جهت­گیری هدف عملکردی و تبحری

همان­طور که پیش از این گفته شد، دو نوع جهت­گیری هدفی که محور بیشترین توجهات بوده­اند، شناسایی شده­اند: عملکردی و تبحری. یادگیرندگانی که جهت­گیری­شان به سمت متبحرشدن در تکلیف و رشد شایستگی ها و مهارت­هاست، یک جهت­گیری تبحری یا متمرکز بر تکلیف دارند. این یادگیرندگان، ارزش بیشتری برای فهم درس و یادگیری مطلب قائلند و کمتر خود را با ملاک­های بیرونی از قبیل نمره و امتیازهای اجتماعی مقایسه می­کنند، این افراد بیشتراز یادگیری مطالب جدید و مخاطره­آمیزی لذت می­برند که مستلزم فکر، خلاقیت و تلاش زیاد است. یادگیرندگانی که جهت­گیری آنها به سمت نشان دادن توانایی­ها و قابلیت­های فردی است،  به نظر می­رسد که یک جهت­گیری هدفی عملکردی داشته باشند. این جهت­گیری عملکردی به دوحالت خودرانشان می­دهد:
رویکرد, عملکرد :برای نشان دادن توانایی­های شخصی واجتناب,عملکرد :برای اجتناب از نشان دادن ناتوانی­ها.

میگلی و همکاران، جهت توجیه خصوصیات انگیزشی سازگار و ناسازگار جهت­گیری هدفی افراد، بیان می­کنند که در افراد عملکردمدار، توانایی محور اصلی توجه بوده و نشانه آن نیز موفق شدن بدون تلاش یا با تلاش کم است. این افراد شکست ناشی از تلاش نکردن را قابل دفاع­تر از تلاش کردن و موفق نشدن که نشانه کامل ناتوانی است، می­دانند و از همین رو کمتر به سراغ تکالیف دشوار و مخاطره آمیز می­روند.  ایمز، با ذکر این مطلب که مهمترین تقسیمات انجام گرفته از جهت­گیری هدفی در پیشینه پژوهش­های  مرتبط با انگیزش پیشرفت، جهت­گیری هدفی عملکردی و تبحری است، متذکر می­شود که این دو جهت­گیری هدفی در نظریات و پژوهش­های مختلف، نام­های متفاوتی رابه خود اختصاص  داده­اند: از قبیل: اهداف تکلیف­مدار واهداف خودمدار،  اهداف تبحری وعملکردی و پیوستاری از اهداف عملکردی- تبحری. افراد می­توانند دامنه­ای از جهت­گیری هدفی داشته باشند که در یک سر آن اهداف تبحری و در سر دیگر اهداف عملکردی قرار دارد. افراد می­توانند در جایی از این پیوستار اهداف تبحری و در جای دیگر اهداف عملکردی داشته باشند. چنین افرادی درجات مختلفی از کنترل درونی، مهارت­طلبی و نیز رقابت با همسالان را که به سازش موفقیت­آمیز یا محیط می­انجامد، نشان می­دهند.عملکرد این افراد از دانشجویان عملکردی برتر و از دانشجویان تبحری پایین­تر است.
با وجود اختلاف نظر در مورد تقسیم­بندی جهت­گیری، تمام مطالعات نشان داده­اند که باور افراد در مورد جهت­گیری هدفی،  عامل تعیین­کننده موفقیت و شکست تحصیلی است. به عبارتی وقتی دانشجویان دارای هدف تبحری هستند، از خود الگوهای اسنادی سازش­یافته­تری نشان می­دهند، مقاومت و مداومت زیادی را در تکالیف برمی­گزینند و نسبت به آنها واکنش عاطفی مثبت­تری دارند.در مقابل، وقتی هدف دانشجویان نشان دادن توانایی خود به دیگران و کسب پذیرش اجتماعی باشد، در کلاس فعالیت کمتری نسبت به تکالیف درسی نشان می­دهند. این دانشجویان به طور دائم در پی ارزیابی خود و گرفتن تایید از اساتید و دوستان هستند. الیوت  و پینتریچ، یک ماتریس دوبعدی از جهت‌گیری هدف را پیشنهاد کرده‌اند که طبق آن چهار گرایش به هدف داریم که شامل هدف­های تسلط- گرایشی، تسلط ,اجتنابی،و عملکرد, گرایشی ،و عملکرد, اجتنابی می باشند.

افراد با هدف تسلط,گرایشی بر روی یادگیری، تسلط بر تکلیف بر اساس معیارهای درونی، بالا بردن شایستگی خود و تلاش برای انجام تکالیف چالش‌انگیز تمرکز می‌کنند،در مقابل افراد با هدف تسلط اجتنابی بر روی اجتناب از بدفهمی، تسلط نیافتن بر تکلیف و استفاده از معیارهای اشتباه نکردن تمرکز می‌کنند.هم‌چنین افراد با هدف عملکرد- گرایشی بر خلاف کسانی که گرایش به تسلط دارند به روی جلوه بیرونی شایستگی و این‌که چگونه توانایی در مقایسه با دیگران مورد قضاوت قرار می‌گیرد مثلاً: بهتر از دیگران بود، استفاده از معیارهای مقایسه اجتماعی، در جستجوی شهرت بودن به لحاظ سطح بالای عملکرد تمرکز می‌کنند درمقابل افرادباهدف عملکرد, اجتنابی، سعی می‌کنند از شکست دوری کنند. یعنی افراد با اهداف عملکرد, گرایشی هم هیجانات مثبت ،خودکارآمدی بالا، نمرات بالاو هم هیجانات منفی ،اضطراب و حسادت را تجربه می‌کنند. در رابطه با اهداف عملکرد, اجتنابی نیز میان یافته‌ها هماهنگی بالایی مبنی بر این‌که با الگوهای منفی و سازش نایافته مرتبط است وجود دارد.

شایستگی ممکن است برحسب استانداردهای به کار رفته در ارزیابی، یعنی مرجعی که تعیین می‌کند شخص خوب یا ضعیف عمل می‌کند و سه معیار ارزیابی اساسی مشخص شود: تکلیف، خود و دیگری. الگوهای اهداف پیشرفت 2×2 و سه بخشی نیز بر همین اساس مفهوم‌‌سازی می‌شوند: هدف تسلط- گرایشی بر دست‌یابی به شایستگی تکلیف- محور یا خود- محور تمرکز می‌کند. هدف تسلط – اجتنابی از بی‌کفایتی خود- محور یا تکلیف- محور، هدف عملکرد- گرایشی بر کسب شایستگی دیگر- محور و عملکرد- اجتنابی بر اجتناب از بی‌کفایتی دیگر– محور تمرکز می‌کند. وقتی اهداف پیشرفت به این صورت مفهوم‌سازی می‌شوند، روشن می‌شود که اهداف تسلطی دربرگیرنده دو معیار متفاوت برای ارزیابی است: شایستگی تکلیف , محور و شایستگی خود, محور

منبع

عمادی،شایا(1393)،مقایسه جهت­گیری هدف، پیشرفت تحصیلی و خودتنظیمی دردانشجویان،پایان نامه کارشناسی ارشد،روانشناسی عمومی،دانشگاه آزاداسلامی

از فروشگاه بوبوک دیدن نمایید