 2 مي‌توانستند از ديابت پيشگيري كنند .

سن: شيوع ديابت در افراد بالاي 65 سال از 9/8 تا 6/16 تخمين زده شده به طوري كه در يك مطالعه شيوع ديابت در افراد 30 تا 39 سال 5/3 درصد و شيوع آن در افراد 70 تا 79 سال 4/10 درصد بوده و اين بدان علت است كه با افزايش سن فرد دچار كاهش فعاليت فيزيكي و افزايش وزن مي‌شود. كه اين حالت باعث كاهش فعاليت انسولين بدن شده و مقاومت به انسولين ايجاد مي‌كند.

مطالعه‌اي در كانادا نشان داد كه شيوع ديابت در كساني كه سن بالاي 65 سال دارند 3 برابر كساني است كه سن 35 تا 65 سال دارند . پيشداد در مطالعه‌اي در سال 1995 سن بروز ديابت را در جنوب ايران بين سنين 18 تا 82 سال و ميانگين 6/45 گزارش كرد اين سن جهت خانم‌ها 3/44 مي‌باشد كه از نظر آماري تفاوتي بين اين ديده نمي‌شود نسبت خانم‌ها با آقايان 25/1 به 1 مي‌باشد.

نژاد: شيوع ديابت در ميان گروه‌هاي نژادي به طور قابل توجهي متفاوت است. در مطالعه سازمان بهداشت جهاني در سال 1993 كه در بين سالهاي 1991-1976 بر روي 150 هزار نفر در 32 كشور جهان صورت گرفت بيشترين ميزان بروز در نژاد پيما در آريزونا گزارش شده و بيشترين ميزان بروز اختلال تحمل گلوكز در خانمهاي مسلمان آسيايي مقيم تانزانيا گزارش شده است (32 درصد) و كلاً ميزان اختلال تحمل گلوكز در بين خانم‌ها بيشتر بوده است .

ساير عوامل خطر به طور اختصار بدين شرح است:

خطر پيشرفت ديابت در بيماران با فشار خون بيشتر مي‌باشد. فشار خون مي‌تواند يك نشانه زودرس مقاومت به انسولين به علت چاقي مركزي باشد. وزن كم هنگام تولد نيز مي‌تواند يك عامل خطر در پيدايش ديابت نوع 2 باشد. نوزاداني كه در هنگام تولد كوچك يا لاغر هستند داراي اختلال نسبي تحمل گلوكز و متعاقب آن مستعد افزايش شيوع ديابت نوع 2 مي‌باشند، تخمين زده شده كه 35 تا 50 درصد خانم‌هاي مبتلا به سندرم پلي كيستيك تست تحمل گلوكز مختل دارند و تا سن 30 سالگي مبتلا به ديابت مي‌شوند كه مي‌تواند به عنوان پيامد مقاومت به انسولين باشد.

شواهدي وجود دارد كه پيشنهاد مي‌كند فاكتورهاي تغذيه‌اي در ايجاد عدم تحمل گلوكز و ديابت نوع 2 دخالت دارند. به نظر مي‌رسد استرس در ايجاد مقاومت به انسولين و ديابت نوع 2 دخيل باشد، ولي هنوز مطالعات كافي در زمينه نقش استرس در ايجاد ديابت نوع 2 در انسان انجام نگرفته است. برخي مطالعات نشان داده‌اند كه افسردگي مي‌تواند باعث افزايش خطر دو برابر در ايجاد ديابت نوع 2 گردد. همچنين مطالعات چندي نشان داده‌اند كه سيگار با خطر ايجاد ديابت نوع 2 در ارتباط است ولي هنوز نقش آن كاملاً مشخص نشده است. بنابراين مي‌توان با تغيير شيوه زندگي، افزايش فعاليت بدني، كاهش وزن، كاهش استرس‌هاي روحي، ترك سيگار و تغيير رژيم غذايي خطر ايجاد ديابت نوع 2 را در افراد در معرض خطر كاهش داد و يا حداقل بروز آن را به تعويق انداخت.

منبع

شیبانی،ندا(1393)، پيش‌بيني بهزيستي روانشناختي بر اساس تاب‌آوري و اميد به زندگي دربیماران دیابتی،پایان نامه کارشناسی ارشد،روانشناسی عمومی،دانشگاه آزاداسلامی ارسنجان

از فروشگاه بوبوک دیدن نمایید