یوگای خنده و خنده درمانی

یوگای خنده

گاهی خندیدن آنقدر برای ما انسان ها عادی می شود که فراموش می کنیم ، چقدر شگفت آور است. آیا تا به حال به این مسئله فکر کرده اید که خنده چقدر می تواند در عمل و عکس العمل بدن سودمند باشد و آیا می دانید در هنگام خندیدن در بدن چه اتفاقی رخ می دهد! خنده باعث می شود انرژی ا زمنبع درونی وجود شما به سطح بیاید. انرژی همانند سایه ای خنده را دنبال می کند و به دنبال آن جاری می شود. آیا  تاکنون توجه کرده اید اوقاتی که واقعا و از ته دل می خندید، به طور عمیق در حالت مدیتیشن قرار دارید؛ در واقع در این لحظات فکر کردن کاملا متوقف می شود. اساسا غیر ممکن است که در یک زمان هم فکر کرد و هم خندید. خندیدن و فکر کردن دقیقا متضاد یکدیگرند. دانش روانشناسی ، امروزه پی برده است که لبخند در زندگی ما از اهمیت به سزایی برخوردار است. لبخند و یوگای خنده هیچ عارضه جانبی مضری ندارد و حتی اگر نتواند به خودی خود بیماری و فشارهای روانی را علاج کند، حداقل می تواند لحظات نگرانی به وجود آمده از بیماری را برطرف سازد.

خنده گم شده و در عوض اضطراب و نگراني به جزء جدايي‌ناپذير زندگي ما بدل شده است. البته مهجور بودن خنده در ايران ريشه تاريخي هم دارد. در ادبيات ما آنقدر که ادبيات و جمله‌هاي حزن‌آلود رونق دارد ادبيات خنده‌آور وجود ندارد هر چه هم هست در زيرمجموعه طنز و فکاهي و از باب تبسمي کوتاه است. حالادر عصر شهرنشيني خنده کيمياست. تعارف نيست اگر بگويم بسياري از شهرنشينان به نوعي از افسردگي و بيماري رواني مبتلايند و البته خوب است بدانيد خنده جدي‌ترين درمان اين بيماري‌هاست اما در اين روزگار حتي براي پيگيري يک لبخند ساده هم بايد به روش‌هاي جديد متوسل شد. خنده هم نياز به کلاس آموزشي و دروس تقويتي دارد. از این رو به رابطه خنده درمانی و سلامت روانی پرداخته شده است.

خنده درمانی

هر فرد ، دارای استعدادهای بالقوه نامحدودی است که بکر و دست نخورده باقی مانده اند و می بایست در مسیر درست و با شناخت لازم به منصه ظهور رسیده و بالفعل شوند. یکی از این راه های شناخت استعدادهای خاموش در وجود انسان ، خنده است.خنده در حقیقت نوعی تمرین ذهنی محسوب می شود که مبتنی بر تمرکز فکر است و افکار انسان را از دنیای فیزیکی  جدا می کند ؛ تا جایی که ذهن به هیچ چیز دیگری نمی اندیشد. تمام کسانی که از این روش استفاده می کنند، به خوبی می دانند که هنگام تمرکز کردن، ذهن باید از هم افکار بد و منفی از قبیل جرم، ترس ، عصبانیت ، حسادت و خودخواهی تخلیه شده و تلاش کنند تا روح شادمانی و سرزندگی را با تمرین گذشت و فداکاری ،  احترام به دیگران ، دوست داشتن و مهر ورزیدن و از همه مهمتر، بخشش ، در وجود خود زنده سازند.

آنها می بایست بیش از هر چیز ، زوایای شخصیتی خود را به خوبی بشناسند و جنبه های شوخ طبعی را در وجود خود شناسایی کنند. هر چند که این خصیصه در همه افراد به یک اندازه موجود نیست. طی فرآیند خنده درمانی به افراد آموخته می شود که صرف نظر از مشکلات و گرفتاری های روزمره که ممکن است برای هر فردی در زندگی پیش بیاید، خندیدن و خوحال بودن ، بخش جدایی ناپذیر از زندگی فردی انسان ها محسوب می شود. وقتی ذهن و فکر شمار در آرامش کامل باشد، راحت تر و آسان تر می توانید تصمیم بگیرید و با آرامش خاطر بیشتری مشکلات خود را حل کنید. اعضای کلاس های خنده درمانی ابتدا یک سری فعالیت های جمعی و گروهی را با هم انجام داده ، سپس هر کدام جداگانه ، همان فعالیت ها را به صورت انفرادی در زندگی روزمره انجام می دهند.

خنده عوارض جانبی ندارد، و بدین اعتبار است که روش درمانی بسیار مهمی در طب بالینی به شمار می رود. اینکه روزی را انتظار بکشیم که بیماران به داروخانه مراجعه می کنند تا نسخه یک کمدی ویدئویی را جهت درمان دریافت نمایند، دور از ذهن نخواهند بود. بیماری های زیادی مانند فشار خون ، نارسایی قلبی ، بی خوابی و افسردگی حاصل فشارهای بش از اندازه ای هستند که هر کدام از ما روزانه با آن ها دست و پنچه نرم می کنیم . همچنین استرس و اضطراب ها چنان زندگی ما را تحت تاثیر خود قرار می دهند که در مواردی به خانه آخر ، یعنی اعتیاد ختم می شوند. تمرین خنده در زندگی روزمره سبب می شود که اکسیژن بیشتری به مغز رسیده و در نتیجه آن با آزاد شدن هورمون های انرژی زا در بدن ، فردا احساس آرامش بیشتری کند. پس توصیه می کنیم که همیشه لبخند بر لبانتان باشد و دست کم هر بار، پس از دو یا سه ساعت کار مداوم نفس عمیق کشیده، گردن و شانهایشان را به عقب خم کرده تا به اصطلاح ، خستگی از تنتان بیرون برود.

نتایج یک تحقیق در ژاپن نشان می دهد که خندیدن و شوخ طبعی در افراد دیابتی ، به هنگام صرف غذا سبب می شود که قند مصرفی بهتر پردازش شود. محققان ژاپنی دریافته اند چنان که افراد مبتلا به دیابت نوع دوم، که شایع ترین نوع دیابت است، به هنگام صرف غذا یک نمایش خنده دار تماشا کرده و یا به یک سخنرانی طنز گوش دهند، میزان قند خون آنها کمتر افزایش می یابد. خنده بهترین درمان برای افرادی است که دوران نقاهت پس از سکته قلبی را می گذرانند. محققان در یک مطالعه متوجه شدند که خنده درمانی در این گروه از بیماران سبب کاهش فشار خون می شود. در این مطالعه 30 بیمار انتخاب شده و به دو گروه تقسیم شدند. سپس بیماران گروه اول به مدت شش هفته تحت درمانی موسوم به یوگای خنده قرار گرفتند و در درمان بیماران گروه دوم تنها از تمرین های فیزیکی استفاده شد. بیماران شرکت کننده در خنده درمانی هر هفته به مدت سه و نیم ساعت از ترکیب تکنیک های خندیدن و تمرین های تنفسی استفاده کردند. در این مطالعه ، فشار خون بیمارانی که در خنده درمانی شرکت کرده بودند به میزان محسوسی کاهش پیدا کرد، اما فشار خون افرادی که تنها از تمرین های بدنی استفاده کرده بودند تقریبا ثابت باقی ماند. احساس شادی به دست آمده پی خندیدن  و بهبود حال و هوای افراد در بلند مدت، هم در اشخاصی سالم و هم در بماران سبب بهبود کیفیت زندگی می شود. همچنین پژوهشگران آمریکایی اعلام کردند که با خندیدن قلقلکی و از ته دل، به مدت 10 تا 15 دقیقه، میزان 10 تا 40 کالری انرژی مصرف می شود که د رکاهش وزن به ویژه در افراد چاق ، موثر است. در بررسی اخیر ، این کاهش وزن در افراد مطالعه شده به دوکیلوگرم رسید.

یک محقق  با بهره گیری از اتاق استراحت در شرکت ها و ادارات به این فکر افتاد که اتاق هایی را با نام اتاق خنده به این گونه مراکز اضافه کند تا کارمندان بتوانند دست کم 10 تا 15 دقیقه از وقت خود را در آنجا به خندیدن سپری کنند. با وجود آن که هنوز این پیشنهاد عملی نشده و تها در حد یک طرح باقی مانده است. به عقیقده او تنها راهی است که می توان فواید خنده را به محیط کار نیز انتقال داد. باشگاه های خنده در کشورهای غربی مانند آمریکا و انگلیس ، با وجود آنکه به صورت هفته ای یک بار دایر شده و مفید هستند، کافی نبوده و نیاز افراد را بر طرف نمی سازند. چرا که انسان ها برای تامین نیازهای روحی خود را به خندیدن به صورت روزمره ، محتاجند، یکی از محاسن ایجاد اتاق خنده آن است که نیازی به گرفتن وقت قبلی نبوده و هر کس می تواند هر زمان که خواست به آنجا رفته و تا جایی که می  خواهد بخندد. نکته مهم اینجاست که آیا افراد می توانند در هر زمان که اراده کنند بی دلیل بخندند و یا باید محرکی آنها را به این عمل وادارد؟ تحقیقات نشان می دهد که بسیاری از انسان ها نسبت به لطیفه هایی که می شنوند عکس العمل نشان می دهند و اگر لطیفه شیرین و بامزه باشد قطعا خنده را بر لبانشان خواهد نشاند. برای اینکه بتوانید خندیدن را تمرین کنید باید با افرادی معاشرت کنید که خوشحال و شاد هستند. آنچنان که گویی هیچ غم و غصه ای در زندگی خود ندارند و اگر هم دارند آن را بروز نمی دهند. در این گونه کلاس ها، با استفاده از تلویزیون و یا ضبط صوت، داستان هایی خنده دار و با مزه برای حاضرین پخش می شود تا افراد را به خندیدن وادار کنند. خنده را می توان به چند گروه تقسیم بندی کرد. گروه اول همان لبخندهایی هستند که افراد در هر زمان و مکانی از آن ها استفاده کنند.

به عنوان مثال افراد زیادی برای اینکه پنهان ساختن ترس یا اضطراب خود لبخند می زنند؛ و یا لبخندهایی که افراد از روی تنبلی ، بی تفاوتی و یا به این دلیل که حوصله حرف زدن ندارند به یکدیگر تحویل می دهند. دسته دوم خنده هایی هستند که در مکان های خاص و با کمی احتیاط سر داده می شوند. مثلا در مکانی هایی که خندیدن بی جا و بی مورد، شخصیت فردی شخصی را زیر سوال می برد. دسته سوم خنده های بی صدایی است که پنهانی انجام می گیرد. دوستان مطلبی در مورد شخصیت شما بر زبان می آورد که به نظر شما اصلا واقعیت ندارد و شما در دل به او می خندید و یا در هنگامی که موردی را از کسی پنهان کرده اید و در دل به بی خبری او می خندید. دسته چهارم، خنده های کاملا دوستانه است؛ زمانی که از ته دل می خندید و در آن لحظه اندیشیدن به چیزی سبب خندیدن شما شده است. در این حالت تمام اعضای بدن شما از عضلات سر و صورت گرفته تا دست و حتی قفسه سینه ، شمار را در خندیدن همراهی می کنند.

این نوع خنده ، بهترین و مفید ترین نوع خندیدن است؛ هر چند مهم این است که ما از یاد نبریم که باید دست کم در روز 10 تا 15 دقیقه بخندیم.خندیدن نوعی آنتی بیوتیک طبیعی است که همه انسانها با استفاده از آن، می توانند بسیاری از دردهای خود را تخفیف دهند. خنده واکنشی است غیر ارادی که باعث انقباض هماهنگ پانزده ماهیچه صورت و سریع شدن تنفس و جریان خون و نتیجتاً افزایش ترشح آدرنالین در خون می شود که تاثیر نهایی آن ایجاد احساس لذت و شادابی در فرد است. خنده ارزانترین داروی پیشگیری و مبارزه با بسیاری از بیماریها است و باعث پائین آمدن ضربان قلب و کاسته شدن فشار خون می گردد و از آنجا که شخص را وادار می کند نفس عمیق بکشد، موجب می شود میزان اکسیژن بافتها افزایش یابد، لذا خنده باعث طولانی شدن عمر می شود. ترشح هورمون «ایمونوگلوبولین» در بدن با میزان خندیدن ما ارتباط مستقیم دارد.

ایمونوگلوبولین ، به مبارزه دستگاه ایمنی بدن با باکتریها و میکروبها کمک کرده و شخص را برای مقابله با بیماریها آماده می کند. علاوه بر آن هورمون «سایتاکیناز» که به آن هورمون شادی نیز گفته می شود، در اثر خندیدن، نوعی ماده شیمیایی خاص سیستم عصبی به نام «آندروفین» تولید می شود که در شخص اعتماد به نفس و سرخوشی ایجاد می کند. پژوهشهای دیگر بر روی خندیدن نشان می دهد که انسانها به وسیله خنده، درد را بیشتر تحمل می کنند به این دلیل که خنده ترشح آندروفینها را زیادتر می کند و آندروفینها کشنده های طبیعی درد در بدن هستند.در واقع ؛آندروفین  ماده ای مشابه مرفین است که در بدن ساخته می شود، مقدار این ماده در خون، در اثر ورزش و فعالیتهای نشاط آور، بالا می رود. دانشمندان انگلیسی بعد از سالها تحقیقات به این نتیجه رسیدند که یک دقیقه از ته دل خندیدن معادل 45 دقیقه ورزش، انسان را سر حال می آورد. بنابر آخرین تحقیقات علمی، خندیدن، باعث کاهش بروز انواع بیماریها ازجمله بیماریهای قلبی می شود.

از طرفی خنده با ایجاد تغییراتی در راههای تنفسی، باعث می شود هوای بیشتری در بینی ما جریان یافته و به سرد شدن مغز کمک کند و هر چه مغز خنک تر باشد ما شادتر خواهیم بود. بر روی سایت اینترنتی BBC مقاله ای وجود دارد به این مضمون که، کسانی که دچار حمله قلبی شده اند در روز با حداقل 30 دقیقه خندیدن می توانند احتمال حمله قلبی دوم را تا حد قابل توجهی کاهش دهند. همچنین کسانی که فشار خون دارند نیز با وجود روحیه شاد و خندیدن می توانند فشار خون خود را در حد مطلوب نگه دارند. در حال حاضر این عقیده که قسمت اعظم بیماریها بر اثر احساسات منفی اضطرابها بوجود آمده و پیشرفت میکند،توسط اکثر روانشناسان و روانپزشکان مورد قبول قرار گرفته است . استرسها و اضطرابهای روزانه در طول زمان چنان ناهماهنگیهایی در جسم ایجاد می کند که ممکن است به بحران روانی منتهی گردد. زمانیکه هورمونهای ناشی از فشار روانی بطور دائم به مقدار زیاد تولید گردد، سیستم دفاعی بدن قادر به انجام وظیفه کامل نخواهد بود و همین راه را برای انواع عفونتها و بیماریها هموار کرده و اندامهای داخلی بدن را تحت فشار شدیدی قرار خواهد داد. خندیدن می تواند سلاح موثری برای مقابله با این فشارهای روانی و استرسهای روزمره باشد .

زندگی روزانه و حوادث و اتفاقات آن ایجاد عکس العمل هایی در انسان می شود که گاهی شرایط زمان و مکان اجاره بروز آن ها را نمی دهد و در نتیجه مقدار زیادی انرژی در بدن ذخیره می شود .این انرژی های عصبی به جای آنکه صرف ایجاد معادلاتی از افکار و هیجانات جدید شود به دلیل موانع موجود ، تولید حریانی در اعصاب حرکتی در گروه های مختلف عضلات می کند و سبب ایجاد حرکات نیمه تشنجی می شود که روان شناسان آن را خنده نامیده اند .خنده پدیده ای است که غالباً برای ابراز شادمانی به کار می رود و به راستی به حقیقت این جمله ارد بزرگ پی میبریم که چه زیبایند آنانی که همیشه لبخندی برلب دارند . در بین موجودات زنده فقط انسان از این توانایی برخوردار است . خنده از نظر روان شناسان معتقدند که چون مقدار زیادی انرژی ذخیره شده و واپس زده روانی به علت شرایط مختلفی چون کنترل شدید محیط ، حوادث اتفاقی و بازداری های ذهنی راهی به بیرون پیدا نمی کنند از طریق خنده از ذهن و بدن تخلیه می شوند .به همین دلیل است که همیشه پس از خنده احساس آرامش به وجود می آید و با خود تمرکز را به همراه می آورد . روان شناسان به خنده به عنوان ضریب اطمینان ذهن و روان می نگرند که در مواقع انباشته شدن انرژی های هیجانی و مخرب نقش مهمی در بیرون راندن آن ها ایفا میکند.

به همین دلیل خنده از نظر علم روان شناسی دارای جایگاه ویژه و پر ارزشی است و می تواند به برقراری تعادل روانی درانسان کمک کند و زمینه سلامت روانی او را فراهم سازد . نقش ویژه ای که خنده در تخلیه فشارهای روانی به عهده دارد باعث شده که روان شناسان به متولیان امر توصیه کنند که محیط های کئاری آموزشی و خانوادگی را به محیط های شاد و پر خنده تبدیل کنند . تحقیقات نشان می دهد که واکنش خنده فرایند مغزی عصبی ویژه ای دارد. به هنگام خنده درالگوی امواج مغزی ما تغییرات قابل ملاحظه ای روی میدهدوهمه سطوح کورتکس مغزونه فقط یک جایگاه واحد ، نسبت به خنده واکنش نشان می دهند .

برخی از دانشمندان نیز خنده را به طوفان مغزی تشبیه کرده اند و معتقدند که خنده نقش شوک عصبی خفیف را بر روی مغزایفا می کند . از آن جا که مغز حیاتی رین ارگان بدن است و بر فعالیتهای جسمانی و روانی کنترل دارد ، هرگونه تغییر ثبتی در عملکرد آن می تواند بر عملکرد کل بدن تاثیر سفید داشته باشد . زمانی مه ما می خندیم ، مقدار بسیار زیادی از اکسیژن را به طرف سلول های بدن به ویژه سلول های مغزی می فرستیم .می دانیم که مغز در حدود یک پنجم از کل اکسیژن مورد نیاز بدن را به تنهایی مصرف می کند بنابراین زمانی هم که مغز با خونی که از مقدار تکسیژن بیشتری برخوردار است تغذیه می شود عملکرد بهتری در مقایسه بازمانی که کمتر اکسیژن می گیرد ، پیدا می کند و در نهایت همه عملکردهای ذهنی و بدنی ما بهبود می یابند  .

قرن هاست که گفته می شود خنده بهترین داروست، اما در سالهای اخیر ما برای این عقیده ارزش زیادی قائل نبوده ایم پزشکان ترجیح می دهند برای درمان بیماری از قرض ، جراحّی و دیگر شیوه های تهاجمی استفاده کنند. آنها احتمالا بر این عقده که لبخند زدن ممکن است موثرتر باشد، می خندند . به همین دلیل این احتمال که با لبخند زدن می توان به جنگ بیماری ها رفت ، برای پزشکانی که هفت سال صرف آموختن علم طب کرده اند سخت مضحک به نظر می رسد. در گذشته چنین تفکری حاکم بود. اما در حال حاضر پزشکان  خودپی برده اند که لبخند زدن و خندیدن، در واقع به بهبودی حال بیمار، در بیمارستان کمک می کند ، در صورتیکه چهره های عبوس خود می توانند عاملی برای مداومت بیماری باشد . تاریخ طب نشان می دهد که خنده در قرن سیزدهم جهت بیهوشی و در قرن شانزدهم به منظور درمان سردمزاجی و افسردگی استفاده شده است. در قرون وسطی نیز ، مردم بعد از شامل در اتاق های بزرگی جمع می    شدند و هنرنمایی دلقک ها را تماشا می نمودند و از این طریق ، به هضم غذای خود کمک می کردند. قرن ها بعد داروین و فروید خندیدن را به عنوان راهی برای رفع تنش و اضطراب معرفی نمودند.امروزه نیز در درمانگران متعددی از خنده برای درمانی بیماری های گوناگون استفاده می کنند. از زمانی که کازینس سردبیر وقت مجله ستردی ری وی یو پس از ترک بیمارستان و با مطالعه کتابهای فکاهی ، گوش دادن به نوارهای خنده و مشغول کردن خود به سایر فعالیت های خنده دار موفق شد بیماری خود را که پزشکان آن را علاج ناپذیر می دانستند، درمان کند.  توجه پزشکان بیش از پیش به خنده به عنوان عاملی شفابخش جلب شده است .

منبع

دین پرست،آرزو(1394)، رابطه خنده درمانی یوگایی و سلامت روان دختران و پسران جوان ،پایان نامه کارشناسی ارشد،روانشناسی عمومی،دانشگاه آزاداسلامی

از فروشکاه بوبوک دیدن نمایید