نظریه برنامه ی مهارت های زندگی چیست ؟

برنامه ی مهارت های زندگی یك مدل آموزشی است كه در كارها و فعالیت های گروهی سازمان یافته به منظور رشد مهارت های عملی كه برای زندگی روزمره ضروری هستند، كاربرد دارد. به همین جهت شركت فعال اعضای گروه برای یادگیری مهارت های زندگی امری ضروری می باشد، چرا كه روش مهارت های زندگی مبتنی بر یادگیری تجربی است و یادگیری مؤثر را با فعالیت، مشاهده ی شركت كنندگان دیگر و دریافت بازخورد در نظر می گیرد. در نتیجه محتوای مهارت های زندگی، به جای یادگیری آموزش معلم مدار، یادگیری تجربی و عملی است كه مكانیزم اساسی آن تغییر رفتار افراد است بنحوی كه این یادگیری ها می تواند به موقعیت خارج از گروه انتقال یابد. در اصل، اثربخشی روش مهارت های زندگی به دلیل تأكید آن بر جنبه های عینی شامل درگیری و شركت فعال افراد، رفتارهای قابل مشاهده و نمایش عینی عقاید می باشد. از آن جائی كه مدارس نقش مهمی در پیشگیری از آسیب های روانی ـ اجتماعی و ارتقاء سطح بهداشت روان دانش آموزان دارند، به همین جهت در سال های اخیر، برنامه های پیشگیرانه مبتنی بر مدرسه گسترش یافته اند. شواهد نشان می دهند كه این گونه برنامه ها نتایج و پیامدهای مطلوبی را در افزایش عملكرد تحصیلی و كاهش رفتارهای خطرآفرین بین دانش آموزان به دنبال دارند. بدین ترتیب نقش و اهمیت برنامه ی مهارت های زندگی با توجه به اهداف سازنده ی آن ها در ابعاد گوناگون زندگی نسل نوجوان و جوان انکارناپذیر می باشد.برای دست یابی به رفتارهای سالم بهداشتی و پیشگیری، در درجه ی اول باید بر سلامت روانی و آمادگی رفتاری فرد اثر گذاشت مفهوم آمادگی رفتاری به سه عامل بستگی دارد:

• توانائی های روانی ـ اجتماعی فرد كه با یادگیری و تمرین مهارت های زندگی ایجاد می شود.
• احساس كفایت و كارآمدی فرد در زمینه ی مهارت های زندگی
• قصد و تمایل فرد به اجرای مهارت ها .

  به این منظور برنامه ی آموزش مهارت های زندگی باید به صورت مداخله ی دراز مدت انجام شود. مداخله های كوتاه مدت مثلاً مداخله های چند هفته ای، آثار كوتاه مدت بر بهداشت روانی دارند. مداخله های كمی طولانی تر، مثلاً مداخله های چندماهه، بر سلامت روان، مهارت ها و تمایلات رفتاری، احساس خودكارآمدی و كفایت، اثر می گذارند. تنها از مداخله های طولانی مدت یعنی مداخله هایی كه چند سال بطول می انجامد، انتظار می رود كه سلامت روان را بهبود بخشند و بر آمادگی رفتاری اثر گذارند و در نتیجه تغییراتی در رفتارهای سالم و رفتارهای اجتماعی ایجاد نمایند. برنامه ی آموزش مهارت های زندگی در یك برنامه ی مداخله ای كوتاه مدت منجر به بروز تغییراتی در دانش و نگرش و بهبود سطح بهداشت روان خواهد شد. برنامه های یك ساله در عملكرد تحصیلی و آمادگی های رفتاری، تغییراتی ایجاد می كند، درحالی كه اجرای طولانی مدت این گونه برنامه ها، منجر به بروز تغییرات معنی دار در رفتار سلامت و رفتارهای اجتماعی خواهد گردید. مهارت های زندگی شخص را قادر می سازد تا دانش، نگرش و ارزش های وجودی خود را به توانائی های واقعی و عینی تبدیل كند تا بتواند از این توانائی ها در استفاده ی صحیح تر نیروهای خود بهره گیرد و زندگی مثبت و شادابی را برای خود فراهم سازد. شخصی كه از مهارت های زندگی در مراوده و ارتباط با دیگران كمك می گیرد، به احراز موفقیت های ذیل نائل خواهد شد:

• قدرت تحمل نسبت به نظرات مختلف و احساس امنیت نسبت به گفتار دیگران
• انجام به موقع كار با توجه به شرایط زمان و مكان
• برنامه ریزی و كوشش در امور مفید و دوری از هر كار بی فایده
• رازداری و كنترل گفتار
• برداشت واقع بینانه از جهان و عبرت آموزی از وقایع تاریخ گذشته
• تقویت خودپنداره و اتكاء به نفس
• استفاده از ظرفیت ها و كنش های هوش

رشد انسان در زمينه هاي رواني، اجتماعي، جسماني، جنسي، شغلي، شناختي، الگو (خود) اخلاقي و عاطفي صورت مي گيرد هر يك از زمينه ها نيازمند مهارت و توانايي مي باشد. در واقع مي توان گفت كه تكامل مراحل رشدي وابسته به مهارتهاي زندگي است. زماني كه افراد مهارت هاي زندگي اساسي را كسب نمايند در عملكرد بهينه خود پيشرفت مي كنند . آموزش مهارتهاي زندگي نقش اساسي را در بهداشت رواني ايفا مي كند و البته زماني كه در يك مقطع رشدي مناسب ارائه شود نقش برجسته تري خواهد داشت بی‌ شک انتخاب روش‌های ناکارآمد روابط اجتماعی ناموثر، عدم توانایی در بیان احساس، ناتوانی در کنترل خشم، بی‌تفاوتی نسبت به درد و رنج دیگری، ضعف در برقراری رابطه‌ای موثر از طریق گوش دادن فعال، برنامه‌ریزی برای اولویت‌بندی امور مهم زندگی، تصمیم‌گیری و حل مساله و داشتن تفکر خلاق و انتقادی نسبت به شنیده‌ها و دیده‌های‌مان، همگی نیازمند اتخاذ دو مرحله ی مهم زیر است:

الف: شناخت روش‌های مقابله­ی کارآمد با بحران‌های زندگی

ب: تغییر رفتارهای آموخته شده گذشته.

دوره ی آموزشی مهارت‌های زندگی در کشورهای توسعه یافته چیزی در حدود سی چهل سال است که به طور جدی تدریس و مورد توجه قرار گرفته و خوشبختانه در کشور ما حدود ۱۰تا ۱۵سال است که مورد بررسی قرار گرفته است. از این رو به نظر می‌رسد برای داشتن توانمندی لازم در قرنی که به نام «عصر اطلاعات» از آن نام برده می‌شود، توجه جدی به آموزش همه جانبه لازم باشد .نهاد آموزش و پرورش به عنوان يكي از نهادهاي زيربنايي جامعه مي تواند در اين خصوص نقش مهم و ارزنده اي را ايفا نمايد. كشورهاي توسعه يافته مدت ها است در اين ارتباط اقدام موثر داشته اند و به دنبال تحقيقات گسترده ی آموزش مهارت‌هاي زندگي به صورت رسمي و مدون در برنامه ريزي آموزشي آنان گنجانيده شده است. در كشور ايران نيز در سال هاي اخير آموزش مهارت هاي زندگي در برخي مدارس به صورت مقدماتي (ضعيف از نظر محتوي) به اجرا درآمده است.محیطی که در آن دانش آموزان به کسب علم و آموزش مشغولند همچون تمام محیط های دیگر که بر رفتار فرد موثر است ، رفتار و سلامت روان آن ها را تحت تاثیر قرار می‌دهد. محیط فیزیکی مدرسه از جمله شرایط ساختمانی، نور، رنگ، بهداشت محیط در سلامت روان دانش آموزان تاثیر گذار است. از اینرو ضروری است که در جهت ارتقاء بهداشت روانی دانش آموزان تامین شرایط فیزیکی مناسب مورد توجه قرار گیرد و از آن جایی که قسمت عمده­ی ساعات روزانه­ی دانش آموزان در محیط مدرسه می‌گذرد شرایط نامناسب فیزیکی مثل ناکافی بودن نور، سیستم گرمایش و سرمایش نامناسب، امنیت ساختمان و … بسیار حائز اهمیت است.پرداختن به آموزش صحیح و سازنده  مهارتهای زندگی و حصول بهداشت روانی برای دانش آموزان در بستر یک مدرسه سالم اتفاق می افتد.

منبع

آزاد ،زهرا (1394) ، اثربخشی آموزش مهارت­های زندگی بر سرسختی روانشناختی و بهزیستی اجتماعی در خانم­های خانه دار و شاغل ، پایان نامه کارشناسی ارشد روانشناسی بالینی ، دانشگاه آزاد اسلامی رشت

از فروشگاه بوبوک دیدن نمایید