« بیشتر تلاش می کنیم تا با ما مطمئن پژوهش کنید. »طبقه بندی راهبردهای مقابلهای
برای طبقه بندی فرایند مقابلهای دو رویکرد عمده وجود دارد؛یکی ازاین دو رویکردها برجهت گیری و فعال بودن شخص در پاسخ گویی به عامل تنش زا تاکید دارد.این رویکرد درصدد پاسخ گویی به این سوال است کهایا شخص میتواند به مسلئه نزدیک شود و به طور فعال کوشش کند که تا آن راحل کندیا از آن اجتناب کند و بیشتر بر مهار هیجانات مرتبط با آن متمرکز است؟در رویکرد دوم، برسبک مقابلهای تاکید میشود. دراین رویکرد بهاین مسئله پرداخته میشود کهایا فرد با استفاده روشهای شناختی با رویدادهای تنش زا مواجهه میشودیا از روشهای رفتاری استفاده میکند؟باترکیباین دو رویکرد به مفهوم منسجم تری دست خواهیمیافت،یعنی میتوان جهت گیری فرد نسبت به عامل تنش زا را در نظرگرفت و مقابلهای را به دو حیطهی اجتنابی و گرایشی تقسیم کرد هرکدام ازاین دو حیطه شامل طبقاتی است که منعکس کنندهی مقابلهای رفتارییا شناختی است که برمبنای ان چهارنوع اساسی فرایند مقابلهای دسترسی خواهیم داشت.این موارد عبارتند از:مقابلهایی شناختی-گرایشی ، مقابلهای رفتاری-گرایشی ، مقابلهای شناختی-اجتنابی ومقابلهای رفتاری ,اجتنابی.
مقابلهای شناختی ,گرایشی عبارت است ازتجزیه وتحلیل شناختی وارزیابی مجددموقعیت تنش زا، پذیرش مسولیت وخویشتن داری. فرایندهای شناختی مواردی نظیر توجه به جنبهای از موقعیت درهنگامرویارویی با مشکل بهره گیری ازتجربیات گذشته، پذیرش واقعی بودن موقعیتت ودرعین حال بازسازی وسازمان دهی مجددآن برای پاسخی مطلوب راشامل میشود .مقاله رفتاری-گرایشی شامل جست وجوی راهنمایی وحمایت وبه کارگیری روشهای مناسب از قبیل مقابلهای مبتنی برحل مسئله دررویارویی مستقیم بایک رویداد وپیامدهای آن است. مقابلهای شناختی-اجتنابی پاسخهایی را دربرمیگیرد که هدف آن انکاریابه حداقل رساندن آسیبهاییک بحرانیا پیامدهی آن است. بااین که فردموقعیت را همان گونه که وجود داردمیپذیرد، اما آن را تغییرناپذیرفرض میکند. مقابلهای رفتاری-اجتنابی شامل رفتارهای جایگزین است، بهاین نحو که شخص سعی میکند در فعالیتهای جدید درگیر شود و آن فعالیتها را به عنوان جایگزین فقدانهای ناشی از بحرانها کند و منابع ارضای جدیدی را ابداع کرده وجایگزین منابع قبلی کند.این روش موااردی ازقبیل برون ریزی کامل احساسیاس وخشم، انجام رفتاری که ممکن است به طور موقت تنش را کاهش دهد، مانندمصرف داروهای آرام بخش . روی آوردن به الکل ومواد مخدر رانیز شامل میشود.
فولکمن، لازاروس وسایرین با توجه به گستردگی و گوناگونی پاسخهای مقابلهای، جهت درک شیوههای مقابلهای که مردم از آنها استفاده میکنند، طبقه بندیهایی را پیشنهاد دادند.یکی از جدیدترین و مشهورترین مفهوم سازیهای شیوههای مقابلهای بین دو روش مقابلهای تمایز قائل میشود: روشهای مقابلهای مسئله محور و هیجان محور. مقابلهای مسئله محور مستلزم تلاشهای فعال برای مواجهه با محرک تنش زا است. یک نمونه از مقابلهای مسئله محور مسئله گشایی فعال است که مستلزم تلاش برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد مسئله وتدبیرها وراه حلهای موجود جهت مقابلهای باآن میباشد. از طرف دیگر، مقابلهای هیجان محور به تلاشهایی اشاره میکند که مستقیماً در پی حل مسئله نبوده بلکه بر مدیریت واکنشهای هیجانی متمرکز است واز ارزیابیهای اولیه وثانویه ناشی میشود.یک نمونه از مقابلهای هیجان محور، فرار یا اجتناب است که میتواند مصرف الکلیا سایر داروها واجتناب هیجانی از مشکل واقعی را ایجاب کند . در رفتار مقابلهای متمرکز بر مسئله، برای تغییر مستقیم عوامل تنش زا وارد عمل میشویم، در حالی که در رفتار مقابلهای متمرکز بر هیجان، توجه ما بیشتر به تغییر احساسات معطوف به آن است. در مقابلهی متمرکز بر هیجان، توجه ما بیشتر به تغییر احساسات معطوف به آن است. در مقابلهی متمرکز بر هیجان فرد بیشتر از راهبردهای زیر برای کنترل احساسات خود استفاده میکند:
- به خود اجازه میدهد که احساساتش بیرون ریخته شود؛
- برای کاهش تنش خود سعی میکند، بیشتر بخورد، بیشتر سیگار بکشد،یا اعمال دیگری نظیر اینها انجام دهد؛
- احساسات خود را به دیگران بروز نمیدهد و درون ریزی میکند.
- در مقابلهی متمرکز بر مسئله نیز فرد ترجیح میدهد که بیشتر از راهبردهای زیر برای تغییر موقعیت بهره گیرد:
- ابتدا برنامهای به منظور تغییر مشکل طرح ریزی کرده و سپس بر اساس آن عمل میکند،
- در برابر عوامل تنش زا مقاومت کردهیا به مبارزه برای تغییر آنها میپردازد؛
- سعی میکند اطلاعات خود را دربارهی مشکل افزایش دهد؛
- دربارهی مشکل و نحوهی حل آن با همسر، دوستان، مشاور ویا افراد دیگری صحبت میکند.
اگرچه ما بیشتر، از راهبرد خاصی برای موقعیتهای معینی استفاده میکنیم، اما رفتار مقابلهای متمرکز بر مسئله، در مورد حوادثی که فراتر از توانایی و کنترل ما نیستند، بهتر عمل میکند. گاهی میتوانیم با اتخاذ چند فعالیت، مشکل را بهبود بخشیم و آن را برطرف کنیم. به عبارت دیگر، وقتی ما حادثهای را به عنوان حادثهی قابل کنترل ارزیابی میکنیم، تمایل به استفاده از رفتارهای مقابلهای متمرکز بر مسئله داریم. اما در موقعیتهای دیگری که میدانیم عملکرد اثر مفیدی را به وجود نخواهد آوردیا حتی ممکن است موقعیت و مشکل را بدتر سازد، ترجیح میدهیم که از رفتار مقابلهای متمرکز بر هیجان استفاده کنیم . تلاشهای بعدی برای توصیف روشهای مقابلهای، از تمایز بین مقابلهای مسئله محور و هیجان محور حمایت کرده . اما همچنین سایر شیوههای مقابلهای را تعریف کردهاند . یک مدل سه عاملی شامل رفتار فعال ؛یک شکل از مقابلهی مسئله محور ، اجتناب ؛یک شکل از مقابلهی هیجان محور و روشهای شناختی فعال مقابلهای توسط بیلینگز وموس ، ارائه شد و با مدل فولکمن ولازاروس مطابقت دارد .
به نظراندلر و پارکر، نیز راهبردهای مقابلهای را میتوان به سه دسته تقسیم کرد:
- راهبرد تکلیف مدار:این راهبرد مستلزم حصول اطلاعات دربارهی موقعیت تنش زا و پیامدهای احتمالی آن است. افرادی که ازاین راهبرد استفاده میکنند، تلاش میکنند تا فعالیتهای خود را با توجه به اهمیت آن اولویت بندی کنند و با مدیریت زمان به انجام به موقع فعالیتها مبادرت میورزند.
- راهبرد هیجان مدار: این راهبرد مستلزمیافتن روشهایی برای کنترل هیجانها و تلاش برای امیدوار بودن به هنگام مواجهه با موقعیتهای تنش زاست. افرادی که ازاین راهبرد استفاده میکنند، ضمناینکه بر هیجانات خود کنترل دارند، ممکن است احساساتی چون خشمیا ناامیدی را نشان دهند.
- راهبرد اجتناب مدار:این راهبرد مستلزم انکاریا کوچک شمردن موقعیتهای تنش زاست. افرادی که ازاین روش استفاده میکنند، هشیارانه تفکرات تنش زا را واپس رانی کرده و تفکرات دیگری را جایگزین آن میکنند .
به طور کلی، هنگامیکه افراد بتوانند به طور منطقی موقعیتهای تنش زا را طبقه بندی کنند، راهبرد تکلیف مدار بیشترین تاثیر را دارد، ولی در صورتی که افراد نتوانند موقعیتهای تنش زا را پیش بینی و برای آن راه حلهایی اتخاذ کنند، راهبرد هیجان مدار موثرتر واقع میشود . راهبردهای مقابلهای مناسب از بروز بیماریهای ناشی از استرس جلوگیری میکنند، اگرچه بیماریها منشا و علل مختلفی دارند، سبک زندگی و ویژگیهای شخصیتی نیز در بروز آنها دخالت دارند. روان شناسان معتقدند حتی درمان وخیم ترین بیماریهای جسمانی مستلزم تغییر الگوهای پاسخ افراد است
منبع
رنجبر،خدیجه(1392)،رابطه بین سازوکارهای دفاعی وسبک های مقابله بارضایتمندی زناشویی،پایان نامه کارشناسی ارشد،روانشناسی تربیتی،دانشگاه آزاداسلامی
از فروشکاه بوبوک دیدن نمایید
دیدگاهی بنویسید