کتابخانه

واژه کتابخانه ترکیبی اضافی است از دو کل عربی و فارسی کتاب + خانه؛ کتاب واژه ای عربی است به معنای نوشته چیزی مکتوب و خانه از ریشه پهلوی (خان) به معنای فضا ، مکان و اتاق است. یونانی ها به آن Bibiotheca و رومیها به آن Liber می گقتند که از واژه Liber به معنای کتاب مشتق شده بود. در انگلیسی قرون وسطی به آن Librarie  و در فرانسه قدیم به آن Librairie می گفتند. این واژه با تغییراتی که کرد در انگلیسی به Library تبدیل شد و در بیشتر زبانهای لاتینی و اروپایی از واژه هایی مثل bibliotheque ، bibliothek  و  biblioteca برای آن استفاده می شود. در ایران باستان از اصطلاح (دژنبشت) یا قلعه کتابها برای رساندن مفهوم کتابخانه استفاده می شود. در حوزه فرهن اسلامی و عربی از واژه هایی مثل بیت الحکمه، دارالحکمه، دارالعلم، خزانه العلم، مخزن الکتب و مکتبه استفاده می شود که دو واژه دارالکتب و مکتب در حال حاضر مصطلح است. مزینانی ، معتقد است برای ارائه تعریفی از کتابخانه باید آن را از لحاظ فیزیکی و کارکردی مدنظر قرار داد. وی تعاریف مختلفی را برای کتابخانه از این دونظر ارائه کرده است که در زیر به این تعاریف اشاره می شود. کتابخانه مکانی است برای حفظ و نگهداری آثار  مکتوب و غیرمکتوب که طی تاریخ تمدن بشر به وجودآمده است. کتابخانه مخزنی است برای حفط مواد و منابع هنری، علمی، ادبی، اجنماعی و غیره که بر روی رسانه های مختلف ثبت و ضبط شده اند. کتابخانه مکانی است که انواع منابع و مواد در آن به صورت سازماندهی شده حفظ و نگهداری می شوند.کتابخانه مکانی فیزیکی است که انواع رسانه های مکتوب، دیداری، شنیداری و الکترونیکی در آن نگهداری می شود. وی تعاریف زیر را از نظر کارکردی و اجتماعی برای کتابخانه ارائه کرده است: کتابخانه نهادی است اجتماعی که ساز و کار اصلی ذخیره سازی، حفاظت و اشاعه دانش و اطلاعات را فراهم می سازد. کتابخانه نهادی است زاده‌ی جامعه که در طول تاریخ تمدن در خدمت حفظ و نشر دانش بوده‌است. کتابخانه نهادی اجتماعی است که روح تمدن بشری را حفظ و نگهداری کرده است. کتابخانه نهادی است که کارکردهای اصلی حرفه کتابداری یعنی، جمع آوری، سازماندهی، اشاعه و مدیریت منابع اطلاعاتی در آن انجام می شود.کتابخانه پلی است میان دانش مضبوط بشری بین نسلهای گذشته، حال و آینده. با تلفیق این تعاریف می توان کتابخانه  را اینگونه تعریف کرد: کتابخانه نهادی اجتماعی است که با ذخیره سازی، حفاظت و اشاعه پیشینه های مکتوب، دیداری و شنیداری و الکترونیکی با استفاده از خدمات کارکنان اموزش دیده  در خدمت تعلیم و تربیت و توسعه سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، علمی و فرهنگی است.

خدمات کتابخانه ها

بطور کلی کتابخانه ها دارای دو کارکرد کلی هستند: خدمات فنی و خدمات عمومی. خدمات فنی کتابداری شامل مجموعه فرایندهایی است که در مقوله های کلی فراهم آوری و سازماندهی قرار می‌گیرد. به عبارت دیگر مجموعه فرایندها و کارهایی را که برای تهیه و خرید مواد کتابخانه ای، فهرست نویسی، رده بندی و آماده سازی منابع برای گذاشتن درقفسه ها و دیگر فضاهای فیزیکی انجام می شود، خدمات فنی کتابداری گویند. در برابر خدمات فنی کتابداری، خدمات عمومی کتابداری قرار دارد که در واقع سطح تماس مراجعه کنندگان با کتابخانه است. پس از انجام دادن فرایندهای خدمات فنی بر روی منابع، منبع آماده به بخش خدمات عمومی واگذار می‌شود تا مراجعه کنندگان بتوانند به نحو مطلوب در کوتاه ترین زمان ممکن به آنها دسترسی داشته باشند. در یک نگاه کلی خدمات فنی و عمومی شامل بخش ها یا فعالیت های زیر می باشند:

خدمات فنی شامل: مجموعه سازی، فهرست نویسی، رده بندی، برگه آرایی و آماده سازی، نمایه سازی و چکیده‌نویسی. خدمات عمومی شامل: خدمات مرجع، خدمات اطلاع رسانی، خدمات امانت .

منبع

بزخش،ناصر(1393)، وضعیت مدیریت تغییر در خدمات کتابخانه مرکزی دانشگاه،پایان نامه کارشناسی ارشد،علم اطلاعات ودانش شناسی،دانشکده روانشناسی وعلوم تربیتی علامه طباطبایی

از فروشگاه بوبوک دیدن نمایید