نظریه های اسناد

روانشناسان اجتماعی در تحلیل اسناد، نظریه های مختلفی را وضع کرده اند که به برخی از مهمترین آن ها اشاره می شود : نظریه روانشناسی ساده  هایدر، نظریه استنباط متناظر ، نظریه تغییر همگام کلی ، نظریه ترکیب اسنادی شیور، نظریه سه بعدی واینر.

نظریه روانشناسی ساده هایدر: قدیمی ترین فرمول بندی اسناد در کارهای فریتس هایدر، مشاهده می شود. به نظر هایدر بیشتر مردم روان­شناسان تازه کاری هستند که می کوشند رفتار دیگران رابفهمند تا دنیا را پیش بینی پذیرتر سازند. طبق گفته های هایدر بیشتر مردم در این مورد یکی از سه تبیین را به کار می برند:

• ممکن است فرض کنند که رفتارشخص ناشی از عوامل موقعیتی نظیر عوامل اقتصادی یا فشارهای موقعیتی است (اسناد موقعیتی).
• ممکن است تصور کنند که آن رفتار، غیرعمدی و اتفاقی بوده و احتمالا در آینده روی نخواهد داد.
• شخص با این رفتار یکی از صفات شخصیتی خود را بروز داده است (اسناد شخصی).

 هایدر، معتقد است که اسنادهای شخصی زمانی بیشتر می شوند که محیط امکان یک رشته رفتارهای متنوع و ممکن را فراهم سازد.

نظریه استنباط متناظر: جونزو د یوید ، توجه خود را بر پیامدهای رفتار به عنوان مبنای سبک اسناد متمرکز کردند. مطابق با نظر آن ها فرایند اسناد اثراتی را که در یک موقعیت مفروض ناشی از هر پاسخ احتمالی است، مشخص می سازد. پیامدهای غیر معمول بینش پرارزشی درباره گرایش های رفتاری عامل به ما می دهد. استنباط های انجام شده درباره صفات شخصی، زمانی که رفتار تظاهری از صفات در نظر گرفته شود با یکدیگر مطابقت می کنند.  به بیان ساده تر این نظریه پیش بینی می کند که مردم سعی دارند از یک عمل استنباط کنند که آیا آن عمل با یک ویژگی و خصیصه پایدار شخص  عمل کننده منطبق است یا نه؟ برای پاسخ به چنین سوالاتی مردم بر مبنای سه عامل استنباط می کنند:

• درجه حق انتخاب شخص: رفتارهایی که آزادانه انتخاب شده باشند برای ارائه اسنادهای شخصی مناسب ترند تا رفتارهایی که تحمیلی باشند.
• میزان مورد انتظار بودن رفتار فرد: رفتارهایی که از هنجار دور باشند اطلاعات بیشتری را از شخص به ما ارائه می دهند تا رفتارهای عادی و مطابق باهنجار که یا بخشی از یک نقش اجتماعی هستند و یا تحت شرایط خاصی انتظار می رود که انجام شوند.
• اثرات یا پیامد های رفتار شخص: اعمالی که بازده های مطلوب متعددی دارند انگیزه های باطنی یک شخص را به روشنی اعمالی که فقط یک بازده مطلوب ایجاد می کنند و یا بازده مطلوبی ندارند آشکار نمی سازد.

نظریه تغییر همگام هارولد کلی: مطابق با نظر کلی، مردم اسنادهای خود را بر مبنای اصل تغییر همگام انجام می دهند. برای اینکه چیزی علت یک رفتار باشد در هنگام وقوع رفتار باید همیشه حضور داشته باشد و بالعکس. در ارتباط با این نظریه همراهی سه نوع از اطلاعات دارای اهمیت است:

همرایی: آیا دیگران نیز در همان موقعیت همان رفتار را دارند.

تمایز: آیا تنها در ارتباط با این محرک این رفتار را دارند یا در خصوص محرک های دیگر نیز وضع به همین گونه است؟

 ثبات یا همسازی: آیا در زمان های دیگر نیز در برابر این محرک همین رفتار در شخص دیده شده است؟

نظریه ترکیبی اسناد شیور

شیور ، نظریه های قبلی اسناد را با یکدیگر ترکیب کرد و سه فرض درباره طبیعت انسان مطرح ساخت.

نخست: رفتارها به طور تصادفی رخ نمی دهند بلکه سازمان یافته و نظامدار و قابل پیش بینی هستند.

دوم: مردم تمایل  به درک، تبیین و پیش بینی رفتار دیگران دارند.

سوم: رفتارهای قابل مشاهده افراد، درباره علل زیربنایی خود به ویژه در مورد خصیصه ها و صفات شخصی، اطلاعات معتبری دست می دهند.

شیور ، مدلی برای اسناد پیشنهاد کرد که دارای سه  مرحله متمایز است:

 گام اول: تعیین این که آن رفتار واقعا انجام گرفته است یا نه؟

 گام دوم: تعیین اینکه آیارفتارازروی قصد انجام شده یا غیرعمدبوده است .

گام سوم تعیین این که آیا شخص به انجام رفتار وادار شده و تحت تاثیر دیگری بوده است یا نه.

نظریه سه بعدی واینر

 برنارد واینر ، طبقه بندی سه بعدی را در نظر گرفت  که اسناد های مربوط به موفقیت و شکست را توصیف می کند. مطابق با نظر واینر مردم می توانند بازده های رفتاری را نه فقط به عوامل درونی و بیرونی بلکه به عوامل پایدار – ناپایدار و قابل کنترل و غیرقابل کنترل نسبت دهند. مکان درونی و یا بیرونی یک اسناد، حرمت خود را تحت تاثیر قرار می دهد. ثبات و پایداری اسناد، انتظارات  آینده را تعیین می کند و قابلیت کنترل یک اسناد، منجر به برانگیختن عواطف اجتماعی  که به سمت مردم متوجه است می شود. وقتی مردم بازده های منفی را به عواملی که در کنترل شخص هستند نسبت می دهند عصبانی می شوند و درماندگی آموخته شده را تجربه می کنند و زمانیکه آنها همین بازده را به عوامل غیر قابل کنترل نسبت میدهند با ترحم با قضیه برخورد می کنند.

منبع

پهلوان نشان،سحر(1393)، اثر بخشی برنامه ایمن سازی روانی بر سبک اسناد دانش آموزان،پایان نامه کارشناسی ارشد،روانشناسی وآموزش کودکان استثنایی، دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی

از فروشگاه بوبوک دیدن نمایید