« بیشتر تلاش می کنیم تا با ما مطمئن پژوهش کنید. »عدالت سازمانی
عدالت سازمانی
نظريه پردازان علوم شناختی، رفتار را تابعی از باورها، انتظارات و ارزشها وساير ادراکات ذهنی انسان مي دانند، به بيان ديگر رفتار ناشي از انتخاب آگاهانه و منطقی انسان است. نظريه برابری يکی از نظريه های شناختی انگيزش کاری به شمار مي آيد و بر اين پيش فرض استوار است که شناختهای کارکنان رمز درک انگيزش آنان است.سازمان سيستمی اجتماعی است که حيات و پايداری آن به وجود پيوندی قوی بين اجزا و عناصر تشکيل دهنده آن وابسته است. ادراک بي عدالتی اثرات مخربی بر روحيه کار جمعی دارد، زيرا اهتمام نيروی انسانی وانگيزش کارکنان را تحت الشعاع خود قرار می دهد. بی عدالتی و توزيع غير منصفانه دستاوردها و ستانده‌های سازمان روحيه کارکنان راتضعيف می کند و روحيه تلاش و فعاليت آنها را تنزل می دهد. بنابراين، رعايت عدالت رمز بقا وپايداری جريان توسعه وپيشرفت سازمان وکارکنان است.
بنابراين ازجمله وظايف اصلی مديريت، حفظ وتوسعه رفتارهای عادلانه درمديران، و احساس عدالت در کارکنان است. رعايت عدالت بويژه در برخی رفتارهای مديريت با کارکنان (توزيع پاداشها، روابط سياسی، ارتقاها وانتصاب) برای کارکنان حائز اهميت است. در فراگرد توسعه رفتارهای عادلانه و مهم ترازآن شکل دادن احساس عدالت در کارکنان، شناخت چگونگی تاثيرگذاری رفتارهای مبتنی بر عدالت بر رفتارهای سازمانی و از آن جمله تعهدسازمانی، رضايت‌شغلی، رفتار شهروندی سازمانی و… حائزاهميت است.
يکی از عوامل سلامتی موسسات اجتماعی عدالت محسوب می شود. عدالت سازمانی و حيطه های مختلف آن پيش بينی کننده بسياری از متغييرهای سازمانی مي باشند. عدالت در سازمان بيانگر ادراک کارکنان از برخورد منصفانه در کار است که خود به شناسايي چند جزء متفاوت از عدالت در سازمان منجر می گردد: عدالت توزيعی ، عدالت رويه ای، عدالت تعاملی که محققان در بررسی های اخير عدالت تعاملی را به دو جزء متفاوت عدالت بين فردی و عدالت اطلاعاتی تقسيم کرده‌اند.
درآخرين دهه قرن بيستم بيشتر توجهات انديشمندان و پژوهشگران حول محور عدالت سازمانی به عنوان يک مفهوم مهم و موضوع اصلی پژوهش در روانشناسی صنعتی و سازمانی بوده است، عدالت در سازمان بيانگر برابری و لحاظ رفتار اخلاقی در يک سازمان است، عدالت سازمانی با فرآيندهای حياتی سازمان مثل تعهد و عملکرد مرتبط است.براساس تحقيقاتی موجود، تاکنون حداقل سه نوع عدالت از جانب صاحبنظران و محققان اين حوزه پذيرفته شده است.
عدالت توزيعي و عناصرآن: به نگرشها و تفکرات کارکنان در خصوص مناسب بودن ستاده ها و دريافتی هايشان اشاره دارد. عدالت توزيعی برطبق ارزشها پيش بينی مي‌شود.محققين اتفاق نظر دارند که اثر بخشی سازمانی نتيجه عدالت توزيعی است. به عبارتی، عدالت توزيعی بيانگر ادراک فرد از ميزان رعايت عدالت در توزيع و تخصيص منابع و پاداشها است. سه قاعده در عدالت توزيعی مورد توجه است: 1. مساوات – هرعضو گروه اجتماعی نتيجه يکسانی را دريافت کند؛ 2. نياز – نيازمندترين فرد بيشترين ميزان جبران را دريافت کند؛ 3. عدالت وانصاف – جبران عادلانه مبتنی بر سهم يا آورده های هر يک از افراد صورت گيرد.
عدالت رويه‌ای و عناصرآن: در پی اثبات عدم توانايی نظريه برابری و ديگر مدلهای عدالت توزيعی در شرح عکس العمل ها به ادراکات آنها در زمينه عدم عدالت، مطرح شد اين نوع عدالت، به انصاف ادراک شده از رويه ها و فراگردهايی که توسط آنها، پيامدها تخصيص می‌يابند، اشاره دارد.عدالت رويه‌ای به عادلانه بودن روشهای مورد استفاده برای تعيين پيامدهای شغلی اشاره دارد.نظريه عدالت رويه ای درپی يافتن علل عادلانه يا نا عادلانه دانستن رويه ها و آثار ناشی از آن، از سوی افراد است.طبق پژوهش‌هايی افراد رويه هايی را عادلانه مي‌دانند که با قواعد شش گانه سازگار باشد: 1.متناقض يکديگر نباشند؛ 2. از تعصب به دور باشند؛ 3. دقيق باشند؛ 4. قابل اصلاح باشند؛ 5. بيانگر تمام نظرات افراد ذينفع باشند؛ 6. مبتنی بر استاندارد های اخلاقی باشند.
عدالت تعاملي وعناصرآن: برمبنای انصاف ادراک شده از ارتباطات بين شخصی مرتبط با رويه های سازمانی و کيفيت ارتباطات بين شخصی همچنين رفتار سازمان توام با احترام باشد، تعريف می شود. مطالعات تجربی گوناگونی نشان می دهند که : 1. افراد منصفانه بودن رويه های رسمی را از منصفانه بودن برخورد ها از روابط متقابل شخصی تميز می دهند؛ 2. عدالت تعاملی بر نگرشها و رفتارهای گوناگون کارکنان اثر می گذارند.
منبع
متدین، ا.(1390). رابطه عدالت سازمانی ادراک شده باتعهدسازمانی در میان دبیران زن و مرد شهرستان نقده، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده ادبیات ادبیات و علم انسانی دانشگاه ارومیه.
دیدگاهی بنویسید