پیشگیری از فرسودگی شغلی

موارد زير مي تواند ما را در پيشگيري از فرسودگي شغلي راهنمائي نمايد:

• بهتر است قبل از به کار گماردن افراد،توانائي هاي آنها را بـراي انجـام کـار از نظـر فعاليـت هـاي فيزيکي،فيزيولـوژيکي و روانـي ســنجيد و افـرادي را کـه داراي ايـن توانمندي ها هستند به کار مشغول کرد.
• مناسب کردن شرايط محيط کار مانند کاهش سر و صدا،رطوبت و درجه ي حـرارت مناسب،روشنائي کافي.
• توجه به حق و حقوق کارکنان و کمک گرفتن از يک روان شناس براي بهبود روابـط کاري.
• توجه به اين موضوع که توليـد زيـاد و افـزايش بهـره وري در صـورت توجـه بـه ارزشهاي انساني کارکنان بهتر و راحت تر به دست مي آيد.
• رعايت عدالت و انصاف در محيط کار و مشخص بودن شرح وظايف کارکنان.
• تعداد روزهاي کاري و جمع ساعات کار هفتگي در محدوده ي پـيش بينـي شـده درقوانين کار.
• کاهش يا حذف حرکات غير ضروري در کار و انجام دادن کار با سرعت متعادل.- ايجاد تنوع در کار.
• استراحت هاي کوتاه بين کار.
• پرهيز از اضافه کاري زياد و غير ضروري به ويژه در کارهاي سخت.
• استفاده از تعطيلات و مرخصي هاي قانوني که به تمدد اعصاب و افـزايش قـدرت جسم و روان کمک مي کند.
• کار نکردن در ساعات شب در صورت امکان،چون در هنگام شـب خـستگي زود تـر به سراغ کارکنان مي آيد.
• توجه به رفاه کارکنان و تشويق آنها به انجام ورزش و تفريحات سالم.اين کار بـه طور قابل ملاحظه اي سبب افزايش توانمندي افراد و مقابله با خستگي مي شود٠
• توجه به وضعيت رواني کار کنان در خارج از محل کار.
• مصرف نکردن بيش از حد مواد محرک زا ،مثل قهوه و چاي.
• عدم مصرف دخانيات،مواد مخدر و دارو هاي آمفتامين.
• استراحت و خواب کافي.

درمان فرسودگی شغلی:

غلبه بر بسياري از انتقالات تنش زا در وهله ي اول به نظر آسان مـي آيـد امـا واقعـا احتمال مي رود پيچيده تر از آن باشد که ما فکر مي کنيم.دليل اين پيچيـدگي آن اسـت که ويژگي هاي فردي و عوامل موقعيتي ترکيب مي شوند تا دوره ي انتقال حل و فصل شود .اگر خستگي به صورت مزمن و پيشرفته در آيد نياز به در مان خواهـد بـود.شـواهد و يافته هاي جديد علمي نشان مي دهد که امکان بهبود و باز گشت سلامتي به فرد وجـود دارد. براي درمان فرسودگي شغلي قبل از هـر چيـز بايـد بـدنبال علـت آن باشـيم تـا بتوانيم براي رفع آن اقدام کنيم. تلاش براي درمان فرسودگي شغلي شامل تهيه ي فرصـتهائي اسـت بـراي حـساسيت اجتماعي،افزايش آموزش عملي کارکنان و بهبود کيفيت مديريت مديران مقتدر و معتاد بکار ايجاد فشار رواني مي نمايند.رهبران مردمي که مي تواننـد رفتارهاي خود را تعديل نمايند فرسودگي را کاهش مي دهند.

روشهاي درماني گونـاگوني بـراي فرسـودگي شـغلي وجـود دارد کـه مهمتـرين آنهـا عبارتند از:

• روان درماني:

روان درمــاني ســهم عمــده اي را در اصــلاح نــشانگان فرســودگي شــغلي دارد تغيير نگرش هاي منفـي مبتلايـان و دميـدن روح عـزت نفـس و خـود ارزشـمندي از نياز هاي مبتلايان مي باشد.براي حل مشکلات بايد مهارت هاي زنـدگي و کاري را به آنها آموخت و در جهت بالا بردن سطح توانمندي ها تلاش کـرد.بايـد بـه آن ها اطمينان داده شود که وضعي غير عادي ندارند و کفايت و لياقت آنان يـاد آوري شود.حمايت هاي روحي و عاطفي از اين دسته افراد در بهبود آنها نقش مهمي دارد.

• درمان هاي شيميائي:

داروها و مواد شيميائي مثل ،ويتـامين ها،آدرنـالين،هورمو ن هـا و اسـيد هـاي آمينـه مي توانند به رفع خستگي کمک کنند.استفاده از اين مواد بايد تحت نظر پزشک معـالج باشد.

• درمان هاي فيزيکي:

ساده ترين درمان هاي فيزيکي ماساژ است.براي درمان گرفتگي و کوفتگي عضلات کـه در اثر انجام کار هاي بدني سخت ايجاد مي شود ما ساژ بسيار موثر است.ماسـاژ مـي تواند با تسريع جريان خون در عضلات بـه دفـع مـواد سـمي کمـک بکنـد،و بـا عمـل انعکاسي خود خستگي عصبي را کاهش دهد.

• درمان هاي عصبي:

در مواردي که علت خـستگي عـصبي باشـد دارو درمـاني مفيـد خواهـد بـود.در دارو درماني استفاده از دارو هاي آرام بخش توصيه مي شود.در بحث درمان اشاره به اين نکته ضروري است کـه هـر گونـه اقـدام و فعـاليتي بـه بهره وري و فرهنگ کاري مثبت است.از آنجائي که مبتلا يان بـه نـشانگان فرسـودگي شغلي قبل از ابتلا افـرادي پـر کـار و داراي جـديت بـسيار در انجـام وظـايف محولـه بوده اند بنابراين بر گردانـدن آنهـا بـه وضـع و حـال اوليـه ي شان،سـازمانها را در دستيابي به اهداف شان کمک مي کند در نهايت اينکـه بهتـرين نـوع درمـان تلفيقـي از در مان هاي فوق مي باشد.

راه حل هاي کوتاه مدت براي مقابله با فرسودگي شغلي

طالب کار بيشتري باشيد. با مافوق خود رک و راست باشـيد و از او کـار بيـشتري طلب کنيد و مسئوليت هاي خود را بيشتر کنيد.اگر در شرکت شما کار هـا بـه صـورت گروهي انجام مي گيرد مي توانيد کارها يتان را با همکارانتان جابجا کنيد.يا اينکـه بـه همکارانتان در انجام کار ها کمک کنيد.امـا هميـشه مراقـب باشـيد کـه همکارانتـان بـا انداختن کار ها يشان به گردن شما سوء استفاده نکنند.حتماً در اين مواقع ما فوق خود را در جريان کار ها قرار بدهيد.

به کار هـا يتـان ارزش دهيـد. بـه مـافوق خـود نـشان دهيـد کـه چـه توانائيهـائي داريد.براي اين منظور کار ها را بدون اينکه کسي از همکارانتـان متوجـه شـود انجـام دهيد فقط ما فوق از اين کار اطلاع داشته باشد.بعد که مافوق بـا پيـشنهادتان موافقـت کرد چند روز بعد کار را به او تحويل دهيد.با اين کار مي توانيد توانائي ها و علاقـه ي خود را بالاتر برده و خستگي و بيحوصلگي را از خود دور کنيد.

براي کار هائي که در حيطه ي مسئوليت شما نيست هم داوطلب باشيد. مـي توانيـد در کارهاي فوق برنامه شرکت داشته باشيد که شما را سرگرم نگـاه خواهـد داشـت.در هر زمينه اي که مي توانيد استعدادها و مهارت ها يتان را نشان دهيد.

ابتکـار بـه خـرج دهيـد و کـار جديـدي را شــروع کنيـد. هميـشه شــروع کننـده باشيد.پيشنهاد کار و پروژه هاي جديـد بدهيـد.ايـن مطالـب را بـا دسـت انـدر کـاران مربوطه در ميان بگذاريد.هدفتان اين باشد که علاقه ي خود را به کار کردن نشان دهيد اما نگذاريد ديگران فکر کنند با اين کارها قصد خود نمائي داريد.

ديدگاهتان را در مورد کارتان تغييردهيد. در هر پستي که کار مي کنيد سـعي کنيـد نگاه خوبي به کارتان داشته باشيد.کار خود را دست کم نگيريد.درهر پستي نقش خود را در پيشبرد اهداف سازمان مؤثر بدانيد.با اين طـرز تفکـر کـار خـود را بهتـر انجـام خواهيد داد و به سرعت ترفيع پيدا مي کنيد.

از زمان استراحتتان بهترين استفاده را ببريد.اگر مي بينيدکه کار باعث خستگي تان شده است کمي استراحت کنيد.از ساعات استراحت خود نهايـت اسـتفاده را ببريـد تـا خستگي تان را کاملاً از تنتان بيرون کند و بتوانيد دو باره با انرژي کارتـان را دنبـال کنيد

 راه حل هاي طولاني مدت براي مقابله با فرسودگي شغلي

در مورد محل کارتان بيشتر بدانيد. سعي کنيد اطلاعات بيشتري در مـورد سـازمان خود کسب کنيد.از همکارانتان در اين زمينه سوال کنيد.از روابط سازمان آگـاهي پيـدا کنيد.همکارانتان را بشناسيد و از سياست ها و خط مشي شرکت آگاهي يابيد.آموزش هاي خود را بالاتر ببريد.از حالت يکنواخت هميشگي بيرون بيائيد و دانـش خود را در زمينه حرفه تان بالا ببريد.همينطور که از نردبان ترقي بالا مي رويـد زمـان برايتان ارزش زيادي پيدا مي کند.بنابراين سعي کنيد معلومات و علم خود را در کاري که انجام مي دهيد افزايش دهيد.مربي داشته باشيد.در هر مرحله اي از کارتان،خوب است که براي خـود مربـي پيـدا کنيد تا شما را در انجام کارهايتان راهنمائي کند.او مي تواند به شما کمـک کنـد تـا در کارتان موفق تر باشيد.

هوشيار باشيد و مثبت فکر کنيد .هر کس بايد در جائي شروع کند.ممکـن اسـت از خود انتظار داشته باشيد که کاري مهمتر و چالش بر انگيز تر داشته باشيد اما شکايت نکنيد.از منفي بافي در مورد کارتان دوري کنيد و سعي کنيد که بهترين اسـتفاده را از موقعيت فعليتان ببريد.آگاهي هايتـان را افـزايش دهيـد و مهـارت هايتـان را توسـعه دهيد.در حد توانائي هايتان کار کنيد و بـه زودي خواهيـد ديـد کـه خـستگي و ملالـت ناپديد مي شود.فرسودگي شغلي از جمله اخـتلال هـائي اسـت کـه در سـال هـاي اخيـر مـورد توجـه روان شناسان قرار گرفته است و نتايج تحقيقات نيز نشان مي دهد کـه درصـد قابـل توجهي از افراد سازمان هاي فعال از اين عارضه در رنج هستند.

اين پديده نشانگاني است که شامل فرسودگي جسمي،عاطفي،هيجاني،نگرشي و رواني است و توأم بـا احـساس شـديد پـائين بـودن عملکـرد و پيـشرفت شخـصي در فـرد است.بدين معني که افراد درگير با اين مسأله احساس مي کننـد هيچگونـه پيـشرفت وترقي در زندگي حرفه اي و شخصي خويش ندارند.در محيط هاي صنعتي و سـازماني عوامل و علل مختلفي را مي توان براي بروز فرسودگي شغلي معرفـي کـرد کـه عمـده ترين آن ها روشي است که سرپرستان و مديران سازمان به عنـوان سـبک رهبـري و کنترل افراد و سازمان براي خود اتخاذ مي کنند.

سازمان ها و محيط هاي کاري که داراي سبک ملاحظه کارانه کمتـري هـستند،کارکنان خود رابيشتر در معرض ابتلا به پديده ي فرسودگي شغلي قرار مي دهنـد.بـه عبـارت ديگـر نـشانگان فرسـودگي شـغلي بيـشتر قربانيـان خـود را از بـين سـازمان هـا و مؤسساتي مي گيرد که رفتار هاي ملاحظه کارانـه و گـرم و عـاطفي کمتـري از طـرف مديران و روساي آنها سر مي زند.مديران و سرپرستاني که بـه طـور کـاملاً خـشک و رسمي در سازمان رفتار مي کنند و از فراهم آوردن محيطي آرام،عـاطفي و گـرم بـراي کارکنان خود دريغ مي ورزند مسلماً بايد آگاه باشند که زير دستان خود را بيشتر بـه وادي فرسودگي شغلي رهنمون مي سازند و تلاش کمتري در جهت بهبود و بهره وري در سازمان از خود نشان مي دهند.

اگر چه برخي از افراد از لحاظ شخصيتي و صفات فردي و دروني بيشتر مستعد ابـتلا به اين عارضه هستند با اين حال فرسودگي شغلي با اتخاذ شيوه ها و تدابير خاصـي قابل اصلاح و برگشت پذير است و مي توان تدابير ي را جهت درمان آن به کار برد.تاکنون شيوه هاي مختلفي براي کنار آمدن اثر بخش با فرسودگي شغلي به کار گرفته شده اسـت کـه نمونـه هـائي از آن عبارتنـد از روان درماني،درمـان هـاي شـيميائي، درمان هاي فيزيکي و در مان هاي عصبي.در صورتي که فرد نتوانست با به کـارگيري اين نوع روشها از فرسودگي شغلي نجات پيدا کنـد و اطمينـان حاصـل کردکـه مـشکل مربوط به خود او يا ويژگيهاي شخصيتي وي نيست بهتر اسـت شـغل خـود يـا محـل کارش را تغيير دهد.

منبع

برزوئی نژاد،محمدصادق(1394)،رابطه  بین استرس و فرسودگی شغلی در اداره آموزش و پرورش،پایان نامه کارشناسی ارشد،روانشناسی عمومی،دانشگاه پیام نور

از فروشگاه بوبوک دیدن نمایید