« بیشتر تلاش می کنیم تا با ما مطمئن پژوهش کنید. »تاریخچه سلامت روان در ایران
برای خدمات بهداشت روان در ایران می‌توان چهـار دوره قایل شد. دوره اول تا سال‌های۱۳۲۰ ادامه یافت و دارالمجانین‌ها با شرایط بسیار نامناسب در تهران، همدان، شیراز و اصفهان وجود داشتند. به گزارش خبرنگار سایت پزشکان بدون مرز ، دوره دوم ازسال‌های ۱۳۲۰آغاز شد، هنگامیکه دانشکده پزشکی در کشور تاسیس شد و روان‌پزشکی به عنوان شاخه‌ای از طب مدرن منظور شد. تاسیس بیمارستان‌های دانشگاهی جدید و تاسیس و رشد تدریجی دپارتمان‌ها و بیمارستان‌های روان‌پزشکی و آموزش دستیاری روان‌پزشکی در سال‌های ۱۳۴۰، حداقل در شهرهای بزرگ، منجر به بهبود مراقبتهای ارایه شده برای بیـماران روان‌پزشکی شد.
در سومین دوره که سال‌های ۱۳۵۰ را شامل می شد، تلاش‌هایی در جهت دستیابی به مراقبتهای بهداشت روان جامع، توسط اولین معاونت وزارت بهداشت و تامین اجتماعی وقت انجام شد. وزارت‌خانه به یک سری پژوهش همه گیرشناسی و تاسیس تعدادی بیمارستان و مراکز جامع روان‌پزشکی جدید در نقاط مختــلف کشور اقدام کرد و آغاز به آموزش سطح بندی شده در روان‌پزشکی و روان‌پرستاری کرد. این برنامه‌های آموزشی و تحقیقاتی، پس از انقلاب اسلامی ایران در سال ۱۳۵۷، در انستیتو روان‌پزشکی تهران ادغام شد و گسترش کشوری پیدا نکرد.
توسط یک تیم چند رشته ای چهارمین دوره، از مهرماه ۱۳۶۵ شروع شد. هنگامیکه برنامه ملی بهداشت روان متخصصان طرح و توسط دولت پذیرفته شد و استراتژی اصلی، ادغام فعالیت‌های جدید در سیستم مراقبتهای بهداشتی اولیه بود. سازمان بهداشت جهانی در سال ۱۹۷۷ در سی امین اجلاس خود هدف , بهداشت برای همه تا سال ۲۰۰۰ را مطرح کرد و در سال ۱۹۷۸ در کنفرانس جهانی آلماآتا در قزاقستان مراقبتهای بهداشتی اولیه بعنوان مهمترین استراتژی در رسیدن به هدف «بهداشت برای همه» تعیین شد و همه کشورهای عضو و از جمله ایران اعلامیه آلماآتا را پذیرفتند.
زیرا طبق اصل بیست ونه قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، برخورداری از بهداشت و درمان حق مسلم برای همه مردم است. در سال ۱۳۶۵ برنامه کشوری بهداشت روان تدوین شد و در سال ۱۳۶۷ به تصویب رسید و به صورت پایلوت در شهر کرد اجرا شد و طی این برنامه پایلوت که به صورت یک پروژه تحقیقاتی بود، آگاهی، نگرش و عملکرد پرسنل بهداشتی در این برنامه مورد پایش و ارزشیابی قرار گرفت و سپس برنامه پایلوت در شهررضا و هشتگرد نیز اجرا شد. هدف از اجرای برنامه بهداشت روان فراهم آوردن خدمات اساسی بهداشت روان برای همه مردم به ویژه با تاکید بر گروه های آسیب پذیر و مردم محروم است ضمنا این برنامه در نظر دارد آگاهی مردم وهمچنین همچنین آگاهی و مهارت تیم سلامت را در ارائه خدمات بهداشت روان افزایش دهد و مشارکت جامعه را در بهره مندی از خدمات بهداشت روان جلب نمایند.
به گزارش خبرنگار سایت پزشکان بدون مرز ، ایران تنها کشور در منطقه مدیترانه شرقی یا حتی در جهان است که برنامه ادغام بهداشت روان در نظام مراقبتهای بهداشتی را به اجرا در آورده است. برنامه بهداشت روان برنامهای مبتنی بر جامعه , جامعه نگر است و هدف آن تأکید بیشتر بر درمان بیماران سرپایی و عرضه خدمات در محل زندگی می باشد.تمام تلاش در پیشگیری از بستری طولانی مدت وبازگشت بیماران به محل زندگی و محل کارشان است، با این روش بستری شدنهای مکرر و متعاقب آن هزینه های درمان کاهش می یابد.در حال حاضر برنامه ادغام بهداشت روان گسترش بیشتری یافته است و اکثر مناطق روستایی و بخشی از مناطق شهری را نیز تحت پوشش خود قرار داده است.
خدمات بهداشتی اولیه و بهداشت روان
خدمات بهداشتی اولیه مراقبتهای اساسی هستند که تمامی افراد خانواده‌ها را از طریق مشارکت کامل مردم با هدف تامین همگانی و ارزان خدمات، زیر پوشش قرارمی‌دهد. برای ارایه خدمات بهداشتی و درمانی مناسب و مورد نیاز مردم بهترین روش، سطح بندی خدمات بهداشتی است. بر مبنای این روش استفاده از خدمات بهداشتی و درمانی از اولین سطح یعنی بهورز که مسوول آموزش بهداشت روان در روستا و بیماریابی، ارجاع و پی‌گیری درمان است شروع می‌شود. بهورز که در خانه بهداشت مستقر است، بیماران را تحت عناوین بیماری خفیف روانی مانند: افسردگی، اضطراب و وسواس… ، بیــماری روانی شدید, سایکوزها ، صرع، عقب ماندگی ذهنی و سایر بیماری‌ها می شناسد و به سطح بالاتر، پزشک عمومی ارجاع می‌دهد.
مرکز بهداشتی درمانی شهری و روستایی اولین سطح درمانی است و پزشک عمومی این مراکز ارایه دهنده خدمات بهداشت روان به بیمارانی است که به وسیله بهورز ارجاع می شوند یا این‌که خود مستقیم به مراکز مراجعه می‌کنند.در صورت نیاز، بیماران به سطح سوم , روان‌پزشک یا پزشک دو ماه دوره دیده شهرستان و یا سطح چهارم , بیمارستان و مراکز فوق تخصصی روان‌پزشکی ارجاع می‌شوند استفاده از این روش منجربه ارتقای سطح سلامت، کاهش هزینه‌های خانواده‌ها، دسترسی فوری‌تر به خدمات مورد نیاز، کاهش هزینه‌های عمومی و منافع فراوان دیگر می‌شود. یکی از نیازهای اساسی در مجموعه نیازهای بهداشتی و درمانی، بهداشت روان است و همان‌گونه که در تعریف سلامتی اشاره شد، سلامت روان یک عنصر اساسی سلامتی است. در حال حاضر برنامه کشوری بهداشت روان مناطق شهری و روستایی در حال اجرا می‌باشد و جمعیتی بالغ برسی میلیون نفر را زیر پوشش دارد.
خانه بهداشت
به گزارش خبرنگار سایت پزشکان بدون مرز ، اولین واحد ارایه دهنده خدمات بهداشتـی مستــقر در روستا است، که اغلب چند روستای دیگر؛ روستاهای قمر را نیز پوشش می‌دهد. میانگین جمعیت زیر پوشش هر خانه بهداشت ۱۵۰۰ نفر است. به طور معمول توسط دو بهورز,یک زن و یک مرد اداره می‌شود که دارای حداقل پنج تا هشت کلاس سواد بوده ودو سال دوره آموزش بهداشت عمومی را می گذرانند. این بهورزان توسط مربیان بهورزی به میزان سی ساعت تحت آموزش بهداشت روان قرار می گیرند، تا مسوولیت‌های محوله زیر را در کنار سایر فعالیت‌های بهداشت عمومی انجام دهند.
- به صورت گروهی یا چهره به چهره آموزش بهداشت روان به زبانی ساده به افراد جامعه
- شناسایی افراد با ناراحتی‌های شدید روانی، خفیف روانی، صرع، عقب ماندگی ذهنی و سایر اختلال‌های مانند: اختلال‌های روانی دوران کودکی و سالمندی
- ارجاع بیماران به مراکز بهداشتی درمانی روستایی: ارجاع فوری و غیرفوری
- پی‌گیری دستورهای داده شده در مورد بیماران ارجاعی
- گزارش و ثبت اطلاعات مربوط به بیماران جدید و قدیم
در حقيقت بهداشت روان را مي‌توان يکي از قديمي ترين موضوعات به شمار آورد. زيرا بيماري هاي رواني از زمان هاي قديم وجود داشته، بطوريکه بقراط در حدود چهارصد سال قبل از ميلاد عقيده داشته که بيماران رواني را مانند بيماري جسمي بايد درمان کرد. تقريبا از سال 1930 يعني بعد از تشکيل اوّلين کنگره بين المللي بهداشت روان بود که اين رشته بصورت جزئي از علوم پزشکي درآمد و سازمان هاي روانپزشکي و مراکز پيشگيري در کشورهاي مترقي يکي بعد از ديگري فعاليت خود را شروع کردند.
منبع
فاطمه،دادجو(1394)، ويژگي هاي شخصيتي با سلامت روان و پيشرفت تحصيلي دانش آموزان،پایان نامه کارشناسی ارشد،روانشناسی عمومی،دانشگاه آزاداسلامی
از فروشگاه بوبوک دیدن نمایید
دیدگاهی بنویسید