تغییرات جسمانی در نوجوانی

رشد جسمانی مانند دیگر جنبه های رشد فرآیندی تدریجی و پیوسته و در عین حال ماهیتاٌ ناپیوسته است. یعنی، سرعت رشد بخشهای مختلف بدن متفاوت است، برای مثال، دستها و پاها قبل از بازوها و رانها رشد می کند.علاوه بر این، افزایش دروزن و قد قبل از شروع بلوغ جنسی صورت می گیرد و مانند دیگر تغییرات فیزیکی تا بعد از کسب توانایی تولید مثل ادامه می یابد.

با نگاهی به دانش آموزان کلاس دوم راهنمایی در می یابیم که نوجوانان این سن از نظر فیزیکی، تفاوتهای قابل ملاحظه ای با هم دارند. در واقع، ممکن است نوجوانانی که دارای سن تقویمی یکسانی هستند از نظر میزان رشد و کمال به اندازه 6 سال با هم تفاوت داشته باشند. بدیهی است، سن تقویمی شاخص دقیقی برای سنجش سن بلوغ نیست. ملاک قابل اعتماد تر براب تعیین سطح رشد در ارزیابی بالینی سن استخوانی یا اسکلتی است.

همان طور که فرد بالغ می شود، غضروفهای نرم به استخوان تبدیل می شود، به گونه ای که می توان سختی استخوان را از طریق کنترل این فرآیند سنجید. برای سنجش سن استخوانی، با اشعه ایکس (x) از استخوانهای دست و مچ دست عکس گرفته می شود. نسبت استخوان به غضروف در این ناحیه سنجیده شده و با یک مقیاس استانداردمقایسه می شود.

رشد جهشی در نوجوانی

رشد جهشی در نوجوانی اشاره به افزایش ناگهانی در قد و وزن دارد که در قبل از بلوغ روی می دهد. این رشد به واسطه افزایش هورمنهای ترشح شده توسط غدد آندو کرین صورت می گیرد. نموداند وکرین عبارتند از غده هیپوفیز،آدرنال،تیروئید، پارا تیروئید، لوزالمعده و گونادها یاغدد جنسی(تخمدانها در زنان :بیضه ها در مردان )مکان و کار کرد غدد درون ریز مهم را نشان می دهد. هورمونها موادی بیوشیمیایی هستند که توسط غدد آندوکرین به طور مستقیم در جریان خون ترشح می شوند.آنها برای یافته های بدن همانند یک شبکه ارتباطی درونی عمل می کنند و به یافته های مختلف پیام مخابره می کنند که چه کاری را در چه زمانی انجام دهند. هر هورمون بر اندام های مشخص تاثیر دارد. بعضی هورمنها دائم  ترشح می شوند و بعضی دیگر از چرخه های منظمی پیروی می کنند. هیپوتالاموس در تنظیم نومد آندوکرین و شروع رشد جهشی در نوجوان و تنظیم آن نقش کلیدی ایفا می کند.

غده هیپوفیز ساختار نخودی شکلی دارد و در پا به مغز قرار گرفته است. این غده در «غده رهبر» نام گرفته است، زیرا نه تنها  به طور مستقیم تغییرات بدنی را ایجاد می کند، بلکه بر کارکرد دیگر غدد آندوکرین نیز تاثیر می گذارد، این غده برساخت و ساز بدن، رشد بدن، قدرت عضلات، هماهنگی حرکتی و نیز سطح تعرق اثر می گذارد. غده هیپوفیز هورمنهای زیادی را ترشح می کند. اما هورمونی که مهم ترین نقش را در رشد اندام دارد، سوماتوتروپ یا هورمون رشد نام دارد. این هورمون در رشد و شکل گیری استخوانهانقش مهمی دارد. این هورمون قد یک فرد و طول دست و پاها را تنظیم می کند. افراط یا تفریط در ترشح این هورمون علت غول پیکری یا کوتولگی است. رشد طبیعی به تعادل بین هورمون رشد و هورمنهای جنسی و نیز تغذیه بستگی دارد. افزایش در قد و وزن در دوران جهش رشد در نوجوانی با هم صورت می گیرد. و چاق یا لاغر بودن علت غیر فیزیولوژیکی، نظیر رژیم غذایی و ورزش، دارد.

رشد جنسی:

اوایل نوجوانی، میانگین این دوره در دختران بین 5/10 تا 13 سالگی و در پسران 5/12 تا 5/14 سالگی است. در این مرحله دوران جهشی رشد نوجوان شروع و در طی آن صفات ثانویه جنسی پدیدار می شود.   صفات ثانویه جنسی صفاتی هستند که یک جنس را از جنس دیگر متمایز می کند، اما برای تولید مثل کافی نیستند. این صفات عبارتند از تغییر صدا، رشد مو در زیر بغل، ناحیه تناسلی، رشد پستان و رشد مو در صورت مردان، باید به خاطر داشت که بلوغ معیاری برای شروع نوجوانی است(فرهمینی فراهانی،1380).

بلوغ

این مرحله دوره پختگی است و در آن صفات اولیه جنسی رشد یافته و دارای کارکرد می شوند. صفات اولیه جنسی برای تولید مثل ضروری هستند. باید توجه داشت که تغییرات غیر جنسی، نظیر وزن و قد، در آغاز این مرحله کامل نشده اند. دختران به طور متوسط در سن 13 سالگی به قاعدگی می رسند و تقریباٌ تا16 سالگی رشد جنسی آنها ادامه می یابد. پسران به طور متوسط در سن 5/14 سالگی به بلوغ می رسند (یعنی می توانند اسپرم تولید کنند ) و تقریباٌ تا 18 سالگی روند رشد جنسی آنها ادامه می یابد. با شروع قاعدگی در دختران و خروج اسپرم در پسران، از نظر علمی نوجوانی شروع می شود. بعد از بلوغ جنسی، پختگی جسمانی نوجوانان تا رشد کامل صفات جنسی ثانویه در آنها ادامه می یابد. در دختران تشخیص سن بلوغ آسانتر است زیرا قاعدگی نشانه قابل مشاهده ای از بلوغ جنسی است. با این حال، قاعدگی همیشه شاخص معتبری از توانایی دختران برای تولید مثل نیست. بیشتر دختران، 12 تا 18 ماه بعد از قاعدگی نازا هستند. (اما نوجوانان نباید فکر کنند که این قاعده عمومی است !).

منبع

ابراهیمی، مرضیه(1391)، بررسی ضرورت وجود و چگونگی توجه به تربیت جنسیتی در برنامه درسی مقطع متوسطه از دیدگاه دبیران و دانش آموزان شهرستان نقده، پایان نامه کارشناسی ارشد برنامه ریزی درسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اورمیه.

از فروشگاه بوبوک دیدن نمایید