پیشرفت تحصیلی

از دیرباز مدیران ،یادگیری دانش آموزان را به وسیله امتحان و از طریق ارزیابی عملکرد تحصیلی و یا به طریق نمراتی که در دروس مورد آموزش کسب می شد، ارزشیابی می کردند. میزان پیشرفت تحصیلی دانش آموزان تفاوتهای قابل توجهی با یکدیگر دارد ،این تفاوت ها به عواملی رفتارهای ورودی شناختی، ویژگی های عاطفی، کیفیت آموزش، حجم کلاس، میزان مشارکت یادگیری شرایط یادگیری و انگیزه پیشرفت بستگی دارد . پیشرفت تحصیلی نتیجه تاثیر یک عامل نیست چنان که ویژگی های فردی دانش آموز، سلامت جسمی و روانی، انگیزش و توانایی فرد، محیط روانی خانه و مدرسه، گروه همسالان و انتظارات معلم، خاستگاه اجتماعی دانش آموز، ساختار آموزشی و… از جمله موارد اساسی در این زمینه به شمار می رود .پیشرفت تحصیلی همچون بسیاری از پدیده ها از ترکیب عواملی چون خانه، مدرسه و جامعه به وجود آید. در کل پیشرفت تحصیلی عبارتند از سنجش عملکرد یادگیرندگان و مقایسه نتایج حاصل از آن با هدف های آموزشی از پیش تعیین شده به منظور تصمیم گیری در این باره که آیا فعالیتهای آموزشی معلّم و کوشش یادگیری دانش آموزان به نتایج مطلوب انجامیده اند.

پیشرفت تحصیلی عبارت است از منحنی رو به رشدی که هر روز با فراگیری یک مطلب بالاتر می­رود و نتیجۀ فرآیندهای ذهنی فعّال است و پردازشی است که شامل ادراک ارتباطات معنادار بین اطلاعات جدید و دانش قبلی یادگیرنده است .زندگي تحصيلي، يكي از مهم ترين ابعاد زندگي اشخاص است كه بر ساير ابعاد زندگي تاثير فراوان دارد. در اين بين يكي از مسايل و مشكلات اساسي زندگي تحصيلي افراد و نظام آموزشي هر كشور، مساله ي افت تحصيلي و پايين بودن سطح عملكرد تحصيلي دانش آموزان و دانشجويان آن كشور است. اين پديده، علاوه بر زيان هاي هنگفت اقتصادي، سلامت رواني فراگيرندگان را مخدوش مي نمايد. منظور از افت تحصيلي، كاهش عملكرد تحصيلي درسي فراگيرنده از سطح رضايت بخش به سطح نامطلوب است. عوامل مختلفي بر عملكرد تحصيلي افراد تاثير مي گذارند كه متخصصان تعليم و تربيت آنها را به چهار دسته شامل عوامل فردي، عوامل آموزشگاهي، عوامل خانوادگي و عوامل اجتماعي تقسيم كرده اند.در هر نظام آموزشي ميزان عملكرد تحصيلي يكي از شاخص هاي موفقيت در فعاليت هاي علمي است.

نتايج پژوهش هاي كوپر ، نشان داده كه علاوه بر ساختار و محتواي آموزشي كلاس، عوامل گوناگوني از جمله سلامت روان، توانايي هاي شناختي، هيجان ها و ويژگي هاي فردي و خانوادگي نقش عمده ای در سطح عملكرد تحصيلي دانش آموزان دارند. مطالعات نشان داده است كه ارتقاي مهارت هاي مقابله اي و  توانايي هاي رواني؛ اجتماعي در بهبود زندگي و مقابله با مشكلات مؤثرند .مهارت هاي زندگي، مهارت هاي شناختي,اجتماعي هستند كه براي افزايش توانایي هاي رواني, اجتماعي به افراد آموزش داده مي شود. اين مهارت ها قدرت سازگاري و رفتار مثبت افراد را افزايش مي دهد و در پنج عرصه زندگي يعني، خود، خانواده، تحصيل، تفريح و اجتماع مورد ، استفاده قرار مي گيرد  . موفقّیت دانش آموزان در زمینه تحصیلی، یکی از عوامل سازگاری اجتماعی است. این گروه از دانش آموزان در روابط اجتماعی کمتر دچار مشکل می شوند. به دلیل اینکه موفقّیت تحصیلی معیاری برای پایگاه اجتماعی بالا محسوب می شود و این امر سبب می شود که دانش آموز احساس کمبود و نقصان نکند و نیز در ارتباط با معلمان، این گروه از دانش آموزان مشکل اساسی ندارند و به راحتی مسائل خود را همانند مسائل علمی با معلم در میان می گذارند.

براي اينكه به تعريفي از پيشرفت تحصيلي دست يابيم و مفهوم آن روشن شود ابتدا بايد مفهوم افت تحصيلي روشن شود. افت تحصيلي يا افت عملكرد تحصيلي در دانش­آموزان از سطحي رضايت بخش به سطح نامطلوب است چنانچه فاصله­ي قابل توجهي بين استعداد بالقوه و استعداد بالفعل فرد در فعاليت هاي درسي مشهود باشد، چنين فاصله­اي را افت تحصيلي مي­نامند .انسان در مراحل مختلف رشد مجبور به فراگیری اموری است که زندگی بدون آنها برای وی امکان پذیر نیست. از لحاظ اجتماعی یاد می گیرد که چگونه در یک جمع صحبت کند و آداب معاشرت را رعایت کند. در بعد اخلاقی می آموزد که خوب و بد را از هم تشخیص دهد که این امور مستلزم یادگیری از محیط پیرامون و به ویژه والدین است. چون یادگیری امری است دائمی و مثبت و نسبت به افراد مختلف فرق می کند. در جریان یادگیری کل شخصیت فرد دخالت دارد یعنی جنبه های بدنی، خصوصیات روانی، هدف ها و تمایلات فرد، نحوه ارتباط آنها با هم که کل شخصیت فرد را تشکیل می دهد، تاثیر دارند. از آنجا که هر یک از افراد از لحاظ بدنی، روانی با دیگران متفاوت است. از این رو جریان یادگیری در افراد مختلف متفاوت است. علاوه بر شخصیت فرد، موقعیت یادگیری نیز در جریان یادگیری مؤثر است، منظور از موقعیت یادگیری، اوضاع و احوال و شرایطی است که در جریان یادگیری نفوذ دارد. شرایط عادی مثل هوا، نور، محل نشستن … و شرایط غیر عادی مثل تمایل یادگیرنده نسبت به امور یادگیری، نظر او نسبت به معلم، تمایل معلم، موقعیت یادگیری را تشکیل می دهند که در جریان یادگیری تاثیر دارد .

از پیشرفت تحصیلی به عنوان یکی از ابعاد پیشرفت در نظام آموزشی تعاریف متعددی ارائه گردیده است که به برخی از آنها اشاره می شود. پیشرفت تحصیلی عبارتند از میزان یادگیری آموزشگاهی فرد به صورتی که توسط آزمون های مختلف درسی مانند دیکته و ریاضی سنجیده می شود .لوین،  پیشرفت تحصیلی را تجلی گاه تحصیلی یک دانش آموز می داند این جایگاه ممکن است به نمره ای برای یک درس یا معدل مجموعه ای از درس در یک گروه یا معدل برای تمام دروس اطلاق می شود.پیشرفت تحصیلی اصطلاحی است که به جلوه ای از جایگاه تحصیلی دانشجو اشاره دارد این جایگاه می تواند بیانگر نمرات دوران مختلف یا میانگین نمرات در دوره ای مربوط به یک موضوع یا نمره ای برای یک دوره باشد.

معدل کل را جهت ارزیابی تحصیلی پیشنهاد نموده اند، زیرا یک مقیاس چند بعدی از پیشرفت تحصیلی می باشد. پژوهشگران که به دنبال کشف عواملی مرتبط با عملکرد تحصیلی بالا بوده اند به آرایه هایی از متغیرها که عملکرد تحصیلی را تحت تاثیر قرار می دهند دست یافته اند . در رابطه با عوامل محیطی تاکنون به وجود عوامل محیطی نیرومند و مؤثر زیادی بر پیشرفت تحصیلی پی برده شده است .در خصوص تفاوت های دو جنس در پیشرفت تحصیلی می توان گفت دختران پیوسته در پیشرفت تحصیلی بر پسران برتری دارند. شواهد مربوط به برتری دختران به پسران در پیشرفت تحصیلی را چنین خلاصه می کند : مشخص شده است که در دختران عقب افتادگی تحصیلی کمتر و پیشرفت تحصیلی بیشتر است. عدّه بیشتری از دختران نمره عالی و عدّه کمتری نمره کم می گیرند. اگر برای مقایسه دو جنس از آزمون های کامل معلوماتی میزان شده، استفاده شود، بر مبنای نمرات درسی، تفاوت آنها کمتر می شود ولی تفاوت باز به نفع دختران است.

منبع

ندایی،علی(1394)، مقایسه استعداد خستگی، نارسایی شناختی و خشم در بین دانش آموزان،پایان نامه کارشناسی ارشد،روانشناسی تربیتی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی

از فروشگاه بوبوک دیدن نمایید