ارزشیابی برنامه درسی آموزش عالی

یکی از عناصر مهم برنامه­های­­ درسی آموزش ­عالی ارزشیابی می­باشد، از طریق ارزشیابی از مراحل مختلف برنامه­ریزی­ درسی می­توان کارایی و اثر بخشی برنامه­های­ درسی را افزایش داد و نظامی برای بهبود مستمر برنامه­های­ درسی طرح نمود.

ارزشیابی از برنامه­های ­درسی ممکنست شامل ارزشیابی از یک برنامه کامل و یا ارزشیابی از جنبه کوچکی از یک برنامه کامل باشد،درارزشیابی ازبرنامه­های ­درسی و مواد ­­آموزشی نیزعمده­ترین ملاک، پیشرفت تحصیلی یا میزان یادگیری دانش آموزان یا دانشجویانست،نبایداز ارزشیابی بخشهای مختلف برنامه ­درسی غفلت ورزید.

ارزشیابی برنامه­ درسی و البته کل فرآیند آموزش، بعنوان جزیی از نظام، تحت تأثیر عوامل متعددی است، در عمل نیز چگونگی ارزشیابی از آموخته­ها در آموزش ­عالی معلول عوامل متعدد و فی­الواقع هم چگونگی اجرا و هم چگونگی استفاده از نتایج آن است. صرف­نظر از تأثیرات اهداف، شرایط یادگیرنده، معلم و منابع در آن نیز متأثر ازعواملی همچون فرهنگ سازمانی رایج و توقعات مدیران سازمانی (در سطوح مختلف) است، درنتیجه تغییردررویکردها و شیوه­های جاری آن منوط به تغییر همه جانبه در همه عوامل تأثیر­گذار بر آن می­باشد.

مفهوم ارزشیابی

ارزشیابی را در معنی عام تعیین ارزش و یا اهمیت یک چیز می­داند و به­صورت خاص­تر ارزشیابی را تعیین میزان موفقیت اولیه آنها می­داند . در فرهنگ دهخدا ارزیابی عمل یافتن ارزش هر چیز و ارزیاب کسی که ارزش هر چیزی را معین می­کند. شاید بتوان ادعا کرد که به تعداد صاحب­نظرانی که در این حوزه دارای نام و شهرت هستند، برای ارزشیابی نیز تعریف وجود دارد. این تعاریف در بسیاری از موارد به هم شبیه هستند و در مواردی نیز با هم تفاوت دارند. اولین تعریف رسمی از ارزشیابی به نام رالف­تایلر ثبت شده است. وی ارزشیابی را وسیله­ای جهت تعیین میزان موفقیت برنامه در رسیدن به هدف­های آموزشی مطلوب موردنظر می­داند. ارزشیابی به یک فرآیند نظامدار برای جمع­آوری، تحلیل و تفسیر اطلاعات گفته می­شود.

به این­ منظور که تعیین ­شود آیا هدف­های مورد­نظر تحقق یافته­اند، یا در حال تحقق یافتن هستند و به چه میزانی . ارزشیابی یعنی تعیین ارزش کردن، ارزشیابی آموزشی نظامدار در بر گیرنده سنجش رسمی ارزش پدیده­های آموزشی است .

ارزشیابی را جمع­آوری و استفاده از اطلاعات برای تصمیم­گیری درباره یک برنامه آموزشی می­داند. ارزشیابی را فرآیند تشخیص حیطه­های تصمیم­گیری مورد­نظر، انتخاب نوع اطلاعات مناسب، و گرد­آوری و تخلیص و تحلیل اطلاعات به­منظور تهیه گزارش مناسب برای تصمیم­گیری می داند .

دو تن از صاحب­نظران در حوزه ارزشیابی آموزشی گفته­اند در آموزش­ و ­پرورش، ارزشیابی به یک فعالیت رسمی گفته می­شود که برای تعیین کیفیت، اثر بخشی، یا ارزش یک برنامه، پروژه، فرآیند، هدف یا برنامه ­درسی به اجرا در می­آید .

اهمیت و ضرورت ارزشیابی

اگرچه ارزشیابی فقط یک هدف اساسی دارد (تعیین بهاء یا ارزش چیزی)، ولی نقش­های آن بسیار است. هدف اصلی ارزشیابی، قضاوت و داوری است. در ارزشیابی یک هدف این ­است که مشخص شود آیا اهداف مورد­نظر که از قبل تعیین شده است، تحقق یافته­اند؟ آیا عملکرد رضایت­بخش بوده است یا نه؟ نیاز به قضاوت و داوری می­باشد. هدف دیگر ارزشیابی فراهم نمودن اطلاعات برای تصمیم­گیری است. نقش مهم دیگر ارزشیابی تعیین ارزش خود برنامه­ درسی است. آیا برنامه­ درسی مقاصدی را که به خاطر آنها الگو­پردازی شده است برآورده می­کند؟ آیا برنامه­ درسی برای گروه معینی از دانشجویان که برایشان مورد استفاده قرار گرفته است مناسب می­باشد؟

در آموزش­ عالی که یکی از ارکان اساسی جامعه می­باشد؟ ضرورت استفاده از ارزشیابی کاملاً آشکار است. زیرا به کمک ارزشیابی می­توان این نهاد را به تناسب تغییرات اجتماعی درمسیر تحول و دگرگونی قرار داد ،

می­توان در رابطه با نیازهای جامعه برنامه­های آن را مورد قضاوت قرار داد، در راه بهبود آن کوشید. بعبارتی برای آنکه نظام آموزش­ عالی از پویایی لازم برخوردار باشد، یک نظام ارزیابی بعنوان زیر­نظام آن، باید عوامل اساسی را بطور مستمر مورد قضاوت قرار دهد و بازخورد آن را به تصمیم­گیرندگان عرضه کند.

با­توجه به اینکه ارزشیابی به مثابه یک تخصص است با این امر سرو­کار دارد که ارزش، کیفیت و اهمیت، میزان، درجه و یا شرایط پدیده­ها را مورد آزمایش و قضاوت قرار دهد و در طول اجرای برنامه به­طور مستمر انجام گیرد تا تطبیق عملکرد را با هدف برنامه میسر سازد.انجام ارزشیابی بعنوان یکی از فعالیت­های کلیدی در تکنولوژی آموزشی ضروری است و بدون آن نمی­توان به اهداف آموزشی دست یافت. ارزشیابی در مفهوم جدید خود بعنوان جزئی از فرآیند تعلیم­ و ­تربیت و وسیله مناسبی برای اصلاح هدف­ها، برنامه­ها، و شیوه­های تدریس شناخته شده است .

اهمیت و ضرورت ارزشیابی، در برنامه­ریزی ­درسی را از سه دیدگاه می­توان مورد توجه قرار داد:

  1. از نظر برنامه­ریزان­ درسی: تعیین ارزش خود برنامه ­درسی، یکی از نقش­های مهم ارزشیابی است. برنامه­ریزان نیاز به این دارند که بدانند آیا برنامه ­درسی، مقاصدی را که به­خاطر آنها طراحی شده برآورده می­سازد؟ آیا محتوا، از دانش و ساختار دانش مورد­نظر فراگیران به­خوبی تشکیل شده است؟
  2. از نظر اساتید: اساتید، در برنامه­ریزی تدریس و قضاوت درباره فعالیت­های آموزشی، به داشتن اطلاعات زیاد و معتبر، در زمینه آمادگی و پیشرفت تحصیلی دانشجویان، و اثر بخشی فعالیت­های کلاسی نیازمند هستند. ارزشیابی چنین اطلاعات و داده­هایی را در اختیار قرار می­دهد.
  3. از نظر دانشجویان: ارزشیابی مؤثر به بهبود یادگیری دانشجویان کمک می­کند. چرا که ضمن آگاهی دادن به فراگیران، در خصوص پیشرفت تحصیلی، دقت و تلاش آنان را افزایش داده و انگیزه آنان را ارتقاء می­بخشد. از طرفی فراگیران از طریق ارزشیابی، جنبه­های مثبت و منفی فعالیت­های یادگیری خود را خواهند شناخت و نسبت به رفع آنها اقدام خواهند کرد .

ضمن ارزشیابی، اجزاء وعناصر برنامه ­درسی، بررسی و نقادی می­شود.حیات برنامه ­درسی به ارزشیابی بستگی دارد. بعلت عدم ارزشیابی درست از برنامه­ درسی ممکنست دو اتفاق در عرصه آموزش رخ دهد:

اول اینکه ممکن است برنامه ­درسی معیوب و مسئله­دار سالها جزو برنامه باقی بماند و استاد، دانشجو را تحت فشار روانی قرار دهد. در این حالت برنامه به صورت باری نا­عادلانه بر دوش دانشجویان سنگینی می­کند.

دوم اینکه ممکن است بر اثر ارزشیابی­، انتقادهای وارد بر برنامه، روشن و برطرف نشود. بنابراین می­توان گفت عدالت یادگیری از طریق ارزشیابی در برنامه ­درسی تحقق می­یابد .

منبع

سنچولی،محمود(1394)، ارزشیابی برنامه درسی دانشگاه فرهنگیان،پایان نامه کارشناسی ارشد،علوم تربیتی مدیریت آموزشی، دانشگاه سیستان بلوچستان

ازفروشگاه بوبوک دیدن نمایید

 

اگر مطلب را می پسندید لطفا آنرا به اشتراک بگذارید.

دیدگاهی بنویسید

0