تاب­آوری

از نظر ریشه شناسی، لغت  تاب آوریاز لاتین  salire  می آید ؛ تاب آوردن ،جستن  و  resile (جهش به جای اصلی یا ارتجاع به عقب ). این در حقیقت به این معنی است که تاب آوری به عنوان  توانایی  به حال آمدن  یا بازگشت به حالت اولیه در نظر گرفته می شود.

واژه تاب آوری را می توان به صورت بیرون آمدن از شرایط سخت یا تعدیل آن تعریف نمود.درواقع

تاب آوری ظرفیت افراد برای سالم ماندن و مقاومت و تحمل در شرایط سخت و پرخطر است که فرد نه تنها بر آن شرایط دشوار فائق می شود بلکه طی آن و با وجود آن قوی تر نیز می گردد. پس تاب آوری به معنای توان موفق بودن، زندگی کردن و خود را رشد دادن در شرایط دشوار ؛با وجود عوامل خطر است. این شرایط خود به خود ایجاد نمی شود مگر اینکه فرد در موقعیت دشوار و ناخوشایندی قرار گیرد تا برای رهایی از آن یا صدمه پذیری کمتر، حداکثر تلاش را برای کشف و بهره گیری از عوامل محافظت کننده (فردی و محیطی) در درون و بیرون خود که همواره به صورت بالقوه وجود دارد، بکار گیرد.

تاب­آوری، توانایی مقاومت خودآگاه در برابر رفتار بیماری تعریف ­شده ­است. به عنوان مثال، پاسخ هر فرد به رویدادهای مشابه عینی و شرایطی از قبیل دهشت­زدگی یا خواسته­های شغلی بالا، متفاوت است. بنابراین، تاب­آوری قابل ارتجاع است و چیزی شبیه به تمرین با تردمیل است. تاب­آوری عبارت است از توانایی بازیابی تجربیات هیجانی منفی ، تاب­آوری فرآیندی است که به موجب آن فرد، هیجان مثبت را در مواجهه با شرایط گوناگون تجربه می­کند.

واژه تاب­آوری مترادف با دانش واژه­های ذیل هستند که عبارتند از هوش هیجانی کلمن، یاد گیری خوش ­بینی سلیگمن، احساس معنای فرانکل با کامیابی سیبرت وتری­ونت، یادگیری کاردانی روزنهان و خودباوری راجرز. اینکه تاب­آوری را مترادف چه کلمه­ای بدانیم محققان تعاریف متعددی از آن ارائه دادند. به طوری که دیویدسون، تاب­آوری را استعداد و ظرفیت افراد جهت غلبه بر استرس، حوادث و فجایع  می­داند. ماستن، بست و گارمزی،  تاب­آوری را فرآیند مقابله و سازگاری موفقیت­آمیز با شرایط چالش­انگیز و تهدیدکننده زندگی می­دانند. تاب­آوری نه تنها گویای شکست­ناپذیری افراد در برابر حالتهای اضطرابی است بلکه موجب می­شود افراد با قوای روانی و ذهنی بیشتری در مقابل شرایط استرس­زا مقاومت کنند.

 تاب آوری در مورد کسانی بکار می رود که در معرض خطر قرار می گیرند ولی دچار اختلال نمی شوند. از این رو شاید بتوان نتیجه گیری کرد که مواجه شدن با خطر شرط لازم برای آسیب پذیری هست اما شرط کافی نیست. عوامل تاب آوری باعث می شوند که فرد در شرایط دشوار و با وجود عوامل خطر از ظرفیت های موجود خود در دست یابی به موفقیت و رشد زندگی استفاده کند و از این چالش و آزمون ها بعنوان فرصتی برای توانمند کردن خود بهره جوید و از آنها سربلند بیرون آید. تاب آوری با در نظر داشتن توام شرایط استرس زا و توانایی ذاتی افراد برای پاسخ گویی، دوام آوردن و رشد نرمال در حضور شرایط استرس زا مطرح می شود. مفهوم تاب آوری یک راه حل امید بخش و خوشایند است، زیرا سرانجام سختی ها و شرایط بد دوران کودکی می تواند بالقوه ویرانگر و ناامید کننده باشد. شواهد روشنی در مورد وجود رابطه میان وقایع ناخوشایند و سختی زندگی در دوران کودکی با بروز اختلالات روانی در سال های بعدی زندگی وجود دارد که از این اختلالات می توان افسردگی، سوء مصرف مواد و خودکشی را نام برد.

فرآیند تاب­آوری در پاسخ به تجربۀ تنیدگی ظاهر می­شود و زمانی رخ می­دهد که شرایط یا رویدادی از سوی فرد متناسب با بهزیستی او مورد ارزیابی قرار می­گیرد و منابع فرد در این فرآیند تحمیل می­شوند یا نادیده گرفته می­شوند. زمانی­ که تجربۀ تنیدگی رخ می­دهد، تاب­آوری به عنوان مکانیسمی مقابلۀ فرد را ممکن می­سازد و امکان بازیابی از اثرات خطرناک ارزیابی­های هیجانی منفی را که اغلب با تنیدگی همراه است را فراهم می­سازد.   تاب­آوری ابتدا با کنترل هیجان منفی و با انجام واکنش­های رفتاری تحقق می­یابد تا شرایط تنش­زا بهبود یابد.تاب­آوری به فرد برای مقابله با رویدادهای تنش­زای زندگی و انجام کنش­های رفتاری پیش­گستر کمک می­کند تا امکان ارزیابی­های هیجانی مثبت­تر رویدادها فراهم شود.

لاتر، سیس، چتی و بیکر، تاب­آوری را بعنوان فرآیندی پویا در نظر می­گیرند که باعث می­شود زمانی که افراد با مسائل تنش­زا و مشکلات مهم در زندگی روبرو می­شوند، رفتارهای مثبت انطباقی­تر از خود نشان دهند. این پژوهشگران بر این باورند که تاب­آوری موجب می­شود نتایج منفی را به نتایج مثبت تبدیل کنند. نتایج مثبت یا انطباق مثبت یعنی رفتارهای شایسته و موفقیت­آمیز اجتماعی زمانی که افراد در مراحل خاصی از زندگی خود با مشکل یا مسأله­ای روبرو می­شوند. مثلاً فقدان آشفتگیهای روانی بعد از واقعه آسیب­زای 11 سپتامبر ایالات متحده آمریکا.

نیومن، تاب­آوری را نوعی الگوی انطباقی تعریف می­کند که هنگامی که فرد از این منابع استفاده می­کند و از آنها بهره می­جوید تاب­آوری در فرد تقویت می­شوند و چه این منابع در درون فرد باشند و چه منابع خارجی باشند، موجب ارتقاء فرد می­شود و فرد را در برابر حوادث مصون می­سازد.

مفهوم تاب­آوری به صورتهای مختلف تعریف می­شود. راتر به نقل از هالی، بیان می­کند که تاب­آوری به تفاوت افراد در پاسخگویی به خطر برمی­گردد. وارنر به نقل از هالی، این واژه را به صورت سازگاری یا مقابله موفقیت­آمیز در برابر مواجهه با حوادث استرس­زای زندگی تعریف می­کند. جرمی مفهوم تاب­آوری را به معنای کنترل یا اقدام بر عوامل فشارزا قبل از اینکه به فرد آسیب برساند، به کار می­برد.

مندل و همکاران، تاب­آوری را انعطاف­پذیری مؤثر در برابر حوادث زندگی می­دانند و بیان می­کنند که تاب­آوری توانایی سازگاری مناسب در زمان در معرض قرار گرفتن در زمینه­های استرس­زا و خطرناک یا تهدیدهای مهم است. به عبارت دیگر آنها تاب­آوری را توانایی و بهبود و جبران و انعطاف­پذیری بعد از مواجهه با حوادث آسیب­زا و تنش­زا معرفی می­کنند.

اصولاً مندل و همکاران، دو وجه را در مفهوم تاب­آوری مهم می­دانند، یکی اینکه فرد حادثه آسیب­زا و فشار و سختی را تجربه کندودوم اینکه افراد در برابر این حوادث انعطاف­پذیر باشند و دست به جبران برای بازگشت به عملکرد و کارکردهای معممول خود بزنند.

تاب آوری نوعی مصون سازی در برابر مشکلات روانی اجتماعی بوده و کارکرد مثبت زندگی را افزایش می دهد که می تواند به وسیله فراهم نمودن افزایش مهارتهای اجتماعی تقویت گردد. مهارت هایی از قبیل برقراری ارتباط،مهارتهای رهبری، حل مسئله،مدیریت منابع،توانایی رفع موانع موفقیت وتوانایی برنامه ریزی.با توجه به تعاریف مختلف از مفهوم تاب­آوری، تمام تعاریف در چندین وجه مشترک هستند:

• تاب­آوری سطحی از مقابله با سختیها است یا درجه­ای است که افراد به مشکلات پاسخ می­دهند.
• تاب­آوری خاصیت و حس سبکی و راحتی به همراه دارد. به عبارت دیگر فرض می­شود که افراد تاب­آوری را به صورت توانایی ترمیم بدبختیها و تحت نفوذ قرار دادن و فائق آمدن بر سختی بر اساس سطوح مختلف کارکردهایشان ارائه می­دهند
• در تعاریف تاب­آوری توانایی برترست که به افراد اجازه می­دهدبربدبختیها و سختیها غلبه کنند.

منبع

محرم زاده،بهراد(1390)، اثربخشی آموزش تاب­آوری برمیزان پرخاشگری و احساس تنهایی دانش آموزان،پایان نامه کارشناسی ارشد،روانشناسی عمومی،دانشگاه آزاداسلامی تنکابن

از فروشگاه بوبوک دیدن نمایید