اعتیاد و استرس

در بین عواملی که در شروع مصرف مواد و عود ذکر شدند، بعضی مهمتر از بقیه می باشند به عنوان مثال استرس که از فاکتورهای خطرزا می باشد، عامل مهمی در عود مصرف مواد است. محققان مختلفی نقش مهم استرس را در روی آوری به اعتیاد و عود مصرف آنها به اثبات رسانده اند. بعنوان مثال نتایج تحقیقی که توسط سینها و همکاران، انجام گرفت، نشان داد که مکانیزم هایی که به استرس مربوطند در ابتلا به اعتیاد و عود آنها به عنوان اختلالات مزمن، سرنوشت سازند. به طور طبیعی، فعال شدن دو سیستم مرتبط یعنی سیستم نورواندوکرین و سیستم عصبی خودمختار در پاسخ بیولوژیکی به استرس در انسانها عمل می کند بدین صورت که این دو سیستم بدن را برای عمل مهیا می کند؛ جزء اصلی برای کنترل استرس در سیستم نورواندوکرین، محور هیپوتالاموس- هیپوفیز- آدرنال HPA است . به گفتۀ بِرِوِر و همکاران ، استرس در اختلالات سوء مصرف مواد  عامل مهمی بشمار می رود. حوادث استرس زا و آشفتگی های روانی مکرر در بین افرادی که «اختلالات سوء مصرف مواد» دارند، به عنوان دلایل عود مصرف مواد ذکر شده اند .در کل، مدارک قابل ملاحظه ای وجود دارند که بیان می دارد زمانی که افراد پاک شده از مواد، در معرض استرس قرار می گیرند حالت برانگیختگی رو به گسترشی مانند القاء شدن به وسیلۀ محرک های برانگیزانندۀ مصرف مواد، در آنها به وجود می آید . در کل به خوبی مشخص شده است که استرس، پیش آگهی آشفتگی های روانی می باشد .

درمان کاهش استرس بر پایۀ ذهن آگاهی یا MBSR

درمان کاهش استرس بر پایۀ ذهن آگاهی  توسط جان کابات- زین  ، ابداع شده است. این درمان هم اکنون در بیش از 240 بیمارستان و کلینیک در آمریکا  و کشورهای خارجی آموزش داده می شود . رویکرد کابات- زین برای درمان سوء مصرف مواد شامل وارسی بدن (فن آگاهی از بدن)، یکسری از تغییرات عمدی را در بر می گیرد که در آغاز بر کل بدن و سپس بر هر بخشی از بدن در یک شیوۀ بدون داوری متمرکز می شود . این درمان یک مداخلۀ درمانی 8 هفته ای است که شرکت کنندگان هفته ای یکبار برای تقریباً 5/2 ساعت به اضافۀ یک روز کامل ملاقات می شوند. در این درمان گرچه تکنیک ذهن آگاهی بصورت خالص وبدون کاربرد دیگر درمانهای تکمیلی استفاده می شوداما درخود مداخلات شناختی، رفتاری وآموزشی- روانی را دارا است .

كابات- زين، تعريف خود از ذهن آگاهي را به صورت مفهوم سازي كيفي ارتقا بخشيد و نشان داد كه چگونه یک فرد از سلامت خود در فرايند ذهن آگاهي مراقبت کند . كابات زين ، در 1990 ذهن آگاهي را به عنوان آگاهي قضاوتی لحظه به لحظه تعريف مي كند، او در سال 1994 توجه كردن به اهداف در حال حاضر به شيوه خاص و به صورت غير قضاوتي را ذهن آگاهي مي داند و در سال 2003 تعریف خود را كامل تر كرده و ذهن آگاهي را نوعي از آگاهي مي داند كه از طريق توجه به اهداف واقعي و بودن در زمان حال، بدون قضاوت راجع به تجربيات آشکار لحظه به لحظه پدیدار می گردد.شاپيرو و همکاران، با افزودن 5 كيفيت به 7 کیفیت  مطرح شده از سوي كابات زين، مجموع آنها را به 12 کیفیت رسانيدند، اين كيفيت ها عبارتند از: غير قضاوتي، پذيرش،صبر، اعتماد، بازبودن،رها سازي،آرامي، سخاوت، همدلي،سپاسگزاري، مهرباني عاشقانه و ملايمت .

هیمل اشتین، بیان می دارد که درمان کاهش استرس بر پایۀ ذهن آگاهی تاریخی طولانی از تحقیق دارد و در کاهش استرس و افزایش سلامتی روانی در جمعیت های مختلف در طول 3 سال گذشته، ثبات نشان داده است. همچنین ثابت شده است که کاربرد این درمان باعث کاهش یافتن کورتیزول  بزاق ؛ که نوعی واکنش به استرس می باشد, شده است . مطالعات جدید مراقبۀ ذهن آگاهی بر اساس رویکرد اصلی کابات- زین را برای درمان سوءمصرف مواد و نیز افسردگی، اضطراب و درد به کار برده اند.

محققانی دیگری از قبیل گراسمَن و همکاران ، گریسون و همکاران ، اسپکا و همکاران، و گرامر و همکاران، هم در پژوهش های خود به نتایج مثبت درمان MBSR بر افزایش سلامتی در آزمودنی ها دست یافتند.

منبع

صفرزاده،زیبا(1392)، اثربخشی درمان تلفیقی مدل ماتریکس وکاهش استرس برپایه ذهن آگاهی، پایان نامه کارشناسی ارشد،روانشناسی بالینی ،دانشگاه آزاداسلامی فارس

از فروشگاه بوبوک دیدن نمایید