سیر تحولات گزینش دانشجو در ایران

تاریخچه کنکور

مطالعه اسناد و مدارک مربوط به گزینش دانشجو برای مراکز آموزش عالی نشان می دهد که به تاسیس دارالمعلمین عالی در 1307 و دانشگاه تهران در 1312 و دانش سرای عالی تهران در 1313 و بتدریج دانشگاههای مختلف در تهران و مراکز استان ها ، موضوع انتخاب دانشجو برای این مراکز عالی آموزشی از موضوعات مهم و مورد توجه شورای عالی معارف، شورای عالی فرهنگ، و وزارتخانه های معارف، اوقاف صنایع مستظرفه و فرهنگ شد و عده ای از فارغ التحصیلان مدارس متوسطه طبق ضوابطی برای ورود به دانشگاه یا مراکز تربیت معلم عالی پذیرفته می شدند. به دلیل اینکه تعداد داوطلبان در فاصله زمانی 1290 تا 1337 زیاد نبود و دانشگاهها و موسسات آموزش عالی ایران ظرفیت پزیرش تعداد قابل توجهی از داوطلبان را داشتند، لذا در گزینش دانشجو ضوابطی عمومی و اختصاصی لحاظ می شد و به تناسب نیاز، هر دانشگاه یا مرکز عالی از داوطلبان امتحان به عمل می آورد و ظرفیت مرکز خود را در رشته های مورد نیاز در سطح لیسانس تامین می نمود و در موارد اندکی نیز این امر در مورد داوطلبان کارشناسی ارشد و دکترای علوم پزشکی انجام می شد .

ضرورت گزینش دانشجو

ضرورت انتخاب از میان داوطلبان ورود به آموزش عالی پدیده ای است که شروع آن به چند دهه قبل باز می گردد.در این خصوص، دلایل و توجیهات گوناگونی وجود دارد، از جمله:

1. تقویت نظریه نخبه گرایی پس از بروز جنگ جهانی دوم بدلیل عدم تعادل بین تعداد داوطلبان وظرفیت طبیعی دانشگاههاوموسسات آموزش عالی درنتیجه افزایش تقاضای اجتماعی وبروزپدیده انفجار دانش.
2. کمبود نیروی انسانی؛ استاد , فضا و آزمایشگاه
3. پایین آمدن احتمالی سطح استانداردهای توانایی و دانش در بین دریافت کنندگان مدرک پایان آموزش متوسطه تقریبا در همه کشورهای جهان
4. تحت فشاربودن موسسات آموزش عالی ازجانب ازدیادداوطلبان ورودآموزش متوسطه دراثر رشدجمعیت
5. ارتقای کلی سطح آرزوها و خواسته­های والدین و جوانان در جامعه های متحول شده پس از جنگ
6. در مواردی، پاسخگویی دقیق به نیازهای نیروی انسانی بخش های اقتصادی کشورهایی با نظام برنامه ریزی متمرکز و ازپیش تعیین شده.

 چه در کشورهایی که سیاست محدودیت تعداد قبول­شدگان در آموزش عالی را دنبال می کنند و چه آنهایی که ورود به آموزش عالی را برای همه داوطلبان بعنوان یک حق در نظر می گیرند، گزینش دانشجو بر مبنای انگیزه های گوناگونی شکل یافته و بر اساس دانشگاه یا سیاست­های کلی هر کشور متفاوت است، اما در همه موارد، سعی بر این است که به انتخاب فرد اصلح منجر شود و به دانشگاه­ها و مدارس عالی این امکان داده شود که از بین داوطلبان متعدد بهترین آنان را انتخاب کنند.

مطالعه اسناد و مدارک مربوط به گزینش دانشجو برای مراکز آموزش عالی نشان می دهد که به تاسیس دارالمعلمین عالی در 1307 و دانشگاه تهران در 1312 و دانشسرای عالی تهران در 1313 و بتدریج دانشگاه­های مختلف در تهران و مراکز استان ها ، موضوع انتخاب دانشجو برای این مراکز عالی آموزشی از موضوعات مهم و مورد توجه شورای عالی معارف، شورای عالی فرهنگ، و وزارتخانه های معارف، اوقاف صنایع مستظرفه و فرهنگ شد و عده ای از فارغ التحصیلان مدارس متوسطه طبق ضوابطی برای ورود به دانشگاه یا مراکز تربیت معلم عالی پذیرفته می شدند. به دلیل اینکه تعداد داوطلبان در فاصله زمانی 1290 تا 1337 زیاد نبود و دانشگاهها و موسسات آموزش عالی ایران ظرفیت پزیرش تعداد قابل توجهی از داوطلبان را داشتند، لذا در گزینش دانشجو ضوابطی عمومی و اختصاصی لحاظ می شد و به تناسب نیاز، هر دانشگاه یا مرکز عالی از داوطلبان امتحان به عمل می آورد و ظرفیت مرکز خود را در رشته های مورد نیاز در سطح لیسانس تامین می نمود و در موارد اندکی نیز این امر در مورد داوطلبان کارشناسی ارشد و دکترای علوم پزشکی انجام می شد.

انجام آزمون ورود به دانشگاه و استفاده از تست برای انجام این امر، اولین بار در سال 1337 صورت گرفت. قبل از پیروزی انقلاب اسلامی، عدم تناسب بین ظرفیت وتقاضا برای ورود، در مورد بعضی رشته ها که در جامعه از موقعیت بهتری برخوردار بودند، برای نخستین بار منجربه برگزاری مسابقه ورودی در تعدادی از دانشکده های دانشگاه تهران شد. در سال 1341، نظارت بر آموزش عالی و هماهنگی امور دانشگاه­ها بر عهده شورای مرکزی دانشگاه­ها واگذار شد.در سال 1343 آزمون ورودی مورد انتقاد قرار گرفت و دانشگاه­ها بار دیگر به طور مستقل به پذیرش دانشجو اقدام کردند .

پس از تاسیس وزارت علوم وآموزش عالی این وزارت در بهمن ماه 1347 به تاسیس مرکز آزمون شناسی با هدف احتراز از اتلاف وقت داوطلبان و نیز یکسان و عینی نمودن امتحانات، اقدام نمود و بار دیگر، مسابقات ورودی دانشگاه­ها و موسسات به صورت سراسری و متمرکز برگزار شد. در نخستین امتحان ورودی سراسری به شیوه نوین، 12 دانشگاه شرکت داشتند و داوطلبان می توانستند، از بین 30 رشته تحصیلی در 12 مرکز آموزشی، 10 رشته را با توجه به نوع مدرک پایان متوسطه وشرایط پذیرش دانشگاه­ها و نیز میزان علاقه خود انتخاب نمایند.پس از پیروزی انقلاب، نخستین آزمون سراسری در سال 1358 به دو روش متمرکز و نیمه متمرکز و بدون شرط سنی برگزار شد. در سال 1361 آزمون سراسری فقط برای رشته های پزشکی،وفنی- مهندسی، کشاورزی، الهیات و معارف اسلامی برگزار شد.درهمین سال،داوطلبان کنکور را به سه دسته تقسیم کردند، برای هر دسته سهمیه جداگانه ای اختصاص دادند، این سه دسته عبارت از:

1. داوطلبان وابسته به نهادهای انقلاب اسلامی
2. داوطلبان آزاد
3. داوطلبان منطقه ای

سهمیه هریک از گروه­های مذکور حدودا یک سوم کل ظرفیت دانشگاه­ها وموسسات آموزش عالی بود و مقرر شد داوطلبان سهمیه منطقه ای و سایر نهادها، در صورت لزوم وبه تشخیص دانشگاه محل تحصیل، برای هم سطح شدن با سایر دانشجویان، حداکثر به مدت یک سال در کلاس های تقویتی دانشگاهی شرکت کنند و در پایان هر نیم سال امتحان دهند. کسانی که طرف مدت یک سال، آمادگی لازم را کسب نمی کردند می بایست از دانشگاه اخراج می شدند.جریان­های فعال در نظام آموزش عالی ایران به دو بخش اصلی دولتی و غیر­دولتی تقسیم می­شوند. در بخش دولتی تأمین نیروی انسانی آموزش­دیده و متخصص مورد­نیاز کشور بر عهده وزارت علوم، تحقیقات و فناوری است، ولی در عین حال سایر وزارت­خانه­ها و دستگاه­های اجرایی نیز به نحوی در تربیت نیروی انسانی متخصص مشارکت دارند.

در بخش غیر­دولتی نیز دانشگاه آزاد اسلامی و مؤسسات آموزش عالی غیر­دولتی و غیر­انتفاعی به­عنوان متولیان ارائه دوره­های عالی تحصیلی در کشور فعالیت می­کنند. دوره­های آموزش عالی در ایران به دو صورت حضوری و نیمه­حضوری؛ آموزش باز و از راه دور برگزار می­شود. آموزش حضوری بخش اصلی آموزش عالی در کشور را تشکیل می­دهد و در قالب دوره­های روزانه و شبانه اجرا می­شود؛ گزارش ملی آموزش عالی ایران. آموزش نیمه­حضوری شکل جدیدی از آموزش عالی در جهان به­شمار می­رود که امروزه به دلیل ویژگی­های خاص خود در اکثر کشور­های پیشرفته جهان نیز به مرحله اجرا در­آمده است و با بهره­گیری از روش­های جدید آموزشی شعاع خدمت­رسانی آموزش عالی را از محدوده کلاس و دانشگاه محلی فراتر برده و با استفاده از تکنولوژی پیشرفته مرزهای کشور را در­نوردیده و در داخل کشور نیز دور­ترین نقاط حتی شهر­های کوچک با حداقل نفرات را زیر پوشش داده است .

در کشور ما به دلیل میزان بالای تقاضای آموزش عادی؛ داوطلبان و عرضه محدود آن؛ ظرفیت محدود دانشگاه­ها، آزمون سراسری دانشگاه­ها به مهم­ترین رخداد آموزشی؛ بلکه چالش آموزشی کشور تبدیل شده است؛ رخدادی که در آن حجم وسیعی از نیروهای انسانی درگیر هستند و روح و روان بسیاری از افراد جامعه، هزینه و منابع بسیاری را بخود اختصاص داده وآسیبهای مختلف اجتماعی- فرهنگی، آموزشی، اقتصادی و فنی- روشی را موجب شده و از چالش­های اصلی کشور مطرح شده است.

منبع

احمدی سرشت،زکیه(1391)، شیوه های پذیرش دانشجوی دکتری،پایان نامه کارشناسی ارشد،رشته سنجش واندازه گیری،دانشگاه روانشناسی وعلوم تربیتی علامه طباطبایی

از فروشگاه بوبوک دیدن نمایید