ذهن ­آگاهي

منظور از ذهن­ آگاهي، آگاهي لحظه به لحظه از حس­هاي بدني مثل گرما و سرما، فشار، سوزش، درد و…، افکار مثل من آدم ناتواني هستم و احساسات ، مانند احساس شادي، غمگيني و دلهره مي­باشد. در تعليمات ذهن­ آگاهي به بيماران آموزش داده مي­شود تنها از اين حس­هاي بدني، افکار و احساسات آگاه شوند و بدون آن­که در مورد خوب يا بد بودن آن قضاوتي کنند، فقط آن را بپذيرند. به­عبارتي هدف اصلي ذهن ­آگاهي، پذيرش حس­هاي بدني، افکار و احساسات مي­باشد. ذهن­ آگاهي شامل يک آگاهي پذيرا و عاري از قضاوت از آن­چه که اکنون در حال وقوع است، مي­باشد. ذهن ­آگاهي توجه آگاهانه نسبت به امور در زمان حاضر است. هر فکر، احساس يا هيجاني که وارد توجه مي­شود به همان­گونه که هست مورد تأييد و پذيرش قرار مي­گيرد، اين واکنشي پيشگيرانه براي افکاري است که فرد را غمگين يا مضطرب مي­کند و به فرد کمک مي­کند تا به حالت تعادل بعد از هيجان­هاي تجربه  شده  منفي بازگردد .

کابات زين ، معتقد است فنون ذهن ­آگاهي با فراهم آوردن فرصتي براي مراقبه در افزايش آرام بخشي عضلاني و کاهش نگراني، استرس و اضطراب مؤثر مي­باشد .

ذهن ­آگاهي به رشد سه کيفيت خودداري از قضاوت، آگاهي قصدمندانه و تمرکز به لحظه کنوني در توجه فرد نياز دارد که توجه متمرکز بر لحظه حال پردازش تمام جنبه­هاي تجربه­ي بلاواسطه شامل فعاليت­هاي شناختي، فيزيولوژيکي يا رفتاري را موجب مي­شود. به واسطه تمرين­ها و تکنيک­هاي مبتني بر ذهن آگاهي فرد نسبت به فعاليت­هاي روزانه خود آگاهي پيدا مي­کند، به کارکرد اتوماتيک ذهن در دنياي گذشته و آينده آگاهي مي­يابد و از طريق آگاهي لحظه به لحظه از افکار، احساسات و حالت­هاي جسماني بر آن­ها کنترل پيدا مي­کند و از ذهن روزمره و اتوماتيک متمرکز بر گذشته و آينده رها مي­شود.

بير،  ذهن ­آگاهي را بعنوان مشاهده­ي فاقد قضاوت نسبت به جريان در حال پيشرفت دروني و بيروني محرک­ها و بروز آن­ها تعريف کرد. قضاوت نکردن، ذهن­ آگاهي را پرورش مي­دهد وقتي شما با وضعيت هيجاني يا فيزيکي سختي رو به رو مي­شويد، قضاوت نکردن درباره­ي تجربيات، بيشتر از آن­چه که مي­بينيد و هستيد و چيزي که بايد باشيد، آگاه مي­شويد. البته اين از پذيرش تجربيات لذت­آور و دردناک ناشي مي­شود .

 هر چند هدف اصلي ذهن آگاهي آرام سازي نيست، اما مشاهده رويدادهاي منفي دروني بدون هيچ گونه قضاوتي درباره آن­ها، يا برانگيختگي فيزيولوژي باعث بروز آرامش مي­شود. ذهن ­آگاهي مشاهده محرک­هاي دروني و بيروني همان­گونه که اتفاق مي­افتد بدون هيچ­گونه قضاوت و پيش داوري است. ذهن آگاهي مهارتي است که به افراد اجازه مي­دهد که در زمان حال، حوادث را کمتر از آن ميزان که ناراحت کننده­اند دريافت کنند. وقتي اشخاص نسبت به زمان حال آگاه مي­شوند ديگر توجه خود را روي گذشته يا آينده معطوف نمي­کنند. بيشتر مشکلات رواني معمولاً با حوادثي که در گذشته روي داده يا در آينده اتفاق خواهد افتاد مربوط است. به عنوان مثال افرادي که اضطراب دارند نگراني از مشکلات آينده باعث ايجاد ترس و دلشوره در آن­ها مي­شود . ذهن ­آگاهي بر اساس آموزش يک سري تکاليف به صورت هشيار و خود آگاه است. هر تمرين به طور هدفمند و آگاهانه مي­تواند ظرفيت و توانايي نظام پردازش اطلاعات را افزايش دهد. آموزش ذهن آگاهي مستلزم يادگيري فراشناختي و راهبردهاي رفتاري جديد براي متمرکز شدن روي توجه، جلوگيري از نشخوارهاي فکري و گرايش به پاسخ­هاي نگران کننده است. همچنين باعث گسترش افکار جديد و کاهش هيجانات ناخوشايند مي­شود .

در حال حاضر بسياري از روان­شناسان باليني از ذهن­آگاهي به­عنوان يک روش درماني غير دارويي بسيار کارآمد، براي کاهش استرس و اضطراب استفاده مي­کنند. همچنين پژوهش­هاي اخير نشان داده که ذهن آگاهي مي­تواند در درمان بسياري از مشکلات جسمي، رواني، ذهني و دردهاي مزمن و استرس تأثيري فوق العاده داشته باشد. در مجموع مي­توان گفت هرچه انسان بيدارتر و هشيارتر باشد و حواسش نسبت به اتفاقات جاري و اکنون زندگي­اش جمع­تر باشد ذهن­آگاه­تر است و پاسخ­هايش به تحريکات زندگي خردمندانه­تر و مؤثرتر و آرامش و اطمينان قلبي او بيشتر است.

اخيراً علاقه به استفاده از مداخلات ذهن آگاهي براي درمان اضطراب اجتماعي رو به افزايش است. اين تا حد زيادي بر اساس نقش مستند فرآيندهاي توجهي ناسازگار در حفظ اضطراب اجتماعي (براي مثال: توجه به نشانه­هاي دروني از تفکر منفي و تصور از خود ) مي­باشد. با اين­که تعريف ذهن ­آگاهي بين محققان و پژوهشگران متفاوت است. با اين حال، اين عقيده که ذهن­ آگاهي شامل افزايش توجه و آگاهي از لحظه حاضر است، در بين تعاريف مختلف مشترک است . فرايندهاي توجهي محدود و ارزيابانه در اختلال اضطراب اجتماعي مي­توانند در نقطه مقابل توجه ذهن­آگاهانه باشند که به معناي توجه کردن به يک شيوه خاص- متمرکز بر هدف، بودن در لحظه حال و غير قضاوتمندانه است . امکان دارد که افزايش ذهن­ آگاهي به فرد کمک کند تا توجه­اش را به کار اجتماعي در دست انجام متمرکز کند . ممکن است أثر ذهن­ آگاهي به واسطه ايجاد بهبودي در توانايي تنظيم هيجانات و کاهش نشخوار فکري باشد . تصور مي­شود که هدايت توجه فرد به تجربه حال حاضر ذاتاً منابع سوگيري را درگير مي­کند که در غير اين صورت ممکن است براي نشخوار فکري استفاده شود. با توجه به أثر ثابت شده پردازش پس رويدادي بر اضطراب اجتماعي، مدل­هاي شناختي در حال حاضر پردازش پس رويدادي را به عنوان يک عامل اصلي و نگهدارنده در اضطراب اجتماعي تصور مي­کنند. به علاوه اين پيشنهاد شده که چنانچه پردازش پس رويدادي را بتوان مختل کرد، اضطراب اجتماعي کاهش مي­يابد، اگرچه هيچ مطالعه­اي منتشر نشده که به طور تجربي بررسي کرده باشد که چگونه پردازش پس رويدادي مختل مي­شود اما پاره اي شواهد وجود دارد که نشان مي­دهد ذهن ­آگاهي تأثير متضاد بر نشخوار فکري دارد.

ممکن است ذهن ­آگاهي بتواند پردازش پس­رويدادي را به وسيله کاهش شدت پريشاني که يک شخص در طول يک موقعيت اجتماعي يا عملکردي تجربه مي­کند، کاهش دهد. مشاهده غير قضاوتي افکار، هيجانات و احساس­هاي فيزيکي در غياب رفتارهايي براي گريز و اجتناب و فاجعه سازي عواقب بايستي کاهش پاسخ­هاي ترس را تشويق کند ، در واقع ذهن­ آگاهي با نشخوار فکري ارتباط منفي دارد  و تحقيقات اخير حاکي از آن است که نشخوار فکري پس­رويدادي يک فرآيند مهم در حفظ اضطراب اجتماعي است .

ذهن آگاهي ممکن است به واسطه کاهش نشخوار فکري مؤثر باشد . همچنين رابطه منحصر به فرد بين تحمل هيجاني ضعيف­تر و علايم اضطراب اجتماعي شديد نشان مي­دهد که درمان اضطراب اجتماعي ممکن است  به وسيله مدل­هايي که بر افزايش درک و پذيرش هيجانات تمرکز دارند ثمر­بخش باشد . ممکن است ذهن­ آگاهي توسط مکانيسم­هاي ديگري با اضطراب اجتماعي رابطه داشته باشد. بعنوان مثال بوگلز و مانسل، بر نقش ذهن ­آگاهي در کاهش توجه متمرکز بر خود تأکيد کرده­اند، در حالي­که ديگران بر پتانسيل ذهن ­آگاهي در کاهش سوگيري توجه براي تهديدهاي اجتماعي تمرکز داشته­اند . به نظر مي­رسد ذهن­آگاهي افزايش يافته، احتمالاً  شکلي سازگارانه از توجه متمرکز بر خود را پرورش مي­دهد که  نشخوار فکري و اجتناب هيجاني را کاهش مي­دهد و خود تنظيمي رفتار را بهبود مي­بخشد .

منبع

دهقان،منیره(1392)، پیش­بینی اضطراب اجتماعی بر اساس مؤلفه­های حساسیت اضطرابی، عدم تحمل بلاتکلیفی و ذهن آگاهی، پایان نامه کارشناسی ارشد،روانشناسی بالینی، دانشکده علوم انسانی شاهد

از فروشگاه بوبوک دیدن نمایید