استفاده از آزمونهای عملکرد آموزشی
در این روش ابتدا معلمان در معرض یک درس خرد قرار میگیرند. درس خرد یک مطلب از پیش تهیهشده است درباره موضوع خاصی که از معلمان خواسته میشود تا آن را آموزش بدهند. سرانجام در پایان درس دانش آموزان با سؤالهایی شبیه به سؤالهایی که در ابتدا به معلمان نشان دادهشده بود امتحان میشوند. میزان پیشرفت یادگیرندگان دررسیدن به هدفهای درس بهعنوان شاخصی برای اثربخشی کار معلمان مورداستفاده قرار میگیرد.
محاسن و معایب روش استفاده از یادگیری دانش آموزان
- بعضیها معتقدند که بازدههای یادگیری شاگردان ملاک درستی برای اثربخشی آموزش معلم نیست.
- منتقدان دیگر میگویند که یادگیری مطالب درسی که با آزمونها سنجید ه میشوند تنها دستاوردهای آموزشی معلمان نیستند، لذا باید خیلی به آنها اعتنا کرد. کاری که دیگر معلمان انجام میدهند کمک به رشد شخصیت یادگیرندگان است که بههیچوجه با وسایل متداول سنجش قابل ارزیابی نیست.
- انتقاد دیگر یک انتقاد فنی است. میلمن، معتقد است اطلاعات جمعآوریشده نشان میدهد که آزمونهای عملکرد آموزشی نا پایا هستند. زمانی که قرار است از نتایج این آزمونها برای مقاصد تصمیمگیری درباره معلمان استفاده شود، مسأله نا پایایی آزمونها امری جدی است اما اگر از این نتایج برای مقاصد اصلاحی استفاده شود نگرانی چندانی وجود ندارد.
- انتقاد دیگر بر این نکته تأکید میکند که استفاده از مقدار یادگیری دانش آموزان بهعنوان تنها ملاک توفیق معلمان برای معلمانی که داری شاگردان غیر کوشا، کند آموز و دارای مشکلات دیگر هستند روش ناعادلانهای است.
- البته طرفداران این روش میگویند که مراجعه به یادگیری شاگردان بهترین ملاک ارزشیابی معلمان است.
خود سنجی یا ارزشیابی از خود
آنجا که هدف اصلی ارزشیابی فعالیتهای آموزشی معلمان کشف نواقص و اشکالات روش آموزش و کلاس داری معلم است استفاده از نتایج خود سنجیهای معلمی اجتنابناپذیر است.کارول، برای خود سنجی معلم چند وسیله عمده را معرفی میکند:
- فرمهای درجهبندی شخصی
- گرایشهای شخصی
- مواد مطالعه شخصی
- مشاهده آموزش همکاران
- ضبطصوت و ضبط ویدیویی از تدریس
- خود اندیشی
محاسن و معایب روش خود سنجی
چنانکه گفتیم از بهترین روشهای کمک به کشف نواقص آموزشی معلم و کمک به رفع آنها روش خود سنجی است. در این روش خود معلم مسئول ارزشیابی از خود و مهمترین عامل در رفع مشکلات کار خویش است.منتقدان میگویند: اصطلاح خود سنجی یا ارزشیابی از خود نقض غرض است زیرا هدف اصلی ارزشیابی از معلم قضاوت کردن درباره اثربخشی کار او بهمنظور استخدام و ارتقای مرتبه و افزایش حقوق و مانند اینهاست و از این لحاظ معلمان نمیتوانند خود به قضاوت درباره کار خویش بپردازند.
ارزشیابی بهوسیلهی همکاران
فرنچولازویک، معتقد است درباره چگونگی استفاده ازنظر همکاران لازم است به همان طریقی که سوابق و مدارک مربوط به فعالیتهای پژوهشی عضو هیأت علمی بهمنظور داوری درباره بارآوری علمی و پژوهشی او جمعآوری میشوند اطلاعات مربوط به اثربخشی آموزشی او نیز گردآوری شوند. مواردی که میتوانند در پروندهی سوابق آموزشی معلم بهمنظور داوری همکاران او گنجانیده شوند به شرح زیر بیانشده است:
توصیف مختصری از هر یک از دروسی که معلم تدریس میکند، هدفهای آن درس، تعداد دانشجویان کلاس، تعداد واحدهای درسی، نوع درس (اصلی، تخصصی، اختیاری)، سطح درس (مقدماتی، پیشرفته، کارشناسی، کارشناسی ارشد، دکتری)، تدریس داخل دانشکدهای که فرد عضو آن است یا خارج از دانشکده او، توصیف مختصری از نوع مشکلات وابسته به تدریس آن درس و نحوه نمرهگذاری معلم در آن درس.
در مورد ارزشیابی بهوسیله همکاران میتوان سؤالهای زیر را مطرح نمود:
- کیفیت مواد مورداستفاده معلم در آموزش چگونه است؟
- چه نوع تکالیف ذهنی برای دانشجویان در نظر گرفتهشده ؟دانشجویان چگونه عمل کردند؟
- میزان اطلاعات معلم در موضوعی که تدریس میکند چه اندازه است؟
- تا چه اندازه برای بهبود کیفیت کار خود کوشش میکند؟
پس از جمعآوری اطلاعات از کیفیت کار معلم سه تا شش نفر از اعضای هیأت علمی همکار معلم که بیشترین آشنایی را با رشته علمی و تخصصی او دارند توسط مدیر گروه آموزشی یا سرپرست مؤسسه آموزشی برگزیده میشوند و به آنان مأموریت داده میشود تا براساس مدارک و شواهد موجود به داوری درباره عضو هیأت علمی بپردازند. لازم است برای این منظور یک فرم کتبی درجهبندی از پیش آماده شود تا هر یک از اعضای هیأت داوران با توجه به سؤالات بالا بهطور مستقل درباره عضو هیأت علمی داوری کند. براساس میانگین نظرات اعضای هیأت داوری قضاوت نهایی درباره عضو هیأت علمی مورد ارزشیابی صورت میپذیرد.
محاسن و معایب روش ارزشیابی بهوسیله همکاران معلم
یکی از مشکلات درگیر با این ارزشیابی پایی بودن سطح پایایی آن است.این روش بعنوان مکمل سایر روشهای ارزشیابی معلم بهویژه در سطح آموزش عالی بسیار مفید است.
ارزشیابی به کمک کارپوشه
به معنی کلی کارپوشه به مجموعه کارهایی که یک فرد در طول یک مدت جمعآوری میکند گفته میشود. از کارپوشه آموزشی مانند کارپوشه دانشآموزی هم برای ارزشیابی از کار معلمان و هم آموزش و توسعه دانش و مهارتهای آنان استفاده میشود.
ویژگیهای کارپوشه آموزشی
باید دربرگیرنده مثالها و موارد بهدقت انتخابشده از کارهای معلم و دانش آموزان باشد بهگونهای که جنبههای مهم فعالیت معلم را نشان دهد.محتوای کارپوشه باید با توضیحات و شرح و تفصیل همراه باشد.
هدفهای کارپوشه آموزشی
- مقاصد ارزشیابی
- کمک به رشد حرفهای معلمان
- کمک به کارفرمایان در استخدام معلمان
یک کارپوشه واحد میتواند هر سه هدف بالا را برآورده سازد بهشرط آنکه شخص تهیهکننده آن نسبت به هدفها با آگاهی کامل عمل کند و در طراحی و تهیه آن دقت نظر به کار بندد .
محتوای کارپوشه آموزشی
مؤلف موارد زیر را برای گنجاندن در کارپوشه معلم سفارش داده است:
- بیان فلسفه یا هدفهای آموزشی
- نمونههایی از کارهای دانش آموزان، تکالیف خواندنی و پروژههای تحقیق
- توضیحات معلم برای معرفی نمونه کارها
اظهارنظرهای معلم درباره مدارک مربوط به آموزش و یادگیری موجود در کارپوشه .
ارزشیابی از کارپوشه آموزشی
براساس دو نوع استاندارد محتوایی و عملکردی صورت میپذیرد:
- استاندارد محتوایی به اینکه معلم چه چیزی میداند اشاره میکند.
- استاندارد عملکردی به اینکه معلم به چه خوبی آنچه را که میداند میتواند انجام دهد گفته میشود.
محاسن و معایب روش ارزشیابی به کمک کارپوشه
به گفته ولف ، کارپوشهها تصویر روشنتری از یادگیری و آموزش ارائه میدهند و چشمانداز مطمئنتری ازآنچه معلمان میدانند و میتوانند انجام دهند فراهم میآورند.بزرگترین اشکال این روش ضعف روایی و پایایی آن است. از مشکلات دیگر این روش وقتگیر بودن تهیه، جاگیر بودن و نگهداری و دشواری ارزشیابی آن است.
بررسی آثار علمی معلم
مقالههای چاپشده در مجلههای تخصصی، فصلهای چاپشده در کتابهایی که بهوسیله مؤلفان مختلف تألیف شدهاند، خلاصه مقالههای چاپشده در مجموعه خلاصه مقالات ارائهشده در درس گروهیها، و مواردی مانند درجات و افتخارات کسبشده از سوی سازمانهای علمی، بورسهای علمی و تحقیقاتی و عضویت در شورای دبیران و داوران مجلههای علمی نیز امتیاز میگیرند.
هر یک از روشهای ارزشیابی معلم تنها بخشی از فعالیتهای علمی و آموزشی معلم را میسنجد و بنابراین برای به دست آوردن تصویر کاملتری از آموزش و فعالیتهای علمی معلم لازم است روشهای مختلف ارزشیابی مورداستفاده قرار گیرند.این تأکید بر استفاده از روشهای مختلف ارزشیابی بهویژه زمانی که قرار است ارزشیابی تراکمی انجام گیرد و نتایج آن برای تصمیمگیریهای مؤثر بر سرنوشت شغلی معلمان به کار گرفته شود الزامی است .
ارزشیابی فوری از تدریس و بدون برنامهریزی مشخص فرایندی منفی و تهدیدکننده برای معلمان میشود. درحالیکه واقعیت این است که ارزشیابی مناسب و برنامهریزیشده میتواند فرایندی مثبت و کمککننده باشد تا فرصتهای فراوانی برای رشد حرفهای معلمان فراهم آید .ارزشیابی تدریس معمولاً یکی از عناصر اصلی تصمیمگیری در مورد تبدیل وضعیت و ارتقای معلمان است.
منبع
منصوری،فرحناز(1394)،بررسی تدریس اثربخش ازدیدگاه معلمان ودانش آموزان مقطع متوسطه، پایان نامه کارشناسی ارشد، روانشناسی عمومی، دانشگاه آزاداسلامی ایلام
از فروشگاه بوبوک دیدن نمایید
دیدگاهی بنویسید