« بیشتر تلاش می کنیم تا با ما مطمئن پژوهش کنید. »انواع درمان‌های غیر دارویی در درمان اجتماع مدار
درمان‌ها در داخل درمان اجتماع مدار در دودسته اجتماع مدارانه و تخصصی صورت می‌گیرد، در بخش درمان اجتماعی ازآنجاکه این اجتماع از قبل طراحی‌شده لذا سیر صحیح و طبیعی آن توسط خود بیماران به‌صورت خودبه‌خودی و خودکار به سمت بهبود رفتارهای تخریب‌شده قبلی هدایت می‌گردد و بیمار بدون آنکه چندان آگاهی قوی به آن داشته باشد پس از گذراندن دوره درمان متوجه تغییرات شگرفی در رفتار خود می‌شود، بعد اصلی و مهم دیگر بخش‌های درمان‌های تخصصی هستند که عبارت‌اند از گروه‌درمانی، مهارت‌های فردی، آموزش‌های تخصصی، آموزش خانواده و در صورت لزوم، روان‌درمانی‌های اولیه فردی. نکته مهم در درمان‌های تخصصی این است که بیمار پس از ورود و پذیرش در درمان اجتماع مدار تحت حمایت درمانی چند متخصص به‌طور اختصاصی است.
بیمار از ابتدا دارای یک روان‌پزشک، یک روانشناس و یک مددکار اجتماعی بوده درصورتی‌که در هر یک از ابعاد فردی و اجتماعی خود نیاز به خدمات مربوطه داشته باشد نی تواند از آن‌ها کمک بگیرد. بیمار در این شرایط هیچ‌گاه تنها نبوده بلکه یک گروه تخصصی او را تا مرحله درمان‌های انتهایی همراهی می‌کند؛ و تنها عامل ضرورت جهت استفاده از این خدمات، خواست و انتخاب بیماران است.
بر اساس نگرش مرسوم فرض بر آن است که فرد وابسته به مواد تنها بایستی توسط داروهای مختلف تحت مداوا قرار گیرد، اما واقعیت آن است که وابستگی به مواد یک بیماری است که در سه جنبه گسترده زیستی، روانی و اجتماعی در فرد حادث‌شده است لذا نگرش محدود به آسیب‌های زیستی بیمار موجب غفلت از ابعاد گسترده‌تر روانی اجتماعی فرد شده و درنهایت این محدودیت به خود بیمار معطوف می‌گردد و اعتقاد بر آن است که در حال حاضر، احتمال درمان بیمار وابسته به مواد وجود ندارد. لذا درمان اجتماع مدار با جبران این نقص درمانی در بعد مکمل درمان‌های دارویی به دو بعد روان و اجتماعی فرد پرداخته و به درمان آسیب‌های احتمالی موجود در این جنبه انسانی می‌پردازد؛ و در این راستا اهداف اساسی خاصی را دنبال می‌کند.
بیمار بازندگی در درمان اجتماع مدار در کنار کسانی که مشکلات مشابه دارند و با کمک گروه‌های فعال درمانی و متخصص در این مراکز شامل روان‌پزشک، روانشناس، مددکار و درمانگر می‌آموزد عادات منفی و رفتارهای نامناسب خود را که در تنهایی یا محیط‌های نامناسب کسب کرده است در جمع و به‌صورت مرحله‌ای تغییر داده و نیز خود سرمشقی برای دیگران با توجه به درجه موفقیت خود گردد، هر بیمار در بدو ورود در سلسله‌مراتب خاصی قرار می‌گیرد و وظایفی به عهده دارد و در یک‌روند صعودی با نشان دادن عملکرد مثبت، پاداش دریافت کرده و می‌تواند تا مرحله مدیر شدن صعود کند این سلسله‌مراتب به فرد یاری می‌دهد با کسب مهارت‌ها و آداب اجتماعی، مسئولیت‌پذیری و بلوغ را بیاموزد و یاد بگیرد چگونه در اجتماعات بزرگ‌تر مشارکت صحیح داشته باشد.
بر این اساس درمان اجتماع مدار یک برنامه ساختاریافته و نظارتی قوی است که برای درمان مسائل و مشکلات رفتاری، هیجانی و خانوادگی مصرف‌کنندگان مواد طراحی‌شده است درمان اجتماع مدار بر خودیاری، رشد فردی و حمایت همسالان تأکید دارد. همه افراد در درمان اجتماع مدار اعضای یک خانواده هستند و یک برنامه اقامتی را که شامل یک سری مراحل که از جهت‌یابی آغاز تا مراقبت پس از بهبودی ادامه می‌یابد و طول دوره اقامت در آن از یک ماه تا 3 الی 6 ماه می‌باشد .
هدف در درمان اجتماع مدار تغییرات کلی در سبک زندگی یک معتاد است که شامل پرهیز از مواد مخدر، ایجاد صداقت فردی، کسب مهارت‌های اجتماعی، حذف عقاید ضداجتماعی و رفتارهای غیرقانونی است برنامه روزانه در درمان اجتماع مدار شامل صبح گاه، نیایش، پرچم، صبحانه، کلاس صبح، کاردرمانی صبح و کلاس‌های درمانی زیر نظر گروه درمان گنجانده‌شده است اصول اساسی در درمان اجتماع مدار که به مورداجرا گذاشته می‌شوند عبارت‌اند از:
پرهیز از مصرف مواد، پرهیز از رفتارهای غیر اخلاقی، پرهیز از خشونت، جدا شدن از زندگی اعتیادی، باور به لزوم یادگیری زندگی سالم اجتماعی، باور به لزوم تلاش برای تقویت مهربانی، صداقت و مسئولیت‌پذیری، باور به لزوم کمک گرفتن و کمک کردن به دیگران، تغییر گام‌به‌گام، حرکت به جلو هرچند با مقادیر متفاوت- احترام به خود و دیگران، تغییر از طریق مشارکت، فعالیت و کنکاش در خود، تلاش در جهت تقویت معنویت از طریق برنامه‌های مختلف، وجود قوانین و سلسله‌مراتب اجتماع درمان‌مدار یکی از روش‌های درمان غیر دارویی اعتیاد می‌باشد که در آن به همه مقوله‌های ایجادکننده بیماری از جنبه‌های زیستی، روانی و اجتماعی به‌صورت همزمان و با الویت ابعاد روانی، اجتماعی می‌پردازد.
این طرح که پس از کشورهای توسعه‌یافته در چند سال اخیر در سطح مراکز استان‌ها، توسط سازمان بهزیستی کشور اجراشده است با نگرشی متفاوت از مراکز بازپروری سابق و کلینیک‌های ترک اعتیاد و سایر روش‌های درمانی و پزشکی، بر دیدگاه روشنی مشتمل بر چهار مفهوم 1- اختلال مصرف مواد 2- شخص معتاد 3- بهبودی 4- زندگی سالم و درست بناشده است، مدل درمان اجتماع مدار نیازمند محیط فیزیکی مناسب، سازمان اجتماعی خاص، سرپرستان، روابط و مراحل، برنامه‌ها و مجموعه روشها شامل تشویق و تنبیه، امنیت، جلسات اجتماع، گروه‌های اجتماع و گروه‌های مواجهه است که ضمن حفظ کلیت اجتماع، فرایند تغییر در رفتارها، شناخت‌ها، عواطف، تجربیات و هویت فرد را به دنبال دارد،
از دیدگاه درمان اجتماع مدار مصرف مواد، اختلال پیچیده‌ای در کلیت فرد است که الگوهای رفتاری و فکری خود تهدیدکننده و خود مخرب، آشفتگی در سبک زندگی و عملکرد فرد را آشکار می‌سازد باوجودی که اثرات ژنتیکی، فیزیولوژیکی شیمیایی مواد شناخته‌شده است؛ اما از این دیدگاه خود فرد باید مسئولیت اولیه اختلال و بهبودش را بپذیرد و لذا اعتیاد یک علامت است نه جوهر و اصل اختلال. به‌عبارت‌دیگر، اختلال استعمال مواد از مصرف‌کنندگان مواد جدا نیست و آشفتگی‌ها و کنش‌های نامناسب افرادی که وارد درمان می‌شوند، نمایانگر اختلال اساسی‌تری در کل شخصیت آن‌هاست .
دیدگاه درمان اجتماع مدار در مورد فرد معتاد
از این نگرش، هسته اصلی اختلال اعتیاد، فرد است که به‌عنوان یک موجود اجتماعی و روان‌شناختی به آن نگریسته می‌شود اینکه افراد چگونه رفتار می‌کنند، هیجاناتشان را کنترل می‌کنند، با دیگران تعامل و ارتباط برقرار می‌کنند و اینکه چگونه خودشان و دنیا را درک و تجربه می‌کنند، مصرف‌کنندگان مواد اگرچه ازنظر ویژگی‌های شناختی، رفتاری، عاطفی، اجتماعی، بین فردی و … که از منابع زیستی روانی، اجتماعی ناشی می‌شود متفاوت هستند ولی غالب آن‌ها ویژگی‌های گوناگون شناختی را همراه با مشکلات مصرف و سبک زندگی نشان میدهند.
این ویژگی‌ها به‌صورت عمده عبارت‌اند از فقدان آگاهی، مشکل در تصمیم‌گیری و حل مسئله می‌شود اینکه افراد چگونه رفتار می‌کنند، هیجاناتشان را کنترل می‌کنند، با دیگران تعامل و ارتباط برقرار می‌کنند و اینکه چگونه خودشان و دنیا را درک و تجربه می‌کنند، مصرف‌کنندگان مواد اگرچه ازنظر ویژگی‌های شناختی، رفتاری، عاطفی، اجتماعی، بین فردی و … که از منابع زیستی روانی، اجتماعی ناشی می شودمتفاوت هستند ولی غالب آن‌ها ویژگی‌های گوناگون شناختی را همراه با مشکلات مصرف و سبک زندگی نشان میدهند این ویژگی‌ها به‌صورت عمده عبارت‌اند از فقدان آگاهی، مشکل در تصمیم‌گیری و حل مسئله، قضاوت پایین، فقدان مهارت‌های حل مسئله و مهارت‌های اجتماعی، آموزشی، شغلی و بین فردی و بعضاً ناتوانی در یادگیری .
دیدگاه درمان اجتماع مدار به بهبودی و زندگی سالم
دیدگاه موجود شامل فرضیات، عقاید و مفاهیم مشترکی است که تشکیل‌دهنده ایدئولوژی با دیدگاه درمان اجتماع مدار به زندگی اجتماعی و شخص سالم را تشکیل می‌دهد این آموزه‌ها اصطلاحاً زندگی سالم و درست نامیده می‌شود خردمندی و هوشیاری در زندگی به‌عنوان یک پیش‌نیاز برای یک زندگی معقولانه می‌باشد و درست زندگی کردن، نیاز به هوشیاری دارد این مفهوم به معنای ثابت ماندن در خصوص اصول پذیرش‌شده اجتماع، شرکت مداوم در برنامه روزانه، گروه‌ها، جلسات، کار و وظایف آموزشی است و رعایت بایدونبایدها جهت ایجاد یک محیط آرام با رعایت اصول بهداشتی برای اجتماع و خود ضروری است .
برای اینکه ارزش‌های اجماعی پذیرفته شوند باید نوع و شدت همه رفتارها، احترام، توافق‌ها و … طبق یک اصول مشخص باشد و پذیرفتن این‌ها، اموری مثل درستکاری، اعتماد، احساس مسئولیت و … در اجتماع را شامل می‌شود که سبک زندگی و خصوصیات تغیر یافته را مشخص می‌کند .
آموزه‌های زندگی درست با نگرش درمان اجتماع مدار به فرد بهبودی مربوط است، ثبات و تداوم زندگی درست در درمان اجتماع مدار، دقیقاً بازندگی مختل شده معتادان در ارتباط است به‌ویژه زندگی سالم یا هم نوعان سالم، تجربیات روزمره‌ای از خودکنترلی را فراهم می‌آورد؛ یعنی برای کسانی که فاقد کنترل بوده‌اند این ارزش‌های زندگی درست برای بهبودی ضروری است. مصرف‌کنندگان مواد یا فاقد ظرفیت برای زندگی منظم بوده‌اند و یا اینکه هرگز یک سبک زندگی منظم را تجربه نکرده‌اند منابع زندگی درست متغیر است و چندین نوع آن به‌طور مستقیم و غیرمستقیم قابل‌دسترسی است که به منابعی چون نوشته‌های اخلاقی، مذهبی و کتب آسمانی و … مربوط می‌شود این اصول و عقاید به‌صورت رسمی و غیررسمی در برنامه‌ها، نوشته‌های روی دیوار، متون و … تکرار می‌شوند .
رویکرد اجتماعی در درمان اجتماع مدار
در این رویکرد اجتماع به‌عنوان رویکرد درمانی، با همه آموزه‌ها و عناصر فرهنگی‌اش معرفی‌شده است این عناصر شامل 4 جزء بافت‌های اجتماعی، انتظارات اجتماع، ارزیابی‌ها و پاسخ‌های اجتماعی است . ارزیابی‌ها و پاسخ‌های اجتماع، برحسب انتظارات اجتماع برای عملکرد، مسئولیت‌پذیری، خودارزیابی و خودمختاری در هر مرحله درمان است. در مراحل اولیه برنامه، مقیم در معرض منابع اجتماع، افراد و فعالیت‌ها قرارمی گیرد تا یاد بگیرد چگونه از این منابع برای تغییر خود استفاده کند.
در مراحل بعدی، فعالیت‌ها و عناصر اجتماع ممکن است به‌صورت راهکارهایی برای آزمایش و پایش فرد در هر زمینه از انتظارت اجتماع باشد همچنین پاسخ‌های اجتماع، نمایانگر انتظارات و ارزیابی‌هایش در طول درمان است و بنابراین رفتارهایی که ممکن است در مراحل اولیه برنامه قابل‌توجه باشند شاید در مراحل بعد پذیرفته شوند و پاسخ‌های منفی اجتماعی را به دنبال داشته باشند این پاسخ‌ها طراحی می‌شوند تا تغییر خود را افزایش دهند و در حقیقت اعضا رشد فردی خود را وقتی نشان میدهند که پاسخ‌های منفی یا مثبت اجتماع را به‌صورت فرصت‌های یادگیری برای افزایش تغییرات خود بکار گیرند
عنصر جوهری رویکرد درمان اجتماع مدار، اجتماع است اجتماع هم روش تغییر را ایجاد می‌کند. این عنصر اجتماع است که درمان اجتماع مدار را از سایر رویکردهای بازتوانی معتادان و اختلالات مربوط به آن متمایزمی کندو این استفاده از اجتماع به‌عنوان روش است که درمان اجتماع مدار را از دیگر شکل‌های اجتماع جدا می‌کند هدف ویژه درمان اجتماع مدار، درمان اختلالات فرد است اما هدف عمده آن تغییر سبک زندگی و هویت فردی است و برای رسیدن به این هدف درمان اجتماع مدار از اجتماع به‌عنوان روش استفاده می‌کند.
منبع
علی پور، فرشید(1394)، اثربخشی درمان اجتماع مدار بر کارکردهای اجرایی، پایان‌نامه جهت اخذ کارشناسی ارشد، روانشناسی بالینی،دانشگاه خوارزمی
از فروشگاه بوبوک دیدن نمایید
دیدگاهی بنویسید