ویژگی های افراد تاب آور

مطالعات و پژوهش های مختلف ویژگی‌‌های متفاوتی را برای افراد تاب‌آور ذکر کرده‌اند که برخی از این ویژگی‌ها عبارتند از:

عزت نفس، اطمینان، خوش بینی، امید، استقلال، تمایل برای رشد و خودارتقایی، توانایی کنارآمدن با استرس، مردم آمیزی، نگرش مثبت در مواجهه با مشکلات و حل آنها، بینش مندی، توانایی برقراری روابط بین فردی، ابتکار عمل، خلاقیت، شوخ طبعی و طنز، اخلاقی بودن، استفاده از سازوکارهای دفاعی رسش یافته.

در ادامه به برخی از این ویژگی ها پرداخته می شود:

• منبع کنترل درونی

منبع کنترل یکی از اجزای ادراک خود است و عامل مهمی در پیش بینی احساس بهزیستی^است. منبع کنترل درونی، باورهای تعمیم یافته فرد در ارتباط با توانایی تأثیرگذاری بر نتایج رویدادهاست و در افراد احساسی ایجاد می کند مبنی بر اینکه می توانند در محیط شان تأثیرات مطلوب به جای گذارند. افراد با منبع کنترل درونی خود را قادر بر تأثیرگذاری بر نتایج رویدادها می‌دانند. این ادراک، اعمال و آینده افراد را تحت تأثیر قرارمی دهد. افراد با منبع کنترل درونی بالا نه تنها خودشان را قادر به انجام اعمال و تأثیرگذاری می‌دانند، بلکه با احتمال بیشتری مسئولیت اعمالشان را می پذیرند.در مقابل، افراد با منبع کنترل بیرونی پیامدها را نتیجه رویدادهای غیر قابل کنترل و شانس می دانند. این افراد خود را درمانده می پندارند.

آنان با احتمال کمترمبادرت به عمل می کنند، زیرا این طور می پندارند که کوشش هایشان تأثیری بر نتایج یک موقعیت ندارد. آنان عوامل موقعیتی یا دیگران را مسئول اتفاقات می دانند.افراد تاب آور موفقیت هایشان را ناشی از تلاش، توانایی و دارایی های خودشان می دانند و افرادی که تاب آوری کمتری دارند موفقیت و شکست را حاصل شانس و نیروهای خارج از کنترل می دانند.وقتی شکست یا اشتباهی رخ می‌دهد، افراد تاب‌آور آن را به منزله فرصتی برای یادگیری می نگرند، آنها شکست را به عوامل قابل تغییر مثل کوشش ناکافی یا اهداف غیر واقع بینانه نسبت می دهند،در عوض افرادی که تاب‌آوری‌شان پایین است معتقدند که شکست هاو اشتباه‌ها ناشی از نقایص آنهاست. به طور کلی داشتن احساس کنترل با سلامت روانی بالاتری در ارتباط است.

عزت نفس

عزت نفس یک عامل حفاظتی در کودکان، بزرگسالان و زوجین است. عزت نفس، ارزش و بهایی است که فرد برای خودش قایل است. دان ،عزت نفس را سطح رضایت یا نارضایتی فرد از خودش می داند با این وجود به باور او این ارزیابی می تواند تحت تأثیر نیروهای بیرونی مختلفی قرار گیرد. عزت نفس با داشتن معنا یا هدف در زندگی همبستگی دارد ولی داشتن اعتماد به نفس بالا لزوماً نشانگر داشتن هدف و معنی در زندگی نیست. به نظر می‌رسد که عزت نفس، پیش نیاز داشتن معنا و هدف در زندگی باشد. بنابراین عزت نفس مسیر داشتن معنا و هدف در زندگی را هموار می‌سازد. برخی از محققان و صاحب نظران حیطه تاب‌آوری بر این باورند که عزت نفس از ویژگی های افراد تاب‌آور است.

امید

امید یکی از اجزای داشتن هدف و معنا است و به عنوان داشتن دید مثبت به آینده و توانایی ایجاد گذرگاه‌هایی برای رسیدن به اهداف و آرزوها تعریف شده است. اسنایدرو همکاران، بر این باورند که امید پیش بینی کننده تنظیم اهداف و دستیابی به آنها است. امید ترکیب نوعی عزم درونی – جهش ایمان – با رویدادهای بیرونی است که ما آرزو داریم رخ بدهند. امید نقش اکسیژن روانی را برای بشر ایفا می کند که وجود آن برای بقا و مبارزه با چالش‌ها در زندگی ضروری است. امید یکی از پیش بینی کننده‌های تاب‌آوری است. امید در ایجاد تاب‌آوری موثر است زیرا افراد را درگیر تصور داشتن آینده‌ای بهتر و کوشش برای رسیدن به آن می‌کند. در خانواده های دارای فرزند یا اختلال برون نمود، امید پیش بینی کننده سازگاری اجتماعی والدین است. هورتون و والان، در بررسیهای خود دریافته‌اند که امید و حمایت اجتماعی برای تاب آوری مادرانی که فرزند با بیماری مزمن دارند یک متغیر واسطه‌ای محسوب می گردد.

خوش بینی

امروزه خوش بینی یکی از پیشایندها و نشانه های سلامت روانی تلقی می گردد و با افزایش سازش یافتگی جسمانی و روانی با وقایع تنش زای زندگی رابطه دارد.مبنای خوش بینی و مثبت اندیشی در نحوه تفکر افراد درباره علت‌ها ریشه دارد. به عبارتی این سبک تبیین افراد است که خوش بینی و بدبینی را تعیین می کند.افراد خوش بین بر این باورند که استرس و شرایط ناگوار به طور موفقیت آمیزی می توانند کنترل شوند. اطمینان، پشتکار و کوشش های پیگیرانه در مواجهه با شرایط نامساعد، اتخاذ روش های مساله محور و با برنامه به ویژه وقتی استرس قابل کنترل باشد،استفاده از بازسازی مثبت و دیدن جنبه‌های مثبت ،به ویژه وقتی استرس غیر قابل کنترل باشد،پذیرش موقعیت‌های غیر قابل تغییر، خود‌کنترلی و خود‌فرمانی، عدم تمرکز بردرماندگی‌هاو علایم جسمی از جمله راهبردها و واکنش‌های افراد خوش‌بین هستد.خوش بینی باعث می شودافراد هدف هایی را تنظیم کنند، متعهدتر باشند، با شرایط ناخوشایند و درد کنار آیند و پس از تجربه این شرایط ناگوار به حالت اول بر می گیرند.اسنایدر،سه نوع خوش بینی واقع بینانه را شناسایی کرده است که شامل آسانگیری در مورد گذشته ,اصل لذت بردن از نامعلوم ها؛ قدر زمان حال را دانستن, اصل قدردانی از لحظه حال ؛ و فرصت طلبی برای آینده ,اصل دریچه ای به فرصت ها.

داشتن چشم انداز و نگاه رو به آینده

افراد تاب آور اسیر گذشته خود نیستند، آنها دورنمای کارها و رویدادها را می بینند و به آن توجه می کند، نگاه مثبتی به آینده دارند، آنها خوش بینند، برای آینده شان هدف و برنامه دارند و زندگی برایشان معنادار است و از فاجعه ساز کردن رویدادهای ناخوشایند می پرهیزند و به عبارتی آنها را فاجعه زدایی می کنند .

معنویت و داشتن هدف و معنا در زندگی

افراد تاب آور به احتمال بیشتری در مواجهه با شرایط ناگوار درجستجوی معنا هستند . داشتن ایمان به افراد قدرت تحمل سختی‌ها، غلبه بر چالش ها و تغییر زندگی می دهد .یکی از ویژگی های افرادی که علی رغم شرایط سخت و بی رحمانه، مقاومت کردند این بود که سوالاتی از خودشان در ارتباط با هدف زندگی می پرسیدند؛ اینکه من از کجا آمده ام؟ چه کسی هستم؟ کجا خواهم رفت؟ و اینکه داشتن هدف در زندگی برای زیستن لازم است . معنویت یک عامل کلیدی در ایجاد تاب آوری و افزایش آن است . برخی از مطالعه‌های حیطه تاب آوری اهمیت ایمان معنوی و شرکت در جوامع مذهبی را یادآور شده اند. در مطالعات مختلف نشان داده شده که معنویت به افراد کمک می کند تا مشکلات زندگی شان را مدیریت کنند، با استرس و افسردگی هایشان کنار بیایند و در عین حال سلامت جسمی و روانی خودشان را حفظ کنند.

• طنز و شوخ طبعی

خندیدن و طنز و شوخ طبعی یکی از مصداق های دلگرمی است که آدلر، آن را به عنوان یک آزاد سازنده انرژی، و یکی از عواطف مهم می داند و ابعاد زیستی، روان شناختی، اجتماعی دارد که از جمله آن موارد می توان به بهبود وضعیت تنفسی، قلبی – عروقی و سازگاری در سراسر زندگی اشاره کرد.

• همدلی و علاقه اجتماعی

یکی از ویژگی هایی که در افراد تاب‌آور شناسایی شده است، همدلی و علاقه اجتماعی است. علاقه اجتماعی با مولفه‌‌ها و شاخص‌های تاب‌آوری مانند اعتماد به نفس، خودکارآمدی، رضایت از زندگی و بهزیستی روانی، شادمانی و حس شوخ طبعی رابطه مثبت و با درماندگی، خود شیفتگی، افسردگی، اضطراب و آسیب‌‌پذیری، همبستگی منفی دارد.

• خلاقیت

برخی از محققان  دریافته‌اند که بین خلاقیت با تاب‌آوری، شایستگی و توانایی رویارویی با استرس رابطه وجود دارد و خلاقیت ویژگی افرادی است که مهارت‌های کنار‌آمدن عالی را انتخاب می‌کنند.

•  خودکارآمدی

خودکارآمدی که توسط بندورا، بیان شده نیز یکی از ویژگی‌های افراد تاب‌آور است و به عنوان نوعی عامل حفاظتی نیز در نظر گرفته شده‌است. افراد تاب‌آور خودکارآمدی بالایی دارند و خودکارآمدی با سازگاری اجتماعی، خودگردانی، سلامت جسمی، کنار آمدن فعال و منبع کنترل درونی ارتباط دارد.بندورا ، بر این باور است هنگامی که فرد بر هیجانات و رفتارهایش احساس کنترل دارد و دنیا برایش پیش بینی پذیر به نظر می رسد، احساس بهزیستی و شادکامی بیشتری می کند. این مسئله باعث می‌شود که افراد برای مواجه شدن با چالش‌ها و در روابط بین فردی احساس اطمینان بیشتری داشته باشند و رضایت‌شان بیشتر شود. ماستن، اشاره کرده‌است که خودکارآمدی و انگیزه کودکان را برای رویارویی با رویدادها و چالش های آینده زندگی
تقویت می کند و باعث تسهیل تاب‌آوری در فرد می‌شوند .

• سرسختی روان‌شناختی

در حقیقت هر کسی به طور بالقوه می تواند تاب‌آور باشد ولی به نظر می‌رسد این فرایند از طریق شرایط ناگوار و مداخله‌هایی که روابط یا شرایط دشوار را کاهش یا تغییر می دهند، فعال میشود. در ارتباط با سرسختی روان‌شناختی، یکی از معادل‌ها و مفاهیم همپوش با تاب‌آوری نیز برخی پژوهش های مداخله‌ای صورت گرفته است که به این نتیجه رسیده اند که سرسختی روان شناختی می تواند آموخته شود و این آموزش‌ها باعث افزایش سطح سرسختی روان‌شناختی افراد می‌گردد.

رایس، در پژوهشی در ارتباط با آموزش سرسختی روان شناختی به این نتیجه رسید که این آموزش تأثیر مثبتی بر افسردگی، درماندگی آموخته شده، ادراک رویدادهای منفی زندگی و اعتماد به نفس دانشجویان دختر دارد. تحقیق پاینده، نیز گویای این مطلب است که آموزش سرسختی روان شناختی باعث افزایش تاب‌آوری و سازگاری عاطفی ، اجتماعی و آموزشی دانش آموزان دختر می گردد.

منبع

عاصمی،زهرا(1394)، اثربخشی برنامه مداخله‌ای کودکان طلاق بر بهبود راهبردهای خودکنترلی،پایان نامه کارشناسی ارشد،روانشناسی عمومی،دانشگاه پیام نور

از فروشگاه بوبوک دیدن نمایید