« بیشتر تلاش می کنیم تا با ما مطمئن پژوهش کنید. »مبانی کلی اعتیاد به اینترنت ؛ تعریف، شیوع، عوامل موثر
تحقيقات علمي بسياري، درباره تأثير تكنولوژيهاي جديد بر سلامت رواني وچگونگي ايجاد علائم اختلال يا پريشانيهاي رواني انجام گرفته است . اينترنت قبل از آن كه در دسترس عموم قرار گيرد بيشتر به عنوان وسيله‌ای براي مكاتبات محرمانه براي دستيابي به روابط مطرح بود. سپس به صورت وسيعي رشدكرد و تبديل به وسيله‌ای ضروري در زندگي ما گرديد. با وجود آن که نمی توان، از نظر دور داشت که استفاده از اینترنت در دنیاي امروز یک ضرورت است، اما، این ابزار میتواند، علاوه بر به کارگیري درست و بجا به صورت نادرست و نا بجا مورد استفاده قرار بگیرد و شرایطی را فراهم آورد، که ترك آن مشکلاتی را براي کاربر به وجود آورد. اعتیاد اینترنتی یک اعتیاد رفتاری یا غیرشیمیایی است که تعامل انسان, ماشین را در بر می‌گیرد، که مزمن، فراگیر و عود کننده است .
امروزه اعتياد به اينترنت يك اختلال روا نشناختي در علم روانشناسی و پزشكي مطرح شده است به طوري كه متخصصان باليني مواردي از اين اختلال را در كلينيكهاي خود گزارش ميكنند و اين اختلال، به عنوان شكل جديدي از اعتياد در سالهای اخير توجه پژوهشگران را در حوزه‌ی روان شناسي، روان پزشكي، جامعه شناسي و حوزه هاي علمي ديگر به خود جلب كرده است. اعتياد به اينترنت مشكلي است كه در جوامع و فرهنگ هاي مختلف به چشم می‌خورد در جامعه امروز ما استفاده از فضاي مجازي در ميان همه گروههاي اجتماعي اعم از زن و مرد و پير وجوان، با سواد و بي سواد از جذابيت خاصي برخوردار است به گونه‌ای كه استفاده از اين تكنولوژي امري اجتناب ناپذير گرديده و زندگي را براي كساني كه به آن خو گرفته‌اند دشوار می‌سازد. شيوع اين مسئله باعث شده است كه شناسايي علل، پيامدها و عوارض آن توسط محققان و متخصصان، پيگيري و مورد پژوهش قرار گيرد.
متاسفانه مبتلايان ايراني كمتر حاضرند به مشكل خود اعتراف كنند و محرك اصلي آنها براي مراجعه به متخصصين عمدتاٌ بحران‌هایی است كه در مسايل خانوادگي، تحصيلي و شغلي آنها رخ میدهد و دانش آموزان و دانشجويان از مهم ترين اقشار آسيب پذير نسبت به اعتياد اينترنتي هستند. بى شك، رشد روزافزون اينترنت فوايد و اهمیت غیر قابل انكارى دارد، چندان كه در دوران حاضر، نقش محورى اينترنت چنان اساسى است كه بدون آن امكان برنامه ريزى، توسعه و بهره ورى در زمینه های فرهنگی، اجتماعى، اقتصادى و علمى درجهان آينده امكان پذير نخواهد بود. با وجود اين، نبايد از پیامدهای ناگوار و مخرب آن به ويژه در زمینه های اجتماعى و فرهنگی غافل ماند. از جمله آسیب های اجتماعي عصر حاضر پديده شوم اعتیاد اينترنتي مي باشد که بايد مواظب بود جوانان در عین اشتیاق و علاقه مندي به استفاده از اينترنت دچار آن نشوند که این مهم با آموزشهای لازم از طريق سازمان های ذي صلاح بايد صورت پذيرد. آگاه نمودن والدين وخانواده ها نیز از جمله راهکارهایی است که اغلب خانواده ها بر کار جوانان خود در استفاده از اينترنت دارا نیستند که بايد از طريق سازمان های تبلیغاتي همچون رسانه های گروهی صورت گیرد.
به نظرمیرسد اینترنت هر روز قسمت بیشتری از زندگی روزانه مردم را اشغال مینماید. در سال ها ی اخیرگزارشهایی مبنی بر اعتیاد کاربران به اینترنت داده میشود . برای بسیاری از مردم مفهوم و تعریف اینترنت قابل قبول نیست و اعتیاد را وابستگی به داروها و الکل میدانند. به تدریج اعتقادات در مورد رفتارهایی که بطور بالقوه اعتیاد آورند ، رشد مینماید که شامل استفاده از سایت های اینترنت ، بازی ها ي کامپیوتری و تلفنهاي همراه مي باشد و به عنوان اعتیاد ارتباطی شناخته میشود ریشه این عمل فرار از مشکلات شخصی است .متنوع بودن قسمت های مختلف اینترنت ، فرصتي برای فرار از مشکلات عاطفي مانند افسردگی ، استرس ،اضطراب، مشکلات ارتباط با دیگران فراهم می آورد .
شیوع
شیوع اعتیاد اینترنتی معلوم نیست، زیرا از پرسش نامه ها، ملاک ها و آستانه‌های مختلفی استفاده شده است ، اما به نظر میرسد که در کشورهای اسیایی و در نوجوانان پسر 12 تا 20 ساله از همه بالاتر است. شیوع نقطه‌ای در نوجوانان 15 تا 19 ساله در یک تحقیق آسیایی با استفاده از آستانه پنج ملاک، 4/8 درصد در پسرها و 5/4 درصد دردخترها بود. محققان بر اين باورند كه امروزه موضوع شيوع اعتياد به اينترنت در جوانان، میتواند به منزله بحراني جدي در زندگي فردي و اجتماعي آنان مورد بحث قرار گيرد. در ایران آمار کاربران اینترنت افزایش روز افزون داشته است ، به طوری که برپایه گزارش وزارت ارتباطات وفناوری اطلاعات ، تنها در چند سال اخیر شمار کاربران اینترنت در کشور بیست و پنج برابر شده است .
معمولا کاربران وابسته 40 تا80 ساعت از اینترنت استفاده می‌کنند حتی در مواردی وجود دارد که یک جلسه 20 ساعت طول میکشد. در برخی زمینه یابی‌های مشخص 53 درصد افراد وابسته به اینترنت در اثر استفاده افراطی از اینترنت روابط نامزدی و والدین و دوستی شان مختل شده و به مرور زمان به جای ارتیاط با افراد زندگی واقعی شان به اوقات تنهایی در جلوی کامپیوتر افزوده اند . كيسلر و بسيلر، معتقدند اين موضوع كه آيا اينترنت تأثير اجتماعي مثبت و يا منفي دارد، به چگونگي بهره گيري از اينترنت و آنچه را كه افراد از دست می‌دهند تا به اينترنت بپردازند بستگي دارد، ايشان معتقدند كه آساني ارتباط هاي اينترنتي، افراد را وا می‌دارد تا زمان بيشتري را به تنهايي بگذرانند؛ به صورت آن لاين با غريبه ها صحبت كنند و ارتباط سطحي برقرار سازند و اين كارها را به قيمت از دست دادن گفت وگوهاي رو در رو و ارتباط هاي فاميلي و دوستانه انجام دهند.
به گزارش بولتن نیوز، به نقل از بازار خبرجمعیت فعلی دنیا رقمی بالغ بر 1/7 میلیارد نفر برآورد میشود که طبق آمار سازمان بین المللی ارتباطات درحال حاضر 39 درصد از آنها به اینترنت دسترسی دارند. 77 درصد آمار کاربران اینترنت در کشورهاي پیشرفته حضور دارند. اروپا با 75 درصد کاربران بیشترین تعداد را در اختیار دارد. طبیعی است کشورهایی که جمعیت بیشتري دارند، از شانس توزیع آمار بیشتري نیز برخوردارند. مثلاً چین به عنوان پرجمعیت ترین کشوردنیا داراي بیشترین تعداد کاربر میباشد، امادرحقیقت روش بهینه آمارگیري، روش درصد از کل جمعیت است.
اعتیاد به اینترنت و علایم آن:
در پژوهش گریفتس ، ملاكهاي تشخيصي براي اعتياد رفتاري :
- برجستگي: اين امر زماني رخ میدهد كه فعاليت معيني مهمترين فعاليت زندگي يك شخص و بر تفكر ؛ اشتغال فكري و تحريف شناختي ، احساس ؛ ولع داشتن و رفتار ؛ خراب شدن رفتار اجتماعي فرد تسلط دارد.
- تغيير خلق شامل تجربيات ذهني مانند جنب و جوش و نشئگي كه افراد در اثر مشغول شدن به آن رفتار معين بروز ميدهند و ميتواند به عنوان يك رفتار مواجهه‌ای در نظر گرفته شود. يعني فرد به علت انجام آن رفتار در يك حالت آرام بخش يا تخديركننده قرار ميگيرد .
- تحمل: اين مورد شامل فرايندي است كه در آن نياز به انجام آن رفتار به طور گسترده و روزافزون براي رسيدن به رضايت بيشتر است.
- نشانه هاي كناره گيري يا ترك شامل احساسات ناخوشايند ؛ نظير بدخلقي يا بي قراري ، يا اثرات فيزيكي ناخوشايندي هستند كه وقتي آن رفتار معين ادامه نمي يابد يا ناگهان كاهش مييابد در فرد ديده میشود.
- تعارض حالت شامل به وجود آمدن تعارض بين معتاد و افرادي كه با او سروكار دارند ؛ تعارض ميان فردي يا در درون خود فرد ؛ تعارض درون فردي است كه در ارتباط با يك فعاليت معين وجود دارد.
- بازگشت شامل تمايل براي تكرار حالتهاي قبلي فعاليت معين است بعد از زماني كه شخص آن رفتار را انجام ندهد، معرفی شدهاند.
از نظر سولر، اشتیاق و علاقه فرد به اینترنت از نظر آسیب شناختی میتواند سالم، اعتیاد آور یا چیزی بین این دو باشد، او به هشت عامل اشاره میکند که میتواند به شفاف سازی سالم یا ناسالم بودن فعالیت‌ها در اینترنت کمک کند :
تعداد و نوع نیازهای موجود : نیازها ممکن است روانشناختی، بین فردی، درون فردی ویا معنوی باشند که از طریق کوشش‌های اینترنتی نشان داده میشوند. میزان محرومیت از نیازهای اساسی، هرچه یکی از نیازهای اساسی ناکام بماند یا انکار یا نادیده گرفته شود آمادگی فرد برای اینکه آن را در هر جا و از هر راهی ارضا کند بیشتر میشود.
نوع فعالیت اینترنتی: از نظر نوع تاثیر بر نیازها، فعالیت اینترنتی بسیار زیاد و گوناگون اند، محیط‌هایی که امکانات مختلفی دارند میتوانند طیف وسیعی از نیازها را مخاطب خود قرار دهند و در نتیجه جذاب تر باشند و چون محیط سایبر متنوع و به آسانی قابل دسترسی است میتواند مستعد ارضای چنین نیازهایی باشد به ویژه وقتی که فرد در ارضای نیازهای اساسی اش در زندگی محرومیت دارد.
تاثیر فعالیت اینترنتی، سلامت و تندرستی، موفقیت در کار و داشتن روابط خشنود کننده با همسالان و دوستان و غیره… . همگی از خصوصیات مهم کارکرد انطباقی است اینکه این ویژگی‌ها تا چه اندازه به وسیله استفاده از اینترنت در معرض آسیب قرار میگیرند و تا چه اندازه از بین می‌روند عمق آسیب شناسی اینترنت را نشان میدهد.
احساسات درونی پریشانی و اضطراب :احساسات رو به افزایش افسردگی، نا امیدی و سرخوردگی و خود بیگانگی گناهکاری و شرمساری و خشم ممکن است از علایم هشدار دهنده استفاده آسیب زای اینترنت باشد، فردی که احساساتش با محیط سایبر پیوند خورده است زندگی شخصی اش اغلب از فعالیت‌های اینترنت متاثر میشود.
سابقه و مرحله درگیری با اینترنت : کاربران جدید ممکن است فریفته فرصت‌هایی شوند که فضای مجازی اینترنت فراهم می‌اورد اما کم کم تازگی و جذابیت عیاشی اینترنتی کاهش می‌یابد و با رسیدن به مرحله اعتیاد، ممکن است وظایف فرد در زندگی واقعی اش مختل شود کاربران قدیمی تر دام‌هایی را که ممکن است آنها را تطمیع کند و احساسات شدید عاطفی آنها را برانگیزد، می‌شناسد و این فهم به آنها برای استفاده متعادل تر کمک میکند.
آگاهی از نیازها : هر چه فرد انگیزه هایش را بیشتر درک کند فضای مجازی توان خود را برای هدایت فرد به سمت استفاده بی حد و اندازه از اینترنت بیشتر از دست میدهد. پیگیری و نیازهاو خواسته‌های سرکوب شده جهان واقعی در فضای مجازی، فقط نوعی تخلیه احساسی است که در واقع تکرار نوعی اجبار است و به طور پایان ناپذیری ادامه می‌یابد و رفع نیازهای اساسی به معنای آن است که فرد بخشی از تعارض‌ها و محرومیت‌های مرتبط با آن نیازها را به وسیله فهم و درک خود آگاه آنچه به بقایای نیازها منجر میشود حل کند. در مقابل پرده پوشی و انکار آشکار این نیازها به رفتاری اعتیاد گونه می‌انجامد و فقدان بینش و خود آگاهی به نیازهای اساسی را نشان میدهد.
عادل و انسجام زندگی شخصی و فضای مجازی : در شرایط مطلوب، میزان تعهد به فعالیت‌های آنلاین با فعالیت‌های آفلاین، دوستان و خانواده در تعادل است هر دو جهان مجازی و واقعی با هم کامل میشوند یعنی فعالیت‌های آنلاین به جهان واقعی آورده میشوند، برای مثال با دوستان و خویشاوندان خود از طریق اینترنت رابطه برقرار می‌کنیم استفاده آسیب گونه از اینترنت بیشتر نتیجه این است که زندگی مجازی به طور کامل از جهان واقعی جدا میشود.
منبع
رستمی،پریناز(1394)، رابطه ابرازگری هیجانی، کنترل هیجانی و سیستمهای مغزی/ رفتاری با نشانگان اعتیاد به اینترنت، پایان نامه کارشناسی ارشد،روانشناسی عمومی،دانشکده خوارزمی
از فروشگاه بوبوک دیدن نمایید
دیدگاهی بنویسید