« بیشتر تلاش می کنیم تا با ما مطمئن پژوهش کنید. »واکنش به فشار روانی (استرس)
انسان همواره در معرض محرکهای استرس زاست. به طوری که استرس فیزیولوژیک نوعی ضرورت برای تنظیم ریتم بیولوژیک انسان است. محروم شدن از محرکها و فقدان استرس یعنی مرگ.استرس و اضطراب روابط تنگاتنگی با یکدیگر دارند. به طوری که گاه به غلط استرس و اضطراب را مترادف با هم به کار می‌بریم. انواع اختلالهای اضطراب ناشی از استرسها یا شرطی شدن به بعضی از استرس ها پدید می‌آیند. به طور کلی انسان در برخود با استرس از 6 مرحله عبور می‌کند:
- حوادث زندگی( ازدواج تغییر کار، مرگ یکی از والدین، درک تجربه های قبلی، حمایت های اجتماعی، نکات مربوط به زندگی شخصی).
- مکانیزم های روانی اجتماعی، انکار، جابه جایی، سرکوب، معکوس سازی، جداسازی
- پاسخ های روانی- فیزیولوژیک با آگاهی، تغییرات خلقی، سردرد، اقیاضات عضلانی.
- کاهش پاسخ بدون آگاهی، افزایش چربی ها، افزایش فشارخون، کاهش قندخون.
- رفتارهای بیمارگونه.
- بیماری.
اکثراً افراد به حوادث متوسط تا شدید با مکانیسمهای دفاعی به خوبی پاسخ می‌دهند. اگر این حوادث زندگی بیش از حد شوند به مراحل 5 و 6 فرد می‌رسد. بنابراین افراد درمقابل عوامل فشارزا واکنشهای متعددی را بروز می‌دهند که اهمّ آنها بدین شرح است:
در برخی موارد عامل فشارزا سبب آزاد شدن میانجی در سیستم عصبی و هورمونی می‌شوند که قابل اندازه‌گیری‌اند. از طریق همین میانجی‌ها، عامل استرس زا به هیپوتالاموس (عامل ارتباطی بین مغز و سیستم هورمونی) و از آن جا به هورمون کورتیکوتروپین ( یا عامل آزاد کننده) رسیده و از آن جا به غده‌ی هیپوفیز و در نتیجه هورمون آدرنوکورتیکوتروپین (ACTH) ترشح می‌شود. این هورمون سبب تحریک کرتکس فوق کلیه شده و کورتیکوئیدهای اساسی مثل کورتیزول یا کروتیکو استرون آزاد می‌شود و چنانچه سیستم مقابله‌ای نیز فعالیت نکند ناراحتیهای جسمانی زیادی فراهم می‌شود. تکرار زیاد این حالات خود موجب بروز امراض می‌گردد. سایر انتقال دهنده‌های عصبی نیز مکانیزمهای مشابهی دارند؛ مثل مونوآمین‌ها (نورآدرنالین و غیره). از جمله بیماریهای شایع که در برابر استرس به وجود می‌آید زخم معده، افزایش تنش عضلانی، سردردهای تنشی، میگرن، یبوست، اسهال، افزایش تنفس و تهویه می‌باشند.
واکنشهای شناختیِ معروف در مقابل عوامل فشارزا عبارتند از: تقلیل توجه و تمرکز، افزایش فراموشی و حواس پرتی، افزایش میزان خطا خصوصاً در قضاوت، تقلیل ادراک، کاهش خلاقیت، تقلیل قدرت سازماندهی، تولید و برنامه ریزی دراز مدت، گیجی،(9) ترس از دست دادن کنترل، زوال حافظه‌ی کوتاه مدت و بلند مدت( دادستان، 1382).
در مراحل مختلف (G.A.S) یعنی «هشدار» و «مقاومت» یک سری واکنشهای رفتاری مختلفی بروز می‌کند که اهمّ این پاسخها بدین قرار است:
- مشکلات گفتاری (فشار در سخن، تکرار و لکنت زبان)
- کاهش علاقه و شور و اشتیاق
- کاهش سطح کلی انرژی
- تمایل به شانه خالی کردن از زیر بار مسؤولیت (بروز بیماری واقعی یا خیالی، غیبت، تأخیر).
- اختلال خواب (مشکل به خواب رفتن یا زیاد در خواب ماندن).
- افزایش رفتارهای منفی (عیب جویی و بهانه جویی، اجتناب).
- سوء استفاده‌های دارویی و مواد مخدّر.
- . بروز الگوهای رفتاری غیر مأنوس و عجیب و غریب (ادا و اطوار زیاد، رفتار غیر قابل پیش بینی، بی قراری).
- تهدید به خودکشی (دیگر همه چیز تمام شده است).
- افت فعالیتهای تعاملی.
پاسخهای هیجانی به فشار روانی عبارتند از: ترسیدن، افسردگی و غمگینی، بی قراری، جبر، عصبانیت، تضعیف قیود اخلاقی، خود بیمار پنداری، تقلیل سریع عزت نفس، ایجاد تغییر در رگه‌های شخصیتی، تحریک پذیری، هراس از وقوع خطری قریب الوقوع.
منبع
تیموری، ناهید(1394)، نقش واسطه ای نظم جویی شناختی هیجان در رابطه با استرس و اضطراب با سلامت روان زنان متأهل، پایان نامه کارشناسی ارشد روانشناسی بالینی، دانشگاه خوارزمی.
از فروشگاه بوبوک دیدن فرمایید
دیدگاهی بنویسید