تعریف هیجان چیست؟

گلمن ، می گوید:

“واژه ای که تحت عنوان هیجان به آن  اشاره می کنم، اصطلاحی است که روان شناسان و فلاسفه بیش از یک قرن درباره معنای دقیق آن به بحث و جدل پرداخته اند . در فرهنگ لغات انگلیسی آکسفورد ، معنای لغوی هیجان چنین ذکر شده است: هر تحریک یا اغتشاش در ذهن ، احساس ،عاطفه، هر حالت ذهنی قدرتمند یا تهییج شده. من لغت هیجان را برای اشاره به یک احساس ، افکار ، حالت روانی و بیولوژیکی مختص آن و دامنه ای از تمایلات شخص برای عمل کردن بر اساس آن به کار می برم . تعداد هیجان های شناخته شده با در نظر گرفته ترکیبات ،گوناگونی ها ، تحولات و اختلالات جزئی میان آنها به صدها نوع می رسد. در واقع هیجان های ظریف بی شماری وجود دارندکه برای بیان آنها واژه ای نداریم.”

در میان پژوهشگران ، بحث بر سر اینکه آیا اصولا” می توان بعضی از هیجان ها را “اصلی” تلقی کرد- هیجانهایی که به مثابه رنگهای اصلی آبی ، زرد ، قرمزباشد که سایر ترکیبات از آنها سرچشمه بگیرند – و اینکه این هیجان ها کدامند ، بحثی دنباله دار است. تعدادی از نظریه پردازان ، چندین هیجان مشابه را در مجموعه ای واحد جای می دهند . اما جملگی از اعضای آنها از این قرار است:

• خشم : تهاجم ،هتک حرمت ،تنفر ،غضب ،اوقات تلخی ،غیظ ،آزردگی ، پرخاش ،خصومت،اذیت ،تند مزاجی ،دشمنی و شاید در بدترین حالت تنفر وخشونت آسیب  شناختی.
• اندوه: غصه،تاثر،دلتنگی،عبوسی،مالیخولیا،دلسوزی به حال خود ، احساس تنهایی ، دل شکستگی ، نا امیدی و در سطح آسیب شناختی ، افسردگی شدید.
• ترس : اضطراب ،بیم،نا آرامی ، دلواپسی ، بهت ، نگرانی ،توهم ، ملاحظه کاری ،تردید ،زود رنجی ، ترسیدن ، ترس ناگهانی (شوک) ، وحشت و از نظر آسیب شناسی روانی هراس (فوبی )و وحشت زدگی .
• شادمانی: شادی،لذت،آسودگی،خرسندی ،سعادت ،شوق ،تفریح ،احساسا غرور ، لذت جسمانی ، به هیجان آمدن ، وجد ، خشنودی ، رضایت ، شنگولی، بوالهوسی ، از خود بی خود شدن، ودر نهایت شیدایی (مانی )
• عشق: پذیرش، رفاقت ، اعتماد ، مهربانی ، هم ریشگی ،صمیمیت ، پرستش ، شیفتگی ، مبهوت شدن.
• شگفتی : جا خوردن ، حیرت ، بهت ، تعجب
• نفرت : تحقیر ، اهانت ، خوار شمردن ، اکراه، بیزاری، بی رغبتی
• شرم : احساس گناه،دست پاچگی،حسرت،احساس پشیمانی،احساس پستی،افسوس،دل شکستگی و توبه

فهرست مذکور ، یقینا نمی تواند کلیه سئوال های مربوط به نحوه طبقه بندی هیجان ها را پاسخ دهد. برای مثال : حسادت را ، که گونه ای از خشم آمیخته با اندوه و ترس است چگونه می توان طبقه بندی کرد؟ جایگاه محاسنی همچون امید و ایمان ، شهامت و بخشندگی ، یقین و متانت یا معیب ناپسندی همچون شک، خود پسندی ،تنبلی و بی حالی یا ملال کدام است؟پاسخ روشنی موجود نیست . مجادله ی علمی بر سر نحوه طبقه بندی هیجانها همچنان ادامه دارد .

این استدلال که چند هیجان محوری وجود دارد تا حدودی وامدار کشفیات پل اکمن ،استاد دانشگاه کالیفرنیا در سانفرانسیسکو است . وی معتقد است افراد متعلق به فرهنگ های مختلف در سراسر دنیا ، از جمله افرادی که به فرهنگ های نانویسا تعلق دارند و به احتمال زیاد از سینما یا تلویزیون تاثیر نپذیرفته اند . متوانند حالت های چهره ی حاکی از چهار هیجان (ترس –خشم – اندوه و لذت ) را تشخیص دهند . و همین امر جهان شمول بودن این هیجانها رانشان می دهد .

اکمن تصاویری از طرز چهره افراد را  که با دقت تکنیکی زیادنشانگر حالت های روحی آنان بود، به افرادی نشان داد که به فرهنگ های بسیار دور افتاده ای همچون قبیله فور در گینه ی نو تعلق داشتند – قبیله ی منزوی که در ارتفاعات دوردست در وضعیت عصر حجر زندگی می کنند- و دریافت ساکنان تمام نقاط دنیا همان چند هیجان پایه را تشخیص می دهند . شایدبتوان گفت اولین باد داروین به موضوع جهان شمول بودن حالت های بیانگر چهره در ابراز هیجان توجه کرد. وی این امر را گواهی بر این امر می دانست که نیروی تکامل ،این نشانه ها را در سیستم عصبی مرکزی انسان ثبت کرده اند.

منبع

بنی فاطمه،بتول(1391)،سبک های حل مسئله وهوش هیجانی ،پايان نامه كارشناسي ارشد،روانشناسی تربیتی،دانشگاه آزاداسلامی تهران

از فروشگاه بوبوک دیدن نمایید