« بیشتر تلاش می کنیم تا با ما مطمئن پژوهش کنید. »انواع دانش: صریح و ضمنی
ادلسن ميگويد: “مردم همواره دانش داشتهاند و از آن استفاده كردهاند.”
اما دقيقاً دانش چيست؟ دانش، دانستني است كه در تجربيات، مهارتها، قابليتها، تواناييها، استعدادها، افكار، عقايد، طرز كارها، الهامات و تصورات افراد موجود است و به شكل مصنوعات ملموس، فرايندهاي كاري و امور روزمره يك شركت خود را آشكار ميسازد. در يك طبقهبندي كلي، دانش شامل دانش فردي و دانش سازماني است. دانش فردي، دانشي است كه در ذهن افراد جاي دارد. دانش سازماني، دانشي است كه به واسطه تعاملات ميان فناوري، فنون، و افراد در سازمان شكل ميگيرد دانش سازماني خود شامل دانش ضمني و دانش صريح است.
دانش صريح سازماني دانشي است سازمان يافته، و با محتوايي ثابت كه ميتواند از طريق بكارگيري فنآوري اطلاعات، كدگذاري، تدوين و نشر داده شود. اين دانش اصطلاحاً در قسمت فوقاني و قابل رويت كوه يخ منابع دانش سازمان جاي دارد. نمونه اين دانش را میتوان پايگاههاي داده و كتابچههاي راهنماي موجود در سازمانها دانست. دانش ضمني در نقطه مقابل دانش صريح قرار دارد. اين دانش، شخصي، شناختي، و وابسته به متن است و جايگاه آن در ذهن، رفتار، و ادراك افراد ميباشد. اين دانش سطح زيرين كوه يخ منابع دانش سازماني را شكل ميدهد. ارزشها، عقائد، بينش، و شهود افراد مثالهايي از اين نوع دانش در سازمانها است دانش صريح به طور معمول هم به خوبي قابل ثبت و هم قابل دسترسي است.
نخستين بار مايكل پولاني با تصريح به اين كه « ما بيش از آن چه مي توانيم بگوييم ميدانيم» مفهوم دانش ضمني را مطرح كرد. به اعتقاد وي دانش ضمني در حوزه شخصي جا دارد و متضمن تلاقي ميان فرد و فرهنگي است كه بدان تعلق دارد. از ديدگاه پولاني دانش ضمني را فقط به صورت ضمني ميتوان آموخت. اين امر ريشه در تلقي وي از دانش ضمني به مثابه نيروي ضمني ذهن و قدرت تلفيق و درك ارتباط آن دارد. دانش ضمني به عنوان محركي مهم در فرايند خلاقيت و نوآوري نقش مهمي را به عنوان يك منبع سازماني و عامل موفقيت در سازمان ايفا ميكند. امروزه ديگر همه گروههاي كار ي و علمي اذعان دارند كه براي اينكه سازمان ها بتوانند در دنياي تجارت و رقابت، حضور مستمر و پايدار داشته باشند، بايد حول محور علم و دانش فعاليت كنند. دانش مفهومي فراتر از داده و اطلاعات است.
دانش به مجموعه اطلاعات سازمان دهي شده، راه كار عملي مرتبط با آن، نتايج به كارگيري آن در تصميمات مختلف و آموزش مرتبط با آن، گفته مي‌شود. دانش زيربناي مهارت، تجربه و تخصص هر فرد است. دانش ضمني ماهيت پيچيده و نامشهودي دارد، لذا انتقال آن به آساني و يكباره انجام نميشود. روابط نزديك از خلال تعامل و ارتباط مستمر به طرفين كمك ميكند تا به مبادله رسمي و غير رسمي اطلاعات بپردازند. روابط نزديك، ترويج ارتباطهاي عميق و تسهيل مبادله اطلاعات جزئي ميان طرفين را به همراه دارد. علاوه بر آن به افراد فرصت بيشتري ميدهد تا از طريق تماسهاي رودررو و فيزيكي در احساسات، انگيزهها، تجارب جمعي و الگوهاي ذهني يكديگر سهيم شوند. به عبارت ديگر، دانش از طريق گفت و شنودهاي مكرر ميان اعضاي دو شركت به مفاهيم و اصطلاحات مشترك براي آنها تبديل مي‌شود. بنابراين، گيرنده دانش امكان بيشتري براي كسب دانش ضمني مييابد. يعني روابط نزديك، به گيرنده فرصت دستيابي به عمق فرايند عمليات عرضه كننده را ميدهد، لذا آنها ميتوانند از برنامهها، نمادها يا فرهنگ سازماني عرضه كننده پيروي كنند.
همان طور كه گفته شد، پيچيدگي و نامشهود بودن دانش ضمني مانع از انتقال كامل و يكباره آن مي‌شود، لذا تكميل انتقال آن به همكاري شركت مبدأ در مرتبههاي بعدي نياز دارد. اين امر ضرورت تعامل مستمر و طولاني را در انتقال دانش باز مينماياند. تعامل مداوم، امكان بازبيني را براي بهبود انتقال دانش ضمني فراهم ميآورد. شركت مبدأ با دريافت بازخورد از شركت گيرنده ميتواند دستورالعملهاي جزئي بيشتري درباره ماهيت دانش و تسهيل درك آن در اختيار گيرنده بگذارد. روابط نزديك، به كيفيت اطلاعات مورد مبادله و مطلوبيت حفظ رابطه و ارزشي كه طرفين براي يكديگر قائلند بستگي دارد. زماني كه دانش به اشتراك گذاشته شده به هنگام، دقيق و مفيد باشد، طرفين تمايل بيشتري به حفظ رابطه نشان ميدهند.
لازم به يادآوري است كه عنصر بنيادين روابط نزديك بين فرستنده و گيرنده اطلاعات و دانش سازماني، اعتماد متقابل است. اصولاً اعتماد، اساس مبادله دانش ضمني را تشكيل ميدهد. فوس و همكارانش اهميت اعتماد را ناشي از قرارداد ناپذيري دانش ضمني دانسته و بر نقش آن در كاهش ريسك و عدم قطعيت نهفته در انتقال دانش ضمني تأكيد ميكند. طبعاً به وجود آمدن اعتماد در بستري از صميميت و ارتباطات شخصي شكل ميگيرد كه تبادل غيررسمي دانش را تسهيل كرده، امكان اشتراك گذاري اطلاعات جزئي و راهبردي را افزايش ميدهد.
دانش، شامل دانش رسمی، الگوها، قوانین، برنامهها و رویهها، مهارتها و تجربه افراد میباشد. همچنین شامل دانش رسمی، ارتباط برقرار کردن، تحلیل موقعیتها، توسعه راه حلهای جدید برای مشکلات و انجام فعالیتهای سازمان، موضوعات فرهنگی، آداب و رسوم و ارزشهایی از قبیل روابط با مخاطبان سازمان میباشد. چنين تعاريفي از دانش سازماني اهميت عنصر انساني و ارتباطات ميان افراد در سازمان را در خلق و بكارگيري دانش سازماني نشان ميدهد. توجه به مديريت دانش نتيجهگيري فوق را روشنتر خواهد كرد.
تعریف مديريت دانش
با توجه به موارد گفته شده میتوان انتقال دانش را چنین تعریف کرد: مديريت دانش عبارتست از دستیابی به اهداف سازمانی از طریق استراتژي ایجاد انگیزه در کارکنان«دانشی» به منظور خلق و افزایش تواناییهایشان و به کارگیري آن در تفسیر دادهها و اطلاعات (با استفاده از منابع اطلاعات موجود، مهارت، فرهنگ، شخصیت، احساسات و ..) از طریق یک فرایند معنا بخش به دادهها و اطلاعات. پيچيدگي نهفته در تعريف مديريت دانش تا حدي به دليل چالشهاي موجود در تعريف خود دانش است. تعاريف بسيار و متنوع از مديريت دانش در متون ارائه شده است كه در اين ميان به تعاريف گوياي زير اشاره ميكنيم: معتقد است مديريت دانش شامل فرايندهاي سازماني است كه تركيب هم افزايي از ظرفيت پردازش داده و اطلاعات، توسط فناوري اطلاعات، و ظرفيت خلاقيت و نوآوري توسط انسان را جستجو ميكند.
باكويتز و ويليامز مديريت دانش را فرايندي تعريف مينمايند كه از طريق آن سازمان با استفاده از داراييهاي فكري و مبتني بر دانش خود به توليد ارزش و ثروت ميپردازد. چونگ و همكارانش در پي پژوهشهاي تجربي خود مديريت دانش را فرايند بكارگيري و ارائه مهارتها و تخصصهاي افراد در سازمان ميدانند كه توسط فناوري اطلاعات پشتيباني مي‌شود.بهات مديريت دانش را فرايند خلق، ارائه، توزيع و بكارگيري دانش در سازمان توسط افراد تعريف ميكند. مديريت دانش شيوه شناسايي، در اختيار گرفتن، سازمان دهي و پردازش اطلاعات جهت خلق دانش ميباشد كه پس از آن توزيع مي‌شود و سپس در دسترس ديگران قرار ميگيرد تا براي خلق دانش بيشتر استفاده شود.
اگرچه همه تلاشهاي فوق داراي تفاوتهاي چندي در تعريف و توضيح مديريت دانش ميباشند اما به نظر مي رسد در تمام اين موارد تلقي يكساني از مديريت دانش وجود داشته باشد، ” مديريت دانش: فرايندي براي به جريان انداختن دانش در ميان افراد سازمان به عنوان ابزاري براي دستيابي به نوآوري در فر ايندها، محصولات و خدمات، تصميم گيري اثربخش، و انطباق سازمان با محيط پويا و بازار رقابتي.مديريت دانش مستلزم احساس تعهد در جهت خلق دانش جدید، ترویج آن در سراسر سازمان و تبدیل آن به محصولات، خدمات و نظامها، امور روزمره، فرهنگ و راهبردهاست. انتقال دانش عبارت است از یکپارچه کردن دانش، تقسیم دانش، ارزیابی و انباشت دانش و در نهایت گسترش و حفظ مهارت در سراسر سازمان.
مديريت دانش سيستم بهينه سازي كسب و كار است كه دانش لازم يك سازمان را به گونهاي كه عملكرد كاركنان و توان رقابتي آن را ارتقاء بخشد، شناسايي، كسب، و يا خلق كرده و به تسهيم آن در ميان كاركنان کمک میکند تا در مسير بالندگي سازماني استفاده كنند، و با ارزشيابي مستمر آن كيفيت دانش را ارتقاء ميدهد. مديريت دانش يك راهبرد بهينهسازي كسب و كار است و به تكنولوژي خاص يا منبع اطلاعاتي محدود نميشود. در اكثر موارد، تنوع گستردهاي از تكنولوژيهاي اطلاعاتي كه در ابتكار مديريت دانش تاثير بسيا ر دارند به كار ميگيرد. مديريت دانش به الگوهاي تعامل ميان فناوري‌ها، فنون و افراد شكل مي‌بخشد. براي مثال تكنولوژي اطلاعات در خصوص گردآوري، ذخيره و اشاعهء اطلاعات به خوبي عمل ميكند ولي در تعبير آن ناتوان است. در تحقيقي به اين نتيجه رسيده كه سازمانهايي كه در بلندمدت از مديريت دانش استفاده ميكنند در روابط اجتماعي و فني خود محتاط هستند.
دستيابي به راهحلهاي فني امكان‌پذير است، اما براي مديريت دانش، سازمان بايد محيط مشاركت، همكاري و اشتراك دانش را به وجود آورد. براساس تحقيق «ارنست» و «يونگ» 50 درصد از متخصصان بر اين باورند كه تغيير رفتار بشر يكي از مسائل اجرايي انتقال دانش است «Glasser,1998» به همين دليل در پروژههاي مديريت دانش بر تغيير روندهاي سنتي و تقويت ساختارها و فنآوريها تأكيد مي‌شود. بنابراين همگون ساختن تدريجي اصول مديريت دانش در سازمان يكي از مهمترين اولويتها است. به طور كلي تكميل برنامههاي مديريت دانش نياز به تغيير در فلسفه سازماني دارد در حالي كه فلسفه مديريت دانش بر همكاري در جهت افزودن به ارزش كالا و خدمات تأكيد دارد. مديريت دانش طیفي وسیع از فعالیتهاست که برای مدیریت، مبادله، خلق یا ارتقای سرمایههای فکری در سطح کلان به کار ميرود. مدیریت دانش طراحی هوشمندانه فرایندها، ابزار، ساختار و … با قصد افزایش نوسازی، اشتراک یا بهبود استفاده از دانش است.
منبع
سليمي، مستانه(1394)، رابطه بين مديريت دانش با چابكي سازماني كاركنان، پايان نامه كارشناسي ارشد، تكنولوژي آموزشي، دانشگاه آزاد اسلامي
از فروشگاه بوبوک دیدن نمایید
دیدگاهی بنویسید