هدفهاي طرح جهانی شدن آموزش

• بررسي توانايي تفکر سيستمي و آگاهی از نظام ها
• کسب مهارتها و مسائل براي پذيرش ديدگاه سايرين در ابعاد برنامه درسی
• کسب آگاهي از وضعيت جهان و مسئولیت پذیری
• آگاهي از مسائل و مشارکت و پرورش مهارتهاي اجتماعي درون و بیرون .
• توجه به تدريجي و تداومي بودن آموزش بررسی بعد زمانی و مکانی

تصميم اين طرح در برنامه هاي درسي و رسمي موجود در سيستم آموزش ايران – جهت دست يافتن بر اهداف کلي جهت :

6. چشم انداز ارتقاء کيفيت آموزش .
7. مسئولیت پذیری و کاربردي کردن آموزش مدرسه اي.
8. داشتن ذهنیت فرآیندی در رشد و توسعه مهارت هاي زندگي در دانش آموزان به تناسب مقطع تحصيلي دوره اول متوسطه .
9. متناسب در ابعاد زمانی و مکانی در غني کردن محتواي درسي.
10. ايجاد نگرش در دانش آموزان براي رشد فرهنگ جامعه و احترام متقابل به ساير فرهنگها.

اهداف کلي درراستاي شناخت آنچه که درحال حاضر با آن مواجه هستيم مي خواهيم بدرستي جهت بهبود وضع موجود حرکتي بکنيم لازمه کار شناخت مسائل و موضوعات و محتواي تمامي نگاشته هايي که درمقطع مورد نظر لحاظ شده است و چنانکه از آنها براي استفاده و به چالش کشيدن دانش آموزان و توانمنديهاي آنان مي خواهيم بهره لازم ببريم بايد تفاوت ها و تشابهات را ارج نهاده وهرکس را در حد توان انتظار شکوفايي داشت اگر شناخت از واقعيت موجود با درنظرگرفتن تمام مولفه ها درميان محيط هاي آموزشي از معلم ، فضاي آموزشي و امکانات و ساير موارديکه تاثير گذارهستند داشته باشيم درتعريف اهداف کلي با چشم انداز واقع بينانه و با برنامه بسيار منسجم و حتي در بدو ورود دانش آموز به آن مقطع انتظارات نيز تعريف مي گردد و محتواي کتابها دررابطه با مسائل و موضوعات مولفه های آموزش جهاني با رويکرد جهانی نيز مورد ارزيابي قرار   مي گيرد وفراگير نيز با ديدي وسيع و شناسايي نقاط ضعف وقوت  ، خود را با الگوي خوب منطبق نموده و ما هم به عنوان کسي که براي آن دانش آموز مفاهيمي را منتقل مي کنيم انتظار داريم که درمسير حرکت به سوي مقاطع بالاتر سير منطقي را درپيش گرفته و با حمايت و هدايت صحيح آنگونه که مي خواهيم براي جامعه فرداي خود افرادي بسيار دورنگر و تربيت يافته درست را تحويل داده و خود نيز از عملکرد آموزشي بعنوان معلم راضي خواهيم بود که هم از لحاظ وجداني بسيار احساس آرامش خواهيم کرد و هم از اينکه تفکرات امروز ما زيرساخت فرداي آن دانش آموز خواهد بود.

 پس با اين توضيح اهداف بنده از اين پژوهش  اين است که بتوان با برنامه ريزي واقعي در حد امکانات و توانمنديهاي موجود يک ماحصل خوب از کارکرد خود داشته باشيم .ما با شناسايي و بررسی برنامه ها و اهداف در هر روشي يا حرکتي مي توان در برنامه های درسی نقاط قوت را تقویت و نقاطی که روی آن برنامه ریزی درست صورت نگرفته است یا تغییر یا به گونه ای متناسب با شرایط زمان مجدداً طراحی نمود و درصورت برطرف شدن آن ضعف ها می توان مجدداً  به سایر محتوا  تسري داد . اميداست که خداوند ياري دهد ما هم نقشي درراستاي اين اهداف داشته باشيم .

اهداف جزئي

شايد با نگاه بسيار محدود مي توان هر برنامه اي را اجرا کرد ولي هرحرکتي به قول گفته افلاطون : طولاني ترين سفر با قدم اول شروع مي شود پس بي مناسبت با موضوع نيست که ما بايد با برداشتن قدمهاي اوليه راه را به آرامي هموار نموده تا بتوان برنامه هاي ميان مدت و با گذشت زمان و گرفتن نقايص برنامه  ، گامي براي برنامه بلند مدت برداشت . اهداف جزئي روزنه اي براي روشنايي بيشتر     مي باشد اما همين روزنه براي کسي که درتاريکي بسرميبرد خورشيدي است که مي تابد پس اهداف جزئي عبارت از اين خواهد بود تا مواردذيل مورد بررسي قرارگيرد.

دربیان مولفه های آموزش جهانی و تحلیل آن در کتاب های درسی دوره اول متوسطه نیازمند تشکيل کارگروهي که دانش آموزان بتوانند با همفکري  و بیان واقعیت های زمان خود مساله  را حل نمايند واین امر کمک خواهد کرد هم از مشارکت دانش آموزان در برطراحی و تدوین برنامه کمک بگیریم و نقش واهمیت موضوع را نیز با آنان در میان بگذاریم و همین امر یک حرکت نو در راستای این چشم انداز خواهد بود که می توان از دانش پذیران نیز استفاده کرد و از یک طرف ضمن مشارکت دانش آموزان و با آنان به صورت گروهي نظرخواهی کردن و گروهی کارکردن آنها را مورد سنجش وارزيابي قراردهيم .

دريک برنامه ریزی آموزشی می توان  دانش آموزان مقطع اول متوسطه را مورد ارزيابي قراردهيم مبني براينکه آنان یاد بگیرند که چقدر از نظرات سایرین نیز می توانند استفاده کنند و نظرات سایرین را در برنامه های خود لحاظ نمایند. پی بردن به دیدگاه آنان باعث خواهد شد تا ميزان شناخت دانش آموزان را از مولفه های آموزش هاي جهاني مورد بررسي قرار دهيم .ميزان توانمندي دانش آموزان دراستفاده از واژه هاي بين المللي  را مورد ارزيابي قراردهيم .چقدر دانش آموزان با حفظ فرهنگ ملي از ديدگاه فراملي استفاده مي نمايند .

آموزش در نظام های جهاني اینگونه عنوان شده است ، ايده اي است که در پي بروز برخي مشکلات اساسي در زندگي بشر بعنوان راه حل مطرح گرديده است . تجربه بحرانهاي اجتماعي ناشي از توسعه صنعتي نظير اشتغال ، مسکن ، مهاجرت ، نابرابري ، فقر و گرسنگي بحران جمعيت و غيره سبب شده است تا مربيان و متفکران تعليم وتربيت همچنين فعالان اجتماعي و نهادهاي بين المللي ايده هاي مختلفي براي آموزش جهاني مطرح کرده اند . برنامه مطالعات جهاني ، تربيت چند فرهنگي مدرسه سبز ، آموزش براي صلح ، آموزش توسعه و بالاخره آموزش جهاني نمونه هايي از اين ايده ها هستند .دراين راستا برنامه ها و ابعاد مولفه های  آموزش جهاني به عنوان يک پيشنهاد اصلاحي براي برنامه درسي ، از سوي آقاي ديويد  ادوارد سلبي و با کمک يونيسف به برخي از کشورها از جمله ايران پيشنهاد شده است .

معناي آموزش جهاني ، مفاهيمي که دربرنامه آموزش جهاني بکارگرفته مي شود مضامين مورد تاکيد در برنامه درسي ، انتخاب فعاليت ها و فرصت هاي يادگيري و غيره تعيين کننده است . تفسير از آموزش جهاني نيز بر انتظاراتي که از معلم داريم نکاتي که برآنها دربرنامه درسي تاکيد   مي کنيم در گزينش هاي ما درميان فرآيندهاي آموزشي و چگونگي تربيت معلم تاثير مي گذارد .ريشه هاي تاريخي يا حتي فلسفی ، روايت هاي گوناگوني از آموزش جهاني وجود دارد اين روايت ها سبب مي شود تغيير آموزش جهاني با مشکل مفهومي بسيار مهمي مواجه گردد.

مشارکت فعال شاگردان در بازار جهاني سبب مي گردد و برخي آن را به معناي بازنگري و دگرگوني محتوا ، سازمان و هدف مدرسه درکل تلقي مي کنند . برخي ، رسالت تعليم و تربيت را آشنا نمودن يادگيرندگان با مسائل جهاني و روابط بين الملل  مي دانند و آموزش جهاني را بعنوان انتخاب و گنجاندن برخي مسا ئل  جهاني  در برنامه درسي دوره دبيرستان تلقی  مي کنند.بعضي رسالت تعليم وتربيت را مطالعه موضوع جهاني نظير امنيت ، عدالت اجتماعي ، کيفيت زندگي ، صلح و ثبات در آينده  وغيره دربرنامه درسي تلفيقي يا فرا رشته اي يا بين رشته اي مي پندارند که در برنامه هاي درسي آشکار يا حتي پنهان جريان مي يابد. همچنين بعضي معتقدند  مولفه های آموزش جهاني در اصطلاح رايج به ادراک وابستگي متقابل معطوف است و درواقع تلاشي جهت توسعه بردباري صلح ، دوستي وعدالت محسوب مي شود.

ديويد سلبي ” یکی از مولفه های آموزش جهاني را تبلور تربيتي يک الگوي نظام دار ، کل نگر وبوم شناسانه      ذمي داند که براي ماهيت ، اهداف ، فرآيند يادگيري و کارکرد تمام بخش هاي آموزش وپرورش استلزاماتي همراه   مي آورد .پس بدون شک تعدد ديدگاهها به آموزش جهاني ناشي از تنوع پايگاه نظري يا اهداف اجتماعي است چنانچه برخي گفته اند ، مرزهاي ملي مانع از آموزش جهاني است و آموزش جهاني درگروه حذف مرزهاست.بنابراين طرح ديويد سلبي و همفکران ، ريشه هاي آموزش جهاني را مي توان درجريان هاي تربيتي نظير آموزش توسعه( آموزش توسعه اي) جستجو نمود.

مطالعات مولفه جهاني به مطالعاتي گفته مي شود که جهان موضوع تحقيق آن است و ممکن است به صورت بين رشته اي و کل نگر از موضوعات مجزا باشد ولي هرگز يک واحد منفک در برنامه درسي را تشکيل نمي دهد . اصول سازمان دهنده مطالعات جهاني عبارت از : توجه به فرهنگها و جوامع ديگر غير از جامعه يادگيرنده توجه به مسائل بزرگتر از جامعه يادگيرنده ، توجه به ارتباط متقابل نهادها ، وقايع و غيره در وراي مرزهاست . رويکرد مطالعات جهاني جريان هاي تربيتي ديگري همچون آموزش توسعه ، تربيت حقوق بشر ، آموزش صلح ، تربيت محيطي ، تربيت چند فرهنگي، تربيت سياسي و تربيت ضد نژاد پرستي درتکوين برنامه آموزش جهاني موثر بوده اند .

رويکرد مشارکتي و فعال جهت شکوفايي استعدادها را بايد رواج داد ، تقويت محيط هاي يادگيري و  بهره گيري از روشهاي گوناگون يادگيري همچنين ترويج برنامه هاي تلفيقي آموزش هاي پايه ، تعامل و همکاري درسطح ملي ، منطقه اي و بين المللي است .درهرصورت  مولفه های  آموزش جهاني از برنامه هاي اساسي يونيسف براي اصلاح يادگيري پايه تلقي مي شود ، اهدافي که براي اين اصلاحات معرفي شده اند عبارتند از يادگيري و يادگيري حل مسئله ، همچنين محتواي مورد نظر اين برنامه شامل مطالعه و تفکر درباره جنگ ، صلح ، محيط زيست ، فقر ، ثروت ، ايدز، سلامت جهان ، حقوق بشر براساس رويکرد به جهان همچون کل يکپارچه تعليم وتربيت رسالت پرورش شهروندان جهاني را برعهده مي گيرد کساني که به مردم با فرهنگ ها ، عقايد و نگرشهاي مختلف احترام  مي گذارند .

رويکرد مولفه های آموزشي جهاني به تغيير يا نوعي نقش تاثير گذار براي آدمي همراه است . کاربرد مفهوم تغيير در چشم انداز مولفه هایی آموزش جهانی  با هدف  توجه به آينده تاکيد دارد انديشه ها ، برنامه ها و اعمال ما آن را شکل مي دهند و شکل دهي به آينده در گرو آگاهي مشارکت و فعاليت منظور مي گردد . چون تصمیمات و رفتار ما آينده را تعيين مي کند درتمام سطوح انواع متنوعي از نگرش آينده گرايان از آينده هاي جايگزين وجود دارد . بنابراين ارزشها و اولويت هاي هرکس شامل سه آينده ، محتمل ، آينده ممکن و آينده مطلوب است .

تعليم وتربيت همچون يک نهاد اجتماعي از اين چارچوب هاي ذهني و اجتماعي متاثر است وحتي به عنوان بستر انتقال و توليد علم از رويکرد تقليلي آن تبعيت مي نمايد . رواج رويکرد تفکيلي وروش شناسي تقليلي درتعليم وتربيت تاکنون درمعرض انتقادات بسياري واقع شده و روندهاي اصلاحي متنوعي دراين زمينه ارائه گرديده است .از جمله هدف در آموزش جهاني را مي توان پاسخي به نواقص تربيت رايج از جهت پيامدهاي رويکرد تفکيکي و توسعه نگرشي ويژه نسبت به طبيعت ، نقش جنسي ، تفاوت نژادي وغيره دانست . اساساً برنامه ها و اهداف و ابعاد  آموزش جهاني جلوه تربيتي ديدگاه کل گراست و آموزش جهاني همچون ابزاري براي مقابله فرهنگي با رويکرد تفکيکي و روش شناسي تقليلي و ماشنيسم ، بيان تربيتي  يک الگوي کل نگرانه است .

چالش هاي جهاني آموزش وپرورش درقرن بيست ويکم را ميتوان ناشي از ديدگاههاي نو و به کارکردهاي آموزشي و پرورشي دانست اين ديدگاه ها قطعاٌ رويکردهاي متفاوتي را به مشکلات آموزش وپرورش ايران و توانمنديهاي آن اضافه و موضوعات گوناگوني را مطرح مي سازند .مباحثي که هم ميان پژوهشگران و انديشمندان آموزش و پرورش درسطح دانشگاهها و مراکز پژوهشي مطرح مي باشد . رويکردهاي برآمده از عصر جديد ارتباطات و فنآوري هايي در تعليم وتربيت از جمله ديدگاه حداکثري مبتني بر خود يادگيري و چگونگي يادگيري ، فرآيند مدار و مستقل موجب حرکت تدريجي درباز تعريف مفاهيم اساسي تعليم وتربيت شده است . براي مثال ، ازبين رفتن مرز بين دولت ها ي ملي و جامعه جهاني، بين فرهنگ ملي و خرده فرهنگ هاي تشکيل دهنده آن ، بين مدرسه و جامعه محلي ، بين خانه و مدرسه ، بين آموزش و موسسات يادگيري ، بين آموزش رسمي و غيررسمي ، بين برنامه درسي از قبل تنظيم شده و انتخاب هاي افراد بين شاگرد ومعلم ، بين والدين و فرزندان آنها ، بين انسان وماشين و حتي بين رشته هاي مختلف موجب شده تا چالش هاي عمده اي در آموزش ايجاد شود که به منظور برخورد با آنها و انطباق با تغييرات پيش آمده ،  برنامه ريزان ومربيان آموزشي بايستي گام هاي اساسي بردارند . از مطالعه وضعيت موجود در آموزش و پرورش کشورمان مي توان دريافت که درطول ساليان گذشته ، تلاش   موفقيت آميزي براي شناسايي اين چالش ها و مقابله با آنها به عمل نيآمده و اگر هم کاري صورت گرفته جامع و کامل نبوده و نظام آموزشي کشور ، کماکان به روش سنتي خود اداره مي گردد.

رويکردهاي نوين از تحولات علمي وفنآوري هاي جديد به ويژه آی تی سی و آی تی نشاًت  مي گيرند که اين تحولات زمينه را براي ظهور ديدگاه هاي نو هموار کرده و آنها را فراتر از مرزهاي ملي ودرچارچوب جهاني مطرح مي سازند . عمده ترين چالش هايي که نظام آموزش وپرورش ما را درآينده با آن روبرو خواهد کرد تبين و سرانجام راهبردهاي آموزشي لازم براي برخورد با اين چالش ها خواهد بود .جهان امروز از کشورهاي متعدد گوناگوني تشکيل شده که هريک به سبب تاريخ خاص خود از فرهنگ و زبان متفاوتي برخوردار است واين تنوع و گوناگوني ، گاهي امکان زندگي مشترک انسانها در کناريکديگر را دشوار مي سازد ، چرا که زبان صرفاً ابزار براي برقراري ارتباط نيست ، بلکه جهان بيني افراد ، قوه تخيل آنها و روش انتقال دانش را نيز بيان مي کند.

انتقال يک مفهوم از فرهنگي به فرهنگ ديگر، همواره مستلزم چالش تغيير از يک نظام فکري به نظام فکري ديگر است واين نظام هاي فکري غيرقابل مقايسه مي توانند منبع متقابل عدم ، درک ، سو، تفاهم وحتي تحقير وبي اعتنايي افراد واقوام به يکديگر شوند .در دنياي امروز عقيده بر اين است که بايد تفکر جهاني داشت و به صورت محلي اين تفکرات جهاني را پياده کرد اين امر مي تواند به معناي بومي سازي تفکرات و انديشه هاي جهاني نيز تلقي شود .پس دربیان اهداف و ابعاد آموزش جهاني که خود پديده اي  نسبتاً جديد و هر چند تاثيرات مهمي بر افراد و جوامع دورافتاده ترين بخش ها دارد . در ايران نيز همايش هاي متعددي دراين راستا برگزارشده که بسيارمفيد بوده ، بر حوزه فرهنگ و به شکل عام بر تعليم و تربيت به شکل خاص تاثير گذار بوده است.

 توانايي زندگي کردن ، فهميدن وارزش گذاردن بر تفاوت هاي فرهنگي يکي از ارزشمندترين درس هاي آموزش و پرورش است که درديدگاه جهاني مي توان آن را برآورده ساخت. امروزه بحران محيط زيست يک مسئله در جهان تلقي شده و آنچه بعنوان عوامل تهديد کننده محيط زيست انسان مطرح  مي شود بسيارند از جمله افزايش آلودگي ها، کاهش منابع طبيعي نظير جنگلها ، افزايش جمعيت ، نابودي لايه اوزن و …. معهذا اين مسئله که نسبت آموزش وپرورش با بحث هاي زيست محيطي چيست ؟ و آموزش محيط زيست از کجا و چه زماني بايد آغاز شود ؟ جايگاه اين  آموزش ها درمدرسه ودرکلاس درس کجاست ؟ مشکلات محيط زيست موضوع هايي هستند که نياز به آموزش را بيشتر ساخته و مسئوليت هاي بيشتري را براي نظام آموزش وپرورش به همراه آورده است . کشورهاي پيشرفته با برنامه ريزي به هنگام سعي کرده اند اين آموزش ها را به خانواده ، مدرسه و کلاس درس بياورند.

بررسی زمینه های مولفه  آموزش جهانی  فرآيند محوري را مي توان در پراگماتيسم ، جنبش تربيتي پيشرو و  ايده هاي طبيعت گرايان قرن هيجدهم به ويژه روسو يافت . روسو گسترش توجه به طبيعت کودک نيازها و استعدادهاي او را مطرح نمود از اين طريق بيش ازديگران فرآيند تربيت را بيشتر از محصول آن مورد توجه قرار داد .”آموزش وپرورش چون يکي از بنيادهاي زندگي اجتماعي ، همواره وحتي در جامعه هاي آغازين به گونه اي درکار بوده است . زيرا انسان از يک سو متفاوت با ديگر جانوران که بنا به سرشت ، توانايي برآوردن نيازهاي خود را دارند تنها برکارهايي تواناست که آموخته باشد و ازسويي ديگر تنها از راه آموزش است که مي تواند  دانسته هاي خود را به آيندگان بسپارد از اين رو ، وابستگي آموزش و پرورش با سازمان و فرهنگ يک جامعه تا بدان حد است که  مي توانيم بگوييم به هرنسبت جامعه اي به پايه والاتري از فرهنگ رسيده باشد نقش آموزش وپرورش نيز درپايه اي برتراست .

در باره موضوعات مختلف از دیدگاه ازفيلسوفان دوران باستان که درباره آموزش وپرورش سخن گفته ، ارسطو است باآنکه دراين دوران زمينه انديشه نو نياورده ولي ازآنجا که تاثيرش در دوره هاي بعد بسيار و گاه بسي بيش از افلاطون بوده است . پس با ذکر مورد بالا به اين نتيجه   مي رسيم که آموزش نقش اساس در روند تربيت و تعليم داشته است که ارسطو به مدت سه سال تعليم اسکندرمقدوني را برعهده گرفته است هرچند تاثير استدلال وآموزش درهمه جا يکسان نيست اما بر روان تربيت شونده و روي عادت افراد تاثير گذار است . ازديدگاه تربيتي هربارت که يادآورآموزش سقراط و افلاطون درباره پيوند دانش و فضليت و يا انديشه وکرداراست اودرباره اين پيوند که به تعبيري همان آموزش است و تربيت  مي گويد . آموزش ، محتواي ذهن را مي سازد و تربيت ، منش را ، اما اگر اولي نباشد و دومي هم نخواهد بود اين اصل بنيادي آموزش وپرورش است.

منبع

ميکائيلي، علي(1393)، تحلیل محتوای کتاب های مطالعات اجتماعی و جغرافیا دوره اول متوسطه،پایان نامه کارشناسی ارشد، روان شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه آزاد اسلامي

از فروشگاه بوبوک دیدن نمایید