نحوه پذیرش دانشجو دکتری

در برخی کشورها قوانین پذیرش دانشجوی دکترا، سخت و در برخی دیگر، غیررسمی و بدون قاعده خاص بوده و دانشجو با یافتن یک استاد راهنما، میتواند دوره دکترا را شروع نماید. حتی در بعضی کشورها ورود به دوره دکترا بدون نیاز به گذراندن مقاطع قبلی، امکانپذیر است. در ایران پذیرش دانشجوی دکترا با برگزاری آزمون چندمرحلهای زبان انگلیسی، آزمون کتبی و مصاحبه همراه بوده و رقابت سنگینی بر آن حکمفرماست. از نظر وضعیت شغلی و هزینه تحصیل، در بعضی کشورها دانشجو همانند یک عضو هیئت علمی جزء، به امور آموزشی و پژوهشی گروه کمک کرده و از بعضی مزایای یک عضو هیئت علمی برخوردار است اما حقوق دریافت نمیکند.

در برخی دیگر، طی یک قرارداد در قبال فعالیتهای آموزشی پژوهشی به دانشجو حقوق پرداخت می شود. در بعضی کشورها کلیه هزینههای تحصیل دانشجو در قالب شهریه از دانشجو دریافت میگردد.اعطای وام یا بورس تحصیلی نیز در بسیاری کشورها دیده میشود. تحصیل پارهوقت برای کارکنان مؤسسات و تأمین هزینه تحصیل توسط آن مؤسسات نیز رایج است. در کشور ما برای اکثر دانشجویان دکترا تحصیل رایگان بوده و در قبال حضور تمام وقت دانشجو و مشارکت وی در امور آموزشی و پژوهشی گروه، حقوق پرداخت می گردد.

در ایران آموزش دکترا از همان ابتدا مبتنی بر درس بوده است. در دو دهه گذشته تربیت دانشجویان دکترا در کشور با هدف تامین هیئت علمی دانشگاهها صورت گرفته و غالب فارغالتحصیلان آن جذب دانشگاهها شدهاند. ظرفیت محدود پذیرش دانشجوی دکترا، فرار مغزها را تشدیدکرده و با کاهش نیاز بسیاری دانشگاههای کشور به اعضای هیئت علمی، مشکل اشتغال به دانش آموختگان دکترا کشور نیز در حال سرایت است. از طرف دیگر رویکرد تربیت دکترا در کشور در جهت رفع نیازهای جامعه نیست. ارتباط صنعت و دانشگاه در کشور از وضعیت مطلوبی برخوردار نبوده و بخش عمده تولیدات علمی کشور معطوف به تولید، افزایش ثروت و توسعه پایدار اقتصادی نمیباشد.

آزمون دکتری(Ph.D) بصورت نيمه متمركز به منظور تأمين اهداف زير برگزار ميگردد:

عدالت آموزشي و فرصت برابر براي متقاضيان ورود به دوره دكتري
سنجش علمي داوطلبان ورود به دوره دكتري
ايجاد وحدت رويه و هماهنگي دانشگاه با سياستهاي وزارت علوم در پذيرش دانشجو
كمك به دانشگاه براي پذيرش دانشجويان مستعد در دوره دكتري
كمك به مؤسسات و وزارتخانه ها جهت ارزشيابي متقاضيان استخدام آنها
كاهش هزينه اجراي آزمو نهاي موازي و جلوگيري از اتلاف منابع
جلوگيري از شركت متعدد داوطلب در آزمو نهاي مختلف

امروزه سرمايه هاي فكري بيش از هر زمان ديگر به عنوان اصلي ترين سرمايه در هر كشور شناخته مي شوند و در قالب سرمايه انساني، سرمايه اجتماعي و سرمايه سازماني خود را آشكار مي سازند. جامعه امروز مجموعه اي از سازمان ها است كه در بهترين شكل تحت عنوان سازمان هاي علمي تبلور مي يابند. از جمله ويژگي هاي اين سازمان ها وجود حساسيت زياد آنها به محيط و برقراري ارتباطسازنده با آن است، و دانشگاه ها به عنوان اصلي ترين مراكز علمي كشورمي بايست در اين راستا پيشگام باشند.

بررسی نتایج حاصل از مرور ساختاریافته مدلهای مختلف آموزش دکترای تخصصی در کشورهای برتر دنیا نشان میدهد که مدل غالب تربیت دانشجو، مدل پژوهش محور است؛ هرچند قوانین و نحوه پیادهسازی این مدل درکشورهای مختلف متنوع بوده و دستخوش تحولاتی شده است. این نکته نیز قابل ذکر است که حتی در معدود دانشگاههایی هم که از نظامهای آموزشی غیر از مدل پژوهشمحور استفاده میشود، شاخصهای درسمحور کمرنگ گردیدهاند. با درنظرگرفتن این موضوع که در اکثر این دانشگاهها هدف از تحصیلات تکمیلی و خصوصا تحصیل در دوره دکترای تخصصی، تربیت پژوهشگران توانا درگرایشهای خاص رشتهای است که توامندی گسترش مرزهای دانش را داشته باشند، گرایش به مدل پژوهشمحور که با تنوع زیاد در بهرهگیری از این مدلها همراه گردیده است قابل توجیه است.

در این میان روشن بودن و شفافسازی وظایف اساتید، دانشجویان و سایر افرادی که با تحصیلات تکمیلی در ارتباط هستند همچون کمیتههای تحصیلات تکمیلی سبب حرکت این دانشگاهها به سمت تربیت پژوهشگران با قابلیتها و توامندیهای قابل قبول شده است. هرچند این نکته را نیز نباید از نظر دور داشت که در قریب به اتفاق این دانشگاهها اختیارات اساتید راهنما بسیار گسترده است. در تمامی دانشگاههای مورد بررسی پیششرط پذیرش دانشجو، حتی در دورههای درسمحور، انتخاب دانشجو برای تحصیل در دوره دکترای تخصصی توسط استاد راهنما است. البته نباید از نظر دور داشت که تنها افرادی میتوانند راهنمایی پایان-نامه دوره دکترای تخصصی را برعهده بگیرند که دارای سطح علمی بالا باشند و یا به درجه استادی رسیده باشند. اختیارات اساتید راهنما تا به آنجا است که انتخاب دروس اختیاری، ارزیابی دورهای و میزان پیشرفت دانشجو، اجازه دفاع از پایاننامه و حتی ممانعت از ادامه تحصیل نیز با نظر مستقیم استاد راهنماست.

منبع

احمدی سرشت،زکیه(1391)، شیوه های پذیرش دانشجوی دکتری،پایان نامه کارشناسی ارشد،رشته سنجش واندازه گیری،دانشگاه روانشناسی وعلوم تربیتی علامه طباطبایی

از فروشگاه بوبوک دیدن نمایید