ویژگی های نوآوری چیست؟

براي گسترش نوآوري پنج ويژگي ضروري وجود دارد كه اين ويژگيها را با ارائه راهبرد در زمينه نوآوري هاي آموزشي بررسي مي كنيم:

1-داشتن يك مزيت نسبي نسبت به موارد موجود : براي مثال برتري پاورپوينت  بر پروژكتور اورهد سبب شده است كه كمتر از پروژكتور اورهد استفاده شود و ماشين هاي آموزش دهنده اسكينر به دليل عدم هوشمندي،  آسيب پذيري و پر هزينه بودن با اقبال چنداني مواجه نشده و در زير زمين مدارس به همراه كتاب هاي قديمي انبار شده اند:

2-سازگاري نسبي  : با ارزشهاي موجود،  تجارب گذشته و نيازهاي پذيرندگان سازگار باشد.

3-سازگاري استفاده و قابل فهم بودن  : پيچيدگي يك نوآوري موجب پذيرش كمتر آن مي شود.

4-قابل امتحان بودن

5-قابل مشاهده بودن

1)مزيت نسبي: براي بررسي مزيت نسبي نوآوري آموزشي (مثلاً استفاده از اينترنت براي آماده سازي مطالب درسي) مي توان برنامه هايي را سازماندهي كرد و از معلمان خواست كه يك عنوان درسي مشابه را از طريق اينترنت تهيه كنند.  سپس از معلمان خواست كه هر درس را جداگانه ارزيابي كنند تا مشخص شود كه آيا كارآيي و اثر بخشي روش جديد نسبت به روش معمول بيشتر است يا نه

2)سازگاري نسبي: براي فراهم سازي شرايط لازم براي پذيرش يك نوآوري آموزشي بايد سياست هاي موجود مدارس را تعديل كرد و به تدريج ميان ارزش ها و نيازهاي معلمان و دانش آموزان با نوآوري سازگاري ايجاد كرد.  براي مثال،  مي توان برنامه زماني مدرسه را تغيير داد و روش هاي جديد انتقال دانش را در برنامه جديد گنجاند.

3) استفاده آسان: معلمان و دانش آموزان بايد قادر باشند كه به سهولت از نوآوري معرفي شده استفاده كنند.  اگر نوآوري براي آنها كاملاً نا آشنا باشد و روش بهره گيري از آن را نياموخته باشند،  بايد وقت بيشتري در اختيار آنها قرار داد تا به دستكاري نوآوري بپردازند.  همچنين مي توان از متخصصان نوآوري خواست كه به آموزش آنها بپردازند.

4)قابل امتحان بودن: بايد شرايط دسترسي مداوم به نوآوري را فراهم ساخت تا پذيرندگان قادر به امتحان آن باشند.  براي مثال،  براي دسترسي معلمان به اينترنت بايد در مكان هايي كه معلمان حضور بيشتري دارند (مانند اتاق معلمان،  كتابخانه مدرسه،  كلاسهاي درس) اين امكان را فراهم ساخت.  اگر هزينه دسترسي به اينترنت از خانه،  براي معلمان پرداخت شود آنها براي امتحان اينترنت فرصت بيشتري پيدا خواهند كرد.  همچنين مي توان در مدرسه،  امكانات جانبي (مانند پرينتر ليزري،  اسكنر،  فلش) را در اختيار معلمان قرار داد تا علاقه آنها به استفاده از اينترنت بيشتر شود.

5)قابل مشاهده بودن: بايد حضور فيزيكي نوآوري و عوامل وابسته به آن را در مدرسه افزايش داد.  مي توان از نوآوران،  فروشندگان و توزيع كنندگان نوآوري خواست تا به مدرسه بيايند و در زمينه مزايا و روش بهره گيري از نوآوري براي معلمان و دانش آموزان صحبت كنند و نمونه هايي از نوآوري را در اختيار آنها قرار دهند.

ويژگي ديگري كه بايد به ويژگي هاي فوق اضافه كرد،  قابليت دستكاري و كنترل است.  نوآوري ها در طول عمر خود دچار تغييرات زياد مي شوند.  شكل نهايي يك نوآوري با تصورات اوليه خالق آن تفاوت بسيار دارد.  برادران رايت هرگز فكر نمي كردند كه يك هواپيما،  روزي بتواند صدها مسافر را در خود جا دهد.  گراهام بل در فكر آن بود كه براي ناشنوايان وسيله اي خلق كند،  اما همين وسيله تبديل به تلفن شد.  اينترنت به عنوان يك سيستم بسته و امنيتي در دوران جنگ سرد (دهه 1960) براي امنيت ملي طراحي شد،  اما امروزه تبديل به يك پديده كاملاً متفاوت (سيستم باز و عمومي) شده است.  در نظام آموزشي نيز نوآوري ها دچار تغيير مي شوند به گونه اي كه بيشتر اين تغييرات را معلمان صورت مي دهند تا نوآوري را با نيازهاي دانش آموزان منطبق سازند

بنابراين نوآوري بايد طوري طراحي شود كه مجريان بتوانند آن را دستكاري كنند،  زيرا نوآوري هاي كه قابل كنترل و دستكاري هستند نسبت به آنهايي كه قابل تغيير نيستند،  راحت تر پذيرفته مي شوند   ويژگي آخر (قابليت دستكاري)،  اشاره به فرايند پويا و پيچيده مرحله اجرا دارد كه طي آن،  نوآوري با محيط اجرا به تعاملات گوناگوني مي پردازد.  مك لولين در زمينه اجراي نوآوري هاي آموزشي در مدارس،  به سه حالت اشاره مي كند:

1-انطباق دو جانبه: در اين حالت،  نوآوري و فضاي نهادي (شامل: مديران،  معلمان،  دانش آموزان،  ساختار مدرسه،  امكانات و تجهيزات) خود را با همديگر انطباق مي دهند كه در اين صورت نوآوري با موفقيت اجرا مي شود.

2-انطباق يك جانبه: در اين حالت،  تنها نوآوري است كه خود را با فضاي نهادي انطباق مي دهد و فضاي نهادي انطباق مي دهد و فضاي نهادي هيچ گونه تغيير و تعديلي را نمي پذيرد.  در اين حالت،  نوآوري به طور ناقص و نا تمام به اجرا در مي آيد.

3-عدم انطباق : در اين حالت،  هيچ كدام از دو عامل خود را با ديگري انطباق نمي دهد و نتيجه آن مي شود كه نوآوري در همان آغاز متوقف مي شود و به اجرا در نمي آيد

به اعتقاد نگارنده حالت چهارم را مي توان به تعاملات فوق افزود.  در اين تعامل،  تنها فضاي نهادي است (چه آن فضا به طور كلي چه اجزاي آن فضا به طور مجزا) كه خود را با نوآوري انطباق مي دهد.  اين حالت را مي توان رويكرد وفادارانه يا پذيرش ناميد كه در نظام آموزش و پرورش ايران مصداق بسيار دارد.  براي مثال،  مي توان به بسته هاي آموزشي مقاوم در برابر معلم اشاره كرد كه معلمان بايستي بدون هيچ گونه دخل و تصرف (يعني عدم انطباق آنها با محيط آموزش،  با نيازها و علايق خويش،  دانش آموزان و جامعه محلي) به استفاده وفادارانه از آنها بپردازند.  لازم به ذكر است كه اين رويكرد وفادارانه،  از سوي معلمان و متخصصان آموزشي سراسر دنيا مورد انتقاد قرار گرفته است.

منبع

بردبار، نجمه(1394)، بررسی رابطه بین نوآوری دانشگاهی و گرایش دانشجویان به یادگیری مادام العمر با واسطه گری مهارت اعضای هیئت علمی در فرایند یاددهی – یادگیری در دانشگاه شیراز، پایان نامه کارشناسی ارشد مدیریت آموزشی، دانشگاه شیراز.

از فروشگاه بوبوک دیدن نمایید