مکاتب ورقابت پذیری

ﺩﺭ ﺧﺼﻮﺹ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﻣﻔﻬﻮﻡ ﺭﻗﺎﺑﺖ ﭘﺬﻳﺮﻱ، ﭼﻨﺪ ﻣﮑﺘﺐ ﻋﻠﻤﻲ ﻃﺮﺡ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ . ﻣﮑﺎﺗﺐ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺑﺎ ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﻭ ﻣﻨﻈﻮﺭﻫﺎﻱ ﺁﻥﻫﺎ ﻭ ﻧﻈﺮﻳﻪﻫﺎﻱ ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ هستند ﺍﻭﻟﻴﻦ ﻣﮑﺘﺐ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﮐﻼﺳﻴﮏ ﻫﺎ ﺍﺳﺖ. ﻣﮑﺘﺐ ﻛﻼﺳﻴﻚﻫﺎ ﻣﺰﻳﺖ ﺗﺠﺎﺭﺕ ﺑﻴﻦﺍﻟﻤﻠﻞ ﺭﺍ ﻫﺪﻑ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﻲ ﺩﻫﺪ ﻭ ﺗﻨﻬﺎ ﺩﺭ ﻣﻘﻄﻌﻲ ﻣـﻮﺭﺩ ﺗﻮﺟـﻪ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﺩﺍﻧﺎﻥ ﻗـﺮﺍﺭ ﻣـﻲ ﮔﻴﺮﺩ ﻛﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺭﺍ ﺍﺯ ﻣﻨﻈﺮ ﻣﺒﺎﺩﻟﻪ ﻛﺎﻻﻫﺎ ﺑﻴﻦ ﺩﻭ ﺣﻮﺯﻩ ﺟﻐﺮﺍﻓﻴﺎﻳﻲ ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﻲ ﺩﻫﻨﺪ. ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻘﻄﻊ ﺍﺯ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺗﻜﺎﻣﻞ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﻫﺎﻱ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ، ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﺩﺍﻧﺎﻥ ﺑﺪﻧﺒﺎﻝ ﺍﺛﺒﺎﺕ ﻣﺎﻫﻴﺖ ﻣﺘﻐﻴﺮﻫـﺎ ﻭ ﻣﻌﻴﺎﺭﻫﺎﻱ ﺭﻗﺎﺑﺘﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ. ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﺭﻛﻦ ﺍﻧﺪﻳﺸﻪ ﻛﻼﺳﻴﻜﻲ ﻟﺰﻭﻡ ﺣﺪﺍﻗﻞ ﻣﺪﺍﺧﻠﻪ ﺩﻭﻟﺖ ﺩﺭ ﺍﻣﻮﺭ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺑـﻪ ﻭﻳﮋﻩ ﺗﺠﺎﺭﺕ ﺑﻴﻦ ﺍﻟﻤﻠﻞ ﻭ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ ﺍﻧﮕﻴﺰﻩ ﻫﺎﻱ ﻓﺮﺩﻱ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮﺭ ﻧﻴﻞ ﺑﻪ ﺗﻌﺎﺩﻝ ﻋﻤﻮﻣﻲ است.

ﺍﺭﺍﺋﻪ ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﻣﺰﻳﺖ ﻣﻄﻠﻖ ؛ ﺍﺳﻤﻴﺖ  ﻭ ﻣﺰﻳﺖ ﻧﺴﺒﻲ ؛  ﺭﻳﻜﺎﺭﺩﻭ ﻛﻪ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺗﻤﺎﻡ ﺷـﺪﻩ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻮﺩ، ﻣﻘﺎﺭﻥ ﺑﺎ ﺗﺤﻮﻻﺕ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺻﻨﻌﺘﻲ، ﺁﺛﺎﺭ ﻣﺜﺒﺘﻲ ﺑﺮ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ ﺑﺮ ﺟﺎﻱ ﮔﺬﺍﺷﺖ. ﻧﻈﺮﺍﺕ ﺍﺳﻤﻴﺖ ﺩﺭ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﻣﺰﻳﺖ ﻣﻄﻠﻖ ﻛﻪ ﺑﺮﺍﻱ ﻓﻀﺎﻱ ﺗﺠﺎﺭﺕ ﺁﺯﺍﺩ ﻭ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﻛﻤﺘﺮ ﺑﻮﺩﻥ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪﻱ ﺩﺭ ﺧﺎﺭﺝ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺩﺍﺧﻞ ﺑﻮﺩ، ﺍﺳﺎﺱ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺑﻴﻦ ﺍﻟﻤﻠﻠﻲ ﻛﺎﺭ ﺷـﺪ. ﻧﻈﺮﻳـﻪ ﻣﺰﻳﺖ ﻧﺴﺒﻲ ﺭﻳﻜﺎﺭﺩﻭ ﺑﺮﺍﻱ ﺗﻜﻤﻴﻞ ﺍﻳﻦ ﺩﻳﺪﮔﺎﻩ ﻭ ﺭﻭﺷﻦ ﻧﻤﻮﺩﻥ ﺑﺮﺧﻲ ﺟﻨﺒﻪ ﻫﺎﻱ ﻣﺒﻬﻢ ﺁﻥ ﺗﻜﻴﻪ ﮔﺎﻩ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﺮ ﺗﻔﺎﻭﺕ ﺭﺍﺑﻄﻪ ﻣﺒﺎﺩﻟﻪ ﺩﺍﺧﻠﻲ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺷﺮﻁ ﻻﺯﻡ ﻭ ﻛﺎﻓﻲ ﺗﺠﺎﺭﺕ ﻣﻴﺎﻥ ﺩﻭ ﻛﺸﻮﺭ، ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩ. ﺍﺳﺘﻮﺍﺭﺕ ﻣﻴﻞ ﺩﺭ ﺟﻬﺖ ﺗﻜﻤﻴﻞ ﺍﻳﻦ ﺩﻳﺪﮔﺎﻩ، ﺑﻪ ﻧﻘﺺ ﺑﺮﺧﻲ ﻓﺮﻭﺽ ﻣـﻮﺭﺩ ﺗﻮﺟﻪ ﺭﻳﻜﺎﺭﺩﻭ ﺩﺭ ﺍﺳﺘﺪﻻﻝ ﺧﻮﺩ ﺗﻮﺟﻪ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ. ﺍﺯ ﺟﻤﻠﻪ ﺍﻳﻦ ﻧﻘﺺﻫﺎ ﻋﺒﺎﺭﺗﻨـﺪ ﺍﺯ : ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺩﺭﺁﻣﺪﻫﺎﻱ ﺗﺠﺎﺭﻱ ﻣﻴﺎﻥ ﻛﺸﻮﺭﻫﺎ، ﺛﺎﺑﺖ ﻧﺒﻮﺩﻥ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎﻱ ﺗﻮﻟﻴﺪ، ﻭﺟﻮﺩ ﻋﻮﺍﻣﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪﻱ ﻣﺘﻌـﺪﺩ ﻭ ﺑﺎﻻﺧﺮﻩ ﺍﻳﻦ ﻛﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﻫﺎ ﺩﺭ ﺳﻄﺢ ﺑﻴﻦ ﺍﻟﻤﻠﻠﻲ ﺗﻮﺳﻂ ﻋﺮﺿﻪ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻧﻤﻲﺷﻮﺩ.

ﺍﺯ ﻧﻈﺮ ﺗﺎﺭﻳﺨﻲ، ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺯﻣﺎﻧﻲ ﻗﺮﻥ ۱۶ ﺗﺎ ﺍﺑﺘﺪﺍﻱ ﻗﺮﻥ ﺑﻴﺴﺘﻢ، ﻋﺼﺮ ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ ﺗﺠﺎﺭﺕ ﺁﺯﺍﺩ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﻣﺰﻳﺖ ﻫﺎ ﺗﻮﺟﻴﻪ ﻣﻲ ﺷـﺪ . ﺍﻣﺎ ﻓﺮﺩﺭﻳﻚ ﻟﻴﺴﺖ ﻭ ﺳﺎﻳﺮ ﻫﻤﻔﻜﺮﺍﻥ ﺍﻭ ﺩﺭ ﺳـﺎﻝ ۱۸۴۰ ﺍﻭﻟﻴﻦ ﺯﻣﺰﻣﻪ ﻫﺎﻱ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺭﺍ ﺳﺮﺩﺍﺩﻧﺪ . ﻓﺮﺩﺭﻳﻚ ﻟﻴﺴﺖ ﭘﻨﺞ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺗﻜﺎﻣﻞ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﻫﺮ ﻣﻠﺖ ﺭﺍ ﻣﻄﺮﺡ ﻛﺮﺩ . ﺍﺯ ﺩﻳﮕﺮ ﻣﻨﺘﻘﺪﻳﻦ ﺟﺪﻱ ﺗﺠﺎﺭﺕ ﺁﺯﺍﺩ، ﺭﺍﺋﻮﻝ ﭘﺮ ﺑﻴﺶ ﺑـﻮﺩ ﻛﻪ ﻭﺍﻗﻌﻴﺘﻲ ﺩﻳﮕﺮ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺟﻬﺖ ﺗﻌﺪﻳﻞ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﻛﻼﺳﻴﻚ ﺑـﻪ ﺍﺭﻣﻐﺎﻥ ﺁﻭﺭﺩ ﻭ ﺁﻥ ﻧﺰﻭﻟﻲ ﺑﻮﺩﻥ ﺭﺍﺑﻄﻪ ﻣﺒﺎﺩﻟﻪ ﺑﻪ ﺿﺮﺭ ﻛﺸﻮﺭﻫﺎﻱ ﺍﺻﻄﻼﺣﺎً ﭘﻴﺮﺍﻣﻮﻧﻲ ﺩﺭ ﻧﻈﺎﻡ ﺗﺠﺎﺭﺕ ﺑﻴﻦ ﺍﻟﻤﻠﻠﻲ ﺍﺳﺖ . ﺍﻣﺎ ﺳﻴﻨﮕﺮ ﺑﺮﺍﻱ ﻳﺎﻓﺘﻦ ﺗﻮﺟﻴﻬﻲ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮﺍﻱ ﺳﻴﺮ ﻧﺰﻭﻟﻲ ﺭﺍﺑﻄﻪ ﻣﺒﺎﺩﻟﻪ ﺑﺮ ﺁﺛـﺎﺭ ﻣﺘﻘﺎﺑـﻞ ﺗﻨﺰﻝ ﻧﺴﺒﻲ ﺍﺭﺯﺵ ﻭﺍﺣﺪ ﻛﺎﻻ ﻫﺎﻱ ﺍﻭﻟﻴﻪ ﺻﺎﺩﺭﺍﺗﻲ ﺍﻳﻦ ﻛﺸﻮﺭﻫﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﻭﺍﺣﺪ ﻛﺎﻻﻫﺎﻱ ﺻﺎﺩﺭﺍﺗﻲ ﻛﺸﻮﺭﻫﺎﻱ ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ ﮔﺮﺩﻳﺪ ﻭ ﺩﻟﻴﻞ ﺁﻧﺮﺍ ﺑﻪ ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎﻱ ﺳﺎﺧﺘﺎﺭﻱ ﻧﺴﺒﺖ ﺩﺍﺩ.

ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺍﺯ ﺟﺮﻳﺎﻥ ﻓﻮﻕ ﻫﻤﺰﻣﺎﻥ ﺑﺎ ﺁﻏـﺎﺯ ﺍﺿﻤﺤﻼﻝ ﺍﻣﭙﺮﺍﻃﻮﺭﻱ ﻫﺎﻱ ﺍﺳﺘﻌﻤﺎﺭﻱ ﺩﺭ ﺗﻤﺎﻡ ﻗﺎﺭﻩ ﻫﺎﻱ ﺟﻬﺎﻥ، ﻣﻮﺟﻲ ﺍﺯ ﺗﻔﻜﺮﺍﺕ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺷﻜﻞ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻓﻀﺎﻱ ﺑﻴﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﻭ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﻲ ﮔﺮﻓﺖ ﻭ ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺩﻟﻴﻞ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﺎﻭﻳﻨﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨـﺪﻱ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ. ﺍﺯ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎﻥ ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ﺍﻳﻦ ﺟﺮﻳﺎﻥ ﮔﻮﻧﺎﺭﺩ ﻣﻴﺮﺩﺍﻝ ﻭ ﻣﺎﻳﻜﻞ ﺗﻮﺩﺍﺭﻭ ﺩﺭ ﻗﺮﻥ ﺑﻴﺴﺘﻢ ﻫﺴﺘﻨﺪ. ﺑﻪ ﺍﻋﺘﻘﺎﺩ ﻣﻴﺮﺩﺍﻝ ﻛﻪ ﺍﺳﺎﺳﺎً ﺍﺯ ﻣﺨﺎﻟﻔﻴﻦ ﺗﺠﺎﺭﺕ ﺁﺯﺍﺩ ﺑﻴﻦﺍﻟﻤﻠﻠﻲ ﺍﺳﺖ، ﻧﻴﺮﻭﻫﺎﻱ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﻋﺎﻣﻞ ﺑﺎﺯﺩﺍﺭﻧﺪﻩ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻛﺸﻮﺭﻫﺎﻱ ﻓﻘﻴﺮ ﺩﺭ ﻋﺮﺻﻪ ﺗﺠﺎﺭﺕ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻭ ﺑﻄـﻮﺭ ﻛﻠﻲ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﻳﻚ ﺭﺍﺑﻄﻪ ﻣﻌﻜﻮﺱ ﺑﻴﻦ ﺁﺯﺍﺩﻱ ﺗﺠﺎﺭﺕ ﻭ ﺭﺍﺑﻄﻪ ﻣﺒﺎﺩﻟﻪ ﺑـﺮﺍﻱ ﻛﺸﻮﺭﻫﺎﻱ ﻓﻘﻴﺮ ﺭﺍ ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ. ﻋﻼﻭﻩ ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﺗﻮﺩﺍﺭﻭ ﻋﻘﻴﺪﻩ ﺩﺍﺭﺩ ﻛﻪ ﻛﺸﻮﺭﻫﺎﻱ ﺟﻬﺎﻥ ﺳﻮﻡ ﺍﺻﻮﻻً ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺩﻧﺒﺎﻝ ﺭﺍﻫﺒﺮﺩ ﺧﺎﺹ ﺑﺎﺷﻨﺪ . ﺑﻠﻜﻪ ﺁﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ ﻣﻲ ﺗﻮﺍﻧﺪ ﺑﻪ ﺁﻥﻫﺎ ﺑﺮﺍﻱ ﻧﻴﻞ ﺑـﻪ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺗﺠﺎﺭﺕ  ﻛﻤﻚ ﻛﻨﺪ، ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺳﻬﻢ ﺩﺭ ﺗﺠﺎﺭﺕ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻳﻜﻲ ﺍﺯ ﺭﺍﻩ ﻫـﺎﻱ ﺁﻥ ﮔﺴﺘﺮﺵ ﺭﻭﺍﺑـﻂ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﻣﻴﺎﻥ ﺧﻮﺩ ﺁﻧﻬﺎﺳﺖ.

ﺑﻄﻮﺭ ﻛﻠﻲ ﭘﺲ ﺍﺯ ﻛﻼﺳﻴﻚ ﻫﺎ، ﻣﻜﺘﺐ ﻧﺌﻮﻛﻼﺳﻴﻚ ﻫﺎ ﺍﺭﺍﺋﻪ ﺷﺪ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺍﻳـﻦ ﻣﻜﺘﺐ ﺳﻌﻲ ﺷﺪ ﺗﺎ ﺍﺯ ﻃﺮﻳﻖ ﻣﻌﺮﻓﻲ ﺳﻪ ﻧﻮﻉ ﺑﺎﺯﺍﺭ ؛  ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺭﻗﺎﺑﺖ ﻣﻄﻠﻖ، ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺭﻗﺎﺑﺖ ﺍﻧﺤﺼﺎﺭﻱ، ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺍﻧﺤﺼﺎﺭ ﻣﻄﻠﻖ   ﺗﺌﻮﺭﻱ ﺷﺮﻛﺖ ﺗﺒﻴﻴﻦ ﺷﻮﺩ.ﺟﻬﺎﻥ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﻭ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻫﺎ ﺩﺭ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺻﻨﻌﺘﻲ ﺗﺎ ﭘﺎﻳﺎﻥ ﺟﻨﮓ ﺟﻬـﺎﻧﻲ ﺩﻭﻡ، ﺑﺤﺮﺍﻥ ﻧﻈﺎﻡ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭﻱ ﻭ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺍﺻﻮﻝ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﻛﻴﻨﺰﻱ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺭﺍﻫﻜـﺎﺭ ﺭﻫﺎﻳﻲ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺑﺤﺮﺍﻥ ﻗﻠﻤﺪﺍﺩ ﻣﻲ ﺷﺪ، ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻛﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺍﺯ ﻃﺮﻓﻲ ﻣﻘﻴﺎﺱ ﺗﺠﺎﺭﺕ ﺩﺭ ﺟﻬـﺎﻥ ﺑـﻪ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﺍﻱ ﺭﻭ ﺑﻪ ﮔﺴﺘﺮﺵ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻧﻤﻲ ﺗﻮﺍﻧﺴﺖ ﺑﺎ ﭼﻨﺪ ﺭﺍﻫﺒﺮﺩ ﺳﺎﺩﻩ ﮔﻤﺮﻛﻲ ﻭ ﻳﺎ ﻛﺸﻒ ﺭﺍﺑﻄﻪ ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺗﻀﻌﻴﻒ ﻣﻮﻗﻌﻴـﺖ ﻛﺸﻮﺭﻫﺎﻱ ﺩﺭ ﺣﺎﻝ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺑﻪ ﻧﻔﻊ ﻛﺸﻮﺭﻫﺎﻱ ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﭘﺎﺳﺨﮕﻮﻱ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺟﻨﮓ ﺑﺎﺷﺪ . ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺯﻣﺎﻥ ﺩﺭ ﺣﻮﺯﻩ ﺗﺠﺎﺭﺕ ﺑﻴﻦ ﺍﻟﻤﻠﻞ ﮔﺮﻭﻫﻲ ﭘﻴﺪﺍ ﺷﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﻛﻼﺳﻴﻜﻲ ﺗﺠﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﻧﻮﻉ ﺍﺳﻤﻴﺘﻲ ﻭ ﺭﻳﻜﺎﺭﺩﻭﻳﻲ ﺁﻥ ﺭﺍ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﻧﺘﻘﺎﺩ ﻣﺠﺪﺩ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩﻧﺪ.

ﺍﻳﻦ ﮔﺮﻭﻩ ﺟﺪﻳﺪ ﻛﻪ ﺑﻌﺪﻫﺎ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﭘﺮﺩﺍﺯﺍﻥ ﻣﻌﺎﺻﺮ ﻧﺎﻡ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ، ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻛﻪ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﻣﺰﻳﺖ ﻧﺴﺒﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﻭﺍﻗﻌﻴﺖ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺑﻌﻀﺎ ﻏﻴﺮﺭﻗﺎﺑﺘﻲ ﻭ ﺗﺤﺖ ﻧﻔـﻮﺫ ﻣﺤﻴﻂ ﻫﺎﻱ ﺍﺳﺘﺮﺍﺗﮋﻳﻚ ﻭ ﺷﺒﻪ ﺍﻧﺤﺼﺎﺭﻱ ﺟﻬﺎﻥ ﭘﺲ ﺍﺯﺟﻨﮓ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺩﻭﻡ ﺗﻄﺒﻴﻖ ﻳﺎﺑﺪ. ﺍﻳﻦ ﺩﻭﺭﻩ، ﺩﻭﺭﻩ ﺍﺩﻏﺎﻡ ﻫﺎ، ﭘﻴﺪﺍﻳﺶ ﻣﺪﻝ ﻫﺎﻱ ﺷﺒﻪ ﺍﻧﺤﺼﺎﺭﻱ ﻳـﺎ ﺭﻗﺎﺑﺖ ﺍﻧﺤﺼﺎﺭﻱ، ﺗﻨﻮﻉ ﺩﺭ ﺍﺳﺘﺮﺍﺗﮋﻱ ﻫﺎﻱ ﺑﻨﮕﺎﻩ، ﮔﺴﺘﺮﺩﮔﻲ ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎﻱ ﺭﻗﺎﺑﺘﻲ ﻭ ﻟﺰﻭﻡ ﺗﺠﺪﻳﺪ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺻﻨﻌﺖ ﺑـﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻳﻚ ﻭﺍﺣﺪ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺟﻬﺖ ﺧﻠﻖ ﻣﺰﻳﺖ ﺭﻗﺎﺑﺘﻲ ﻣﻠﻲ ﺑﻮﺩ . ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﺩﺍﻣﻨﻪ ﻭﺳﻴﻊ ﺍﺯ ﺳﻮﺍﻻﺕ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎ ﻣﺤﻮﺭﻳﺖ ﻣﺰﻳﺖ ﺭﻗﺎﺑﺘﻲ ﺭﺍ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺍﺳﺘﺮﺍﺗﮋﻳﻚ ﺗﺠﺎﺭﻱ ﺑﻪ ﻋﻬﺪﻩ ﮔﺮﻓﺖ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻭﺍﻗﻊ ﺑﻴﻦ ﻣﺮﺯ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﻭ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﻲ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﻲ ﮔﺮﻓﺖ. ﻋﺪﻩ ﺍﻱ ﺍﺯ ﻣﺤﻘﻘﻴﻦ ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﻭﺟﻮﺩ ﻫﻤﻴﻦ ﻭﻳﮋﮔﻲ ﺍﺯ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﻣﺬﻛﻮﺭ ﺑـﺎ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺍﺳﺘﺮﺍﺗﮋﻳﻚ ﺗﺠﺎﺭﻱ ﻭ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺑﻴﻦ ﺍﻟﻤﻠﻞ ﻧﻮﻳﻦ ﻳﺎﺩ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ.

ﺍﺯ ﺟﻤﻠﻪ ﺭﻭﻳﺪﺍﺩﻫﺎﻱ ﻣﻬﻢ ﺩﺭﺷﻜﻞ ﮔﻴﺮﻱ ﺍﻳﻦ ﻧﻈﺮﻳﻪ، ﻧﻮﺁﻭﺭﻱ ﻫﺎﻱ ﻋﻤﺪﻩ ﺩﺭ ﺣﻮﺯﻩ ﻣﻔـﺎﻫﻴﻢ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺻﻨﻌﺘﻲ ﺩﺭ ﺩﻫﻪ ۱۹۷۰ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺭﻭﺵﻫﺎﻱ ﺟﺪﻳﺪﻱ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﻱ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﻭ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺻﻨﺎﻳﻊ ﺑـﺎ ﻣﺎﻫﻴـﺖ ﺍﻟﻴﮕﻮﭘﻮﻝ ﺑﻪ ﺍﺭﻣﻐﺎﻥ ﺁﻭﺭﺩ. ﺍﻳـﻦ ﻧﺴﺨﻪ ﺟﺪﻳﺪ ﺍﺯ ﺗﺌﻮﺭﻱ ﺑﺎﺯﺍﺭﻫﺎ ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻗﺪﺭﺕ ﻣﻲ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻭ ﺳﻌﻲ ﺩﺍﺷﺖ ﻧﺸﺎﻥ ﺩﻫﺪ ﭼﻪ ﻋﻮﺍﻣﻠﻲ ﺑﺎﻋﺚ ﺧﻠﻖ ﻗﺪﺭﺕ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺩﺭ ﺑﺎﺯﻳﮕﺮﺍﻥ ﻳﻚ ﺻﻨﻌﺖ ﻣﻲ ﮔـﺮﺩﺩ. ﺩﺭ ﻣﺠﻤﻮﻉ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺻﻨﻌﺘﻲ ﻧﺸﺎﻥ ﺩﺍﺩ ﻛﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﻫﺎﻱ ﺍﺳﺘﺮﺍﺗﮋﻳﻚ ﺑﻨﮕﺎﻩﻫﺎ ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺳﺎﺧﺘﺎﺭ ﺻﻨﺎﻳﻊ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﻲﮔﻴﺮﺩ.

ﺣﺠﻢ ﺗﺠﺎﺭﺕ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺟﻨﮓ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺩﻭﻡ ﻧﻴﺰ ﻧﺸﺎﻥ ﺩﺍﺩ ﻛﻪ ﺑﺨﺶ ﻭﺳﻴﻌﻲ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺗﺠﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﻣﺒﺎﺩﻻﺗﻲ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﻤﻲ ﺗﻮﺍﻥ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺭﺍﺣﺘﻲ ﺑـﻪ ﻣﺰﻳﺖ ﻫـﺎﻱ ﺍﺳﺎﺳﻲ ﻛﺸﻮﺭﻫﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﺩﺍﺩ . ﺑﻠﻜﻪ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﻛﺸﻮﺭﻫﺎ ﺩﺭ ﺍﻳـﻦ ﻋﺮﺻـﻪ ﻣﻌﻠﻮﻝ ﻣﺰﻳﺖ ﻫﺎﻱ ﻣﻮﻗﺘﻲ ﻭ ﻳﺎ ﺍﻧﺘﺨﺎﺑﻲ ﻧﺎﺷﻲ ﺍﺯ ﺻﺮﻓﻪ ﻫﺎﻱ ﻣﻘﻴﺎﺱ ﻭ ﻳﺎ ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ ﻭ ﻳﺎ ﭘﻴﺸﺘﺎﺯﻱ ﺩﺭ ﺭﻗﺎﺑﺖ ﻫﺎﻱ ﻓﺸﺮﺩﻩ ﻓﻨﺎﻭﺭﻱ ﻭ ﻧﻈﺎﻳﺮ ﺁﻥ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ . ﺭﻭﻳﺪﺍﺩ ﺑﺎ ﺍﻫﻤﻴﺖ ﺩﻳﮕﺮ ﺗﻐﻴﻴـﺮ ﺩﺭ ﺳﺎﺧﺘﺎﺭ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺑـﻮﺩ ﻛـﻪ ﺍﺯ ﺳﺎﻟﻬﺎﻱ ۱۹۶۰ ﺑﻪ ﺑﻌﺪ ﻭ ﺗﺎﻛﻨﻮﻥ ﺑﺎ ﻣﺤﻮﺭﻳﺖ ﻧﻘﺶ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺳﺎﺧﺘﺎﺭ ﺗﻮﺟﻪ ﺑـﻪ ﻣﻼﺣﻈﺎﺕ ﻣﺘﻔﺎﻭﺗﻲ ﺭﺍ ﺍﻟﺰﺍﻣﻲ ﺳﺎﺧﺖ. ﺍﺳﺎﺳﻲ ﺗﺮﻳﻦ ﺟﻨﺒﻪ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺣﺠﻢ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ ﺍﻳﻦ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺍﻭﻻً ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎﻥ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﺭﻭﻱ ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬﺍﺭﻱ ﺩﺭ ﻣﻘﻴﺎﺱ ﺑﻴﻦ ﺍﻟﻤﻠﻠﻲ ﺁﻭﺭﺩﻧﺪ ﻭ ﺍﺯ ﻃﺮﻑ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﻧﻴﺰ ﺑﺎ ﺍﺳﺘﻌﺎﻧﺖ ﺍﺯ ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺻﻨﻌﺘﻲ ﺑـﺎ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺩﺭﺟﻪ ﺗﻤﺮﻛﺰ ﺩﺭ ﺻﻨﺎﻳﻊ ﺧﻮﺩ ﺑﻪ ﺗﻘﺎﺑﻞ ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﻣﻘﻴﺎﺱ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ. ﻋﻼﻭﻩ ﺑﺮ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﻓﻮﻕ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺳﻪ ﻣﮑﺘﺐ ﮐﻼﺳﻴﮏ، ﻧﺌﻮﮐﻼﺳﻴﮏ ﻭ ﻣﻌﺎﺻﺮ ﻣﻲ ﭘﺮﺩﺍﺯﺩ، ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺑﻨﺪﻱ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺍﺭﺗﺒﺎﻁ ﺑﺎ ﻋﻮﺍﻣﻞ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺭﻗﺎﺑﺖ ﭘﺬﻳﺮﻱ ﺍﺭﺍﺋﻪ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﺍﻧﺪ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻣـﻮﺭﺩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻗـﺮﺍﺭ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻭ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺩﺍﺩﻩ ﺷﺪﻧﺪ.

سازمان تجارت جهاني

سازمان تجارت جهاني نهادي بين المللي است كه با قواعد تجاري بين المللي سروكار دارد. هدف اين سازمان عبارت است از تسهيل تجارت بين كشورها از طريق ايجاد شرايط منصفانه و عادلانه براي رقابت. در راستاي اين هدف، سازمان تجارت جهاني كشورها را به مذاكره براي كاهش تعرفه ها و رفع ساير موانع تجارت ترغيب كرده و از آنها مي‌خواهد قواعد مشتركي را در مورد تجارت كالاها و خدمات اجرا  كنند كه در ادامه به طور كامل شرح داده شده است.

اعضاي سازمان تجارت جهاني موظفند قوانين، مقررات و رويه هاي ملي خود را كاملا با مفاد اين موافقنامه ها هماهنگ سازند. هماهنگ شدن قواعد و مقررات كليه كشورها دربارة تجارت كالا و خدمات باعث تسهيل تجارت مي‌گردد. همچنين باعث مي‌شود كه مقررات ملي، موانعي غير ضروري براي تجارت به وجود نياورده و صادرات و واردات هيچ كشوري به وسيله ايجاد تعرفه‌هاي بالاتر و يا ساير موانع فرا راه تجارت دچار وقفه نگردد. هر چند پيوستن به سازمان جهاني تجارت ممكن است براي كشورها ضروري نباشد، ولي مزايا و فوايد نظام چند جانبه تجاري كه در سازمان جهاني تجارت و موافقتنامه هاي آن تبلور يافته است، فقط به اعضاي اين سازمان تعلق مي‌گيرد.

تجربه تلخ ناشي از مشكلات جنگ جهاني دهه 1930، بي نظمي‌اقتصاد بين الملل طي جنگ هاي اول و دوم جهاني و برقراري محدوديتها و موانع تجاري، تعدادي از كشورهاي جهان را در سال 1947 در هاوانا گرد هم آورد تا با اتخاذ سياستهاي ليبراليستي و توسعه همكاري متقابل اقتصادي و تجاري اوضاع اقتصاد بين الملل را سروسامان دهند.

منبع    

متقیان،حامد(1394)، تأثیر الحاق ایران به سازمان تجارت جهانی بر رقابت پذیری صنعت،پایان نامه کارشناسی ارشد،مدیریت بازرگانی،دانشگاه آزاداسلامی

از فروشگاه بوبوک دیدن نمایید